KAMU HASTANELERİNDE İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ UYGULAMALARININ ÇALIŞANLARIN İŞ PERFORMANSINA ETKİSİ: BURDUR İLİ ÖRNEĞİ - THE EFFECT OF OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY PRACTICES ON WORK PERFORMANCE OF PUBLIC HOSPITALS: BURDUR PROVINCE CASE

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 28, 306 - 331, 26.06.2019

Yüksel Kavgacı Hüseyin Çiçek

https://doi.org/10.20875/makusobed.520439

Cited By: 1

Öz

Araştırmanın amacı kamu hastanelerindeki iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının, çalışanların iş performansı üzerine etkilerini ortaya koymaktır. Araştırmanın evrenini Mayıs 2016 tarihi itibarı ile Burdur ilindeki 4 kamu hastanesinin kadrolu çalışanları oluşturmaktadır. Araştırmada kolayda örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Örneklemi oluşturan 554 çalışana ulaşmak için 800 anket gönderilmiş, bunlardan 570 tanesi geri dönmüş ve 554 anket değerlendirmeye alınmıştır.  Verilerin toplanmasında hastanede çalışan sağlık personeli için iş güvenliği ölçeği, iş sağlığı ve güvenliği ölçeği ve iş performansı ölçeği kullanılmıştır. Bağımlı değişken olan iş performansı ile bağımsız değişken olan İSG uygulamalarının alt faktörleri arasındaki ilişkileri belirlemek için Pearson Korelasyon analizi ve etkileri ortaya koymak için Çoklu Regresyon analizinden faydalanılmıştır.

Araştırmanın sonucunda İSG uygulamaları alt boyutlarının tamamının iş performansı ile pozitif yönlü doğrusal ilişkisi olduğu, çoklu regresyon analizi sonucuna göre sağlık taraması ve kayıt sistemleri, malzeme, araç ve gereç denetimi ile koruyucu önlemler ve kurallar alt boyutlarının iş performansını pozitif yönlü ve anlamlı şekilde etkilediği, diğer alt boyutlarının anlamlı olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Çalışanların hasta veya hasta yakını tarafından sözel veya fiziksel şiddete maruz kalma oranı %90,2, hastane çalışanları tarafından sözel veya fiziksel şiddete maruz kalma oranı %57,2 çıkmıştır. Bu yüksek oran kamu hastanelerinde yaşanan şiddet ve mobingi ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

İş Sağlığı, İş Güvenliği, İş Sağlığı ve Güvenliği, Hastane, İş Performansı

THE EFFECT OF OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY PRACTICES ON WORK PERFORMANCE OF PUBLIC HOSPITALS: BURDUR PROVINCE CASE - KAMU HASTANELERİNDE İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ UYGULAMALARININ ÇALIŞANLARIN İŞ PERFORMANSINA ETKİSİ: BURDUR İLİ ÖRNEĞİ

Öz

The aim of the study is to reveal the effects of occupational health and safety practices in public hospitals on the performance of employees. The population of the study is composedpermanent staff of 4 public hospitals in Burdur province as of May 2016. The sampling method was used easily in the study. In order to reach 554 employees, 800 questionnaires were sent, of which 570 were returned and 554 questionnaires were taken into consideration. The data were collected by using the work safety scale, occupational health and safety scale and work performance scale. Multiple Regression analysis was used to determine Pearson Correlation analysis and effects to determine the relationships between sub-factors of OHS applications, which are independent variables, job performance.

As a result of the research, it is seen that all of the sub-dimensions of OHS applications have positive directional linear relation with job performance, and according to the results of multiple regression analysis, health screening and recording systems, materials, equipment and protective measures and rules sub-dimensions have a positive effect on work performance. The rate of exposure to verbal or physical violence by the patients or their relatives is 90.2% and the rate of exposure to verbal or physical violence by hospital employees is 57.2%.This high rate reveals violence and mobbing in public hospitals.

Anahtar Kelimeler

Occupational Health, Work Safety, Occupational Health and Safety, Hospital, Work Performance

Kaynakça

• Akkaya, G., (2007). Avrupa Birliği ve Türk Mevzuatı Açısından Sağlık Kuruluşlarında İş Sağlığı, İş Güvenliği Meslek Hastalıkları ve Bir Araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Aksoy, M., (2010). Performans Değerleme Ve Performansa Dayalı Ücretlendirmenin Analizi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Aktekin, F.A., (2010). İş Sağlığı ve Güvenliğinin Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri Üzerine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Altun, H.U., Eraslan, A., Özdemir, G., (2012). ikinci Basamak Bir Hastanedeki Sağlık Çalışanlarının HBV, HCV ve HIV Seroprevalansları, Viral Hepatit Dergisi 2012; 18(3): 120-122.
• Atasoy, A., Yorgun, S., (2013). Sağlık Çalışanlarında İş Gerilimi ve İş Stres Düzeyinin Değerlendirilmesi, Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, (6): 71-88.
• Ayanoğlu, C.C., (2014). SEVESO II Direktifi Kapsamında Güvenlik Yönetim Sistemleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Dünyası Dergisi, 2(2): 66-83.
• Aydemir, İ., Yaşar, G.Y., (2016). Ergonomik Tasarımın Sağlık Çalışanları ve Hasta Güvenliğine Etkisi, Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 3(2): 174-184.
• Bulut, A., (2016). 112 Acil Durum Ambulanslarında İSG Risklerinin Tespiti ve İSG Rehberi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi, Ankara
• Bükülmez K., (2013). Çalışma Hayatında İş Performansını Etkileyen Faktörler: Altınova Tersaneler Bölgesi Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yalova: Yalova Üniversitesi.
• Cebeci, H., (2014). Türkiye’de Kamu Kurumlarında İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları: Karabük İli Kamu Hastanelerinde Bir Çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karabük: Karabük Üniversitesi.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, (2012). 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Ankara
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, (2014). Avrupa Sosyal Şartı, Yayın No: 06, Ankara
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, (2016). İşyerleri İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Çalışma Rehberi, Yayın No: 24, Ankara.
• Çelik, M., Turunç, Ö., (2009). Aile-İş Çatışması, İş Stresi ve Örgütsel Sadakatin İş Performansına Etkisi: Savunma Sektöründe Ampirik Bir Çalışma, Savunma Bilimleri Dergisi, 8(2): 217-245.
• Çetin, A., (2014). Kamuda Yönetici ve Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamasına Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi: Sağlık Sektöründe Bir Uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Türk Hava Kurumu Üniversitesi.
• Çetin, E., Kenziman, K., Nesanır, N., (2016). Halk Sağlığı Müdürlüğü ve Toplum Sağlığı Merkezi Çalışanlarının İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi: Mersin İli Örneği, VIII. İş Sağlığı ve Güvenliği Konferansı Bildiri Tam Metinler Kitabı, Cilt:1, Yayın No:61, İstanbul.
• Çiçek, Ö., Öcal, M., (2016). Dünyada ve Türkiye’de İş Sağlığı ve İş Güvenliğinin Tarihsel Gelişimi, HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 5(11): 106-129.
• Çöl, G., (2008). Algılanan Güçlendirmenin İşgören Performansı Üzerine Etkileri, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1): 35-46.
• Davenport, N., Schwartz, R.D., Elliott, G.P., (2003). Mobing; işyerinde duygusal taciz. Yayın No:349. ( O. C. Önertoy, çev.). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Devebakan, N., (2007). Özel Sağlık İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Devebakan N., Paşalı, N., (2015). Sağlık İşletmelerinde Hizmet Kalitesi Standartlarının Çalışan Güvenliği Açısından Çalışanlar Tarafından Değerlendirilmesi: İzmir İlinde Bir Araştırma, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 2015; 18(2): 123-142.
• Doğruel, H., (2013). Yönetsel Değerlerin Önem Düzeyi İle İş Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi.
• Eren, E., Yılmaz, M., Bağrıyanık, Ş., (2014). Ameliyathanelerde Radyasyon Güvenliği; Çalışan Personelin Bilgi, Tutum Ve Davranışları, V. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi, Sözel Bildiriler Kitabı, Cilt:2, Ankara.
• Erkan, N., (1989). İşletmelerde İnsan Gücü Verimliliği İçin İşçi Sağlığı, İş Güvenliği, Kazalardan Korunma, Acil Yardım ve İlgili Mevzuat, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları:384, Ankara.
• Eraslan, E., Algün, O., (2005). İdeal Performans Değerlendirme Formu Tasarımında Analitik Hiyerarşi Yöntemi Yaklaşımı, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 20(1): 95-106.
• Gerşil, G.S., Aracı, M., (2011). Sosyal Sermayenin Güven Unsurunun İşgörenlerin Performansı Üzerine Etkileri, Çalışma ve Toplum Dergisi, (1): 39-74.
• Geylan, R., Tonus, H.Z., Kağnıcıoğlu, D., Benligiray, S., Baraz, B., Özler, D.E., (2013). İnsan Kaynakları Yönetimi, T.C. Anadolu Üniversitesi, Yayın No:2900, Ankara.
• Gülser, N., Öztürk, L., Top, M. Ş., Asil, T., Balcı, K., Çelik, Y., (2012). Vardiyalı Çalışanlarda Huzursuz Bacaklar Sendromu ve Subjektif Uyku Kalitesi, Nöropsikiyatri Arşivi, 49(4): 281-285.
• Horozoğlu, K., (2017). İş Kazalarının İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Analizi Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1): 265-281.
• İslamoğlu, A.H., (2011). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Yayın No:2385, İstanbul: Beta Yayınları.
• Hasle, P., Limborg, H.J., (2006). A Review of the Literature on Preventive Occupational Health and Safety Activities in Small Enterprises, Industrial Health, 44: 6-12.
• İyigün, H. U., (2014). Kişilik Özelliklerinin İş Performansına Etkisi: Çalışanlar Üzerinde Bir Uygulama, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi.
• Kahya, E. , Özkar, E. (2014). İş Güvenliği, ESOGÜ Yayın No: 246, Eskişehir
• Kamaşak, R., Bulutlar, F., (2010). Kişilik Mesleki Tercih ve Performans İlişkisi: Akademik Personel Üzerine Bir Araştırma, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2): 119-126.
• Karacan, E., Erdoğan, Ö.N., (2011). İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğine İnsan Kaynakları Yönetimi Fonksiyonları Açısından Çözümsel Bir Yaklaşım, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(21): 102-116.
• Karaca, Y., (2013). Sağlık Çalışanlarında İş Sağlığı ve Güvenliği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Beykent Üniversitesi.
• Karadoğan, E., (2014). Liman İşçilerinin Sağlığı ve Güvenliği, İstanbul: Liman-İş Sendikası Eğitim ve Kültür Yayınları.
• Karahan, B., (2014). Sağlık Kurumlarında İş Sağlığı ve Güvenliği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Beykent Üniversitesi.
• Kavuncubaşı, Ş., Yıldırım, S., (2012). Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi, 3. Basım, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Kesgin, M.T., Kublay, G., (2011). Özel Bir Hastanede Çalışan Hemşirelerin Yaşam Alışkanlıkları ve Çalışma Koşullarından Kaynaklı Sağlık Sorunlarının Değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 41-49.
• Kılcı, S., (2015). İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Kapsamında Risk Değerlendirmesi: “Sağlık Sektöründe Bir Uygulama”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Gediz Üniversitesi.
• Kılkış İ., Demir, S., (2012). İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Verme Yükümlülüğü Üzerine Bir İnceleme, Çalışma İlişkileri Dergisi, 3(1): 23-47.
• Kubat, G. , (2012). Öz Değerlendirmenin 360 Derece Geri Besleme Yöntemindeki İşlevselliği, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1): 51-65.
• Öcal, A., (2010). Sağlık Çalışanlarında İş Sağlığı ve Güvenliği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Beykent Üniversitesi.
• Ören, K., (2015). İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, Yayın No:1340, İstanbul: Nobel Yayınları.
• Özdemir, İ., (2007). Performans Değerleme Yöntemleri; Performans Belirleme Yöntemleri Tercihlerinin Belirlenmesine Yönelik Araştırma ve Model Önerisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Pekeroğlu, Y. , (2016). Çalışma Hayatı Temel Kanunları, 1. Baskı, Kocaeli: Mavi Bilge Yayınları.
• Saygın, M. , Yaşar, S. , Çetinkaya, G. , Kayan, M. , Özgüner, M.F. , Korucu, C.Ç. , (2011). Radyoloji Çalışanlarında Depresyon ve Anksiyete Düzeyleri, Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(3): 139-144.
• Sayıl, I., Haran, S., Ölmez, Ş., Özgüven, H.D., (1997). Ankara Üniversitesi Hastanelerinde Çalışan Doktor ve Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri, Kriz Dergisi, 5(2): 71-77.
• Sayım, E. , Salman, Ş. , (2016). Hastaların Çalışan Hakları Bilgi Düzeyinin, Hasta Davranışları ve Sağlık Çalışanına Şiddet Üzerine Etkileri, Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, (11): 27-41.
• Sayın, A.K., Tümer, E.Ö., (2014). Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara.
• Selvi, Y., Özdemir, P.G., Özdemir, O., Aydın, A., Beşiroğlu, L., (2010). Sağlık çalışanlarında vardiyalı çalışma sisteminin sebep olduğu genel ruhsal belirtiler ve yaşam kalitesi üzerine etkisi, Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 23: 238-243.
• Serin, G., Çuhadar, M.T., (2015). İş Güvenliği ve Sağlığı Yönetim Sistemi, Süleyman Demirel Üniversitesi Teknik Bilimler Dergisi, 5(2): 44-59.
• Seyhan, G., (2015). İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi, Yayın No:286, İzmir: İlya Yayıncılık.
• Sürmeli, S., (2014). Geleneksel ve Çok Boyutlu Performans Değerleme Modelleri ve Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
• Taşdemir, R., Oğuzöncül, A.F. , Bengü Durmuş, B. , (2015). Hastaneleri Fiziki Yapısının Yatan Hastaların Memnuniyet Düzeyleri Üzerine Etkisi, Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, (10): 1-12.
• Tayfun, A., Çatır, O., (2013). Örgütsel Sessizlik ve Çalışanların Performansları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(3): 114-134.
• Tengilimlioğlu, D., Işık, O., Akbolat, M., (2014). Sağlık İşletmeleri Yönetimi, 6. Basım, Yayın No:282, Ankara: Nobel Yayınları.
• Tepebaş, Ş., Yardan, T., (2016). Acil Servis Çalışanlarının İş Güvenliğine İlişkin Algı Düzeylerinin İncelenmesi, VI. Uluslar Arası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi, Kongre Bilimsel Kitabı, Ankara.
• Tercan, S., (2017). Hastane ve Sağlık Kurumları Yöneticiliği Otantik Liderliğin Çalışan Motivasyonu ve İş Performansına Etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Arel Üniversitesi.
• Tıknaz, P., (2013). Çalışma Yaşamında Örnek Olaylar, 3. Baskı, Yayın No:2810, İstanbul: Beta Yayınları
• Toklu, A.T., (2016). Çalışanlarda İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarının Örgütsel Bağlılık, İşe Yabancılaşma ve İş Performansına Olan Etkisinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gebze: Gebze Teknik Üniversitesi.
• Tüzüner, V.L., Özaslan, B.Ö., (2011). Hastanelerde iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının değerlendirilmesine yönelik bir araştırma, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 40(2): 138-154.
• Uçak, A., (2009). Sağlık Personelinin Maruz Kaldığı İş Kazaları ve Geri Bildirimlerinin Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış, Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar: Kocatepe Üniversitesi.
• Üngören, E., Koç, T.S., (2015), İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları Performans Değerlendirme Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Sosyal Güvenlik Dergisi, 5(2): 124-144.
• Vural, F., Fil, Ş., Çiftçi, S., Dura, A.A., Yıldırım, F., Patan, R., (2012). Ameliyathanelerde Radyasyon Güvenliği; Çalışan Personelin Bilgi, Tutum ve Davranışları, Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3): 131-136.
• Yıldız, S., Savcı, G., Kapu, H., (2014). Motive Edici Faktörlerin Çalışanların İş Performansına ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi, Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 21(1): 233-249.
• World Health Organization (WHO), Regional Office forthe Eastern Mediterranean, (2001). Occupational health A manual for primary health care workers, Mediterranean (Kahire).
• https://www.ilo.org/, (Erişim Tarihi: 10.11.2017).
• http://www.isokalitebelgesi.com/ohsas-nedir-ohsas-18001-nedir-tehlike-nedir-risk-nedir-kaza-nedir-is-sagligi-guvenligi-tanimlari, (Erişim Tarihi: 10.11.2017).
• https://www.ttb.org/, (Erişim Tarihi: 10.11.2017).
• 14.12.1983 tarihli, 18251 nolu, 181 Sayılı Sağlık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname.
• 09/01/1985 tarihli 3146 nolu Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun.