SENDİKAL HAKLARIN HUKUKİ NİTELİĞİ

Yıl 2022, Sayı: 35, 137 - 150, 29.05.2022

Nematollah (erdal) A. Fanid

https://doi.org/10.20875/makusobed.1006282

Öz

Sendika ve ona bağlı olan hak ve özgürlükler, sermaye sahibi işveren karşısında zayıf bir konumda olan işçi sınıfının haklarını korumak için önemli bir hukuki müessesedir. Sendikanın işçi, işveren ve devlet olarak üç taraflı bir endüstri ilişkisinin oluşumudur. Bu ilişki, her ülkenin kendine özgü kültürel ve geleneksel yapılarına ve bulunduğu dönemin şartlarına bağlı olarak değişimler göstermektedir. Sendikalar, endüstri ilişkilerinin gelişmesiyle beraber hukuk sistemlerinin en önemli sivil toplum örgütleri haline gelmiştir. Sendika, işçi/işveren ve devletle olan ilişkide iş, kazanç ve toplumsal değerler bağlamında çıkarlarını korumak ve geliştirmek gayesiyle bir araya gelen örgütü tanımlamaktadır. Sanayi devrimi ile değişen çalışma şekli ve koşulları yeni düzene uyum sürecinde birtakım çatışmaları beraberinde getirmiştir. Çalışmanın temel amacı 1982 Anayasası’nda öngörülen sendikal hakların hukuki niteliğinin araştırılmasıdır. Bu makale, Türkiye’de sendikal hakların geçmişteki ve günümüzdeki hukuki gelişmelerini AB ülkeleri ile karşılaştırmalı olarak incelemeye alarak konuyla ilgili mevzuat ve mevcut uygulamaları Avrupa standartlarıyla karşılaştırmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sendika, İşçi/İşveren, Sivil Toplum, Anayasa.

Teşekkür

Makalenin Yayınlaması için emeğei geçen hekrese teşekkürlerimi beyan ediyorum.

LEGAL NATURE OF TRADE UNION RIGHTS

Öz

The union and the rights and freedoms attached to it are an important legal institution to protect the rights of the working class, which is in a weak position against the capital owner employer. It is the formation of a tripartite industrial relationship of the union as worker, employer and state. This relationship varies depending on the unique cultural and traditional structures of each country and the conditions of the period. With the development of industrial relations, trade unions have become the most important non-governmental organizations in legal systems. The union defines the organization that comes together to protect and develop its interests in the context of work, earnings and social values in its relationship with the worker/employer and the state. The changing working style and conditions with the industrial revolution have brought about some conflicts in the process of adaptation to the new order. The main purpose of the study is to investigate the legal nature of trade union rights envisaged in the 1982 Constitution. This article examines the past and current legal developments of trade union rights in Turkey and compares the relevant legislation and current practices with European standards.

Anahtar Kelimeler

Union, Worker/Employer, Civil Society, Constitution.

Kaynakça

• Kültür ve Turizm Bakanlığı Atatürk Ansiklopedisi. (2021). İzmir İşçi ve Esnaf Kurumları Birliği, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/İzmir_İşçi_ve_Esnaf_Kurumları_Birliği.
• Bağımsız Tekstil İşçi Sendikası BATİS, (2016). Türkiye ve Dünyada Sendikaların Kısa Tarihçesi, 2 https://www.batissendika.org/makaleler/turkiye-ve-dunyada-sendikalarin-kisa-tarihcesi/,
• Baybora, D. (2009). Amerika Birleşik Devletleri’nde Endüstri İlişkileri Sistemi İçinde Sendikal Örgütlenme ve Sendikaların Örgüt Yapısı, TÜHIS Yayınları.
• Dereli, T. (2012). Yeni Sendikalar Kanunu Düzenlenirken Sendikaların Denetimi İle İlgili Öneriler, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, 1 (31), 171-192, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/9633
• Doğan, H. (2018). Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Grev Hakkı ve Ta’tîl-i Eşgâl Kanunu, Türk Tarih Kurumu, BELLETEN, LXXXII-32 (293), 265-294, https://belleten.gov.tr/tam-metin/326/tur.
• Duran, T. (2021). ABD İşçi ve Sosyalist Hareketinin Kısa Tarihçesi, Aylık Sosyalist Teori ve Politika Dergisi, https://www.ozgurlukdunyasi.org/arsiv/323-sayi-106/1155-abd-isci-ve-sosyalist-hareketinin-kisa-tarihcesi.
• Hafızoğlu, E. S. (2015), Sendika Yöneticileri ve Güvenceleri, Seçkin Yayıncılık.
• Hekimler, B. U. (2015). Türkiye’de Olumsuz Sendikal Algının İçsel ve Dışsal Nedenleri, Sosyal Siyaset Konferansları, 1 (68), 127-154, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/389289.
• Koç, Y. (2021). Sendikacılık Tarihi, Türk-İş Eğitim Yayınları https://www.yildirimkoc.com.tr/usrfile/1322171321b.pdf.
• Mahiroğulları, A. (2011). Dünyada ve Türkiye’de Sendikacılık, Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Özuğurulı, M. (2021). Çalışma Ekonomisi Sendikacılık, Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri, https://acikders.ankara.edu.tr/course/view.php?id=1438
• Özveri M. (2013). Türkiye’de Uygulanan Toplu İş Sözleşmesi Yetki Sistemi ve Sistemin Sendikalaşma Üzerine Etkisi (1983-2009), Legal Yayıncılık, http://muratozveri.net/kitaplar/sendikasizlastirma.pdf.
• Subaşı, İ. (2014). 356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’na Göre Toplu İş Sözleşmesi, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 20 (1), 595-653 https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/787637
• SUR, M. (2017). İş Hukuku Toplu İlişkiler, Turhan Kitabevi Yayınları.
• Taşkın M. B. (2006). Türk Anayasal Düzeninde Sendika Kurma Hakkı, Turhan Kitabevi.
• Tekin, A. (2019). Sendikal Kuruluşların İşleyişi ve Denetimi, Yetkin Yayınları, https://ws1.turcademy.com/ww/webviewer.php?doc=73198 .
• Tokol, A. (2000). Sosyal Politika, Vipaş A.Ş. Yayınları.
• Tokol, A. (2002). Sendikaların Üye Sayısında Azalma Nedenleri ve Sendikaların İzledikleri Yeni Politikalar, İş-Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 4 (1), S. 1-24 , https://dergipark.org.tr/tr/pub/isguc.
• Uslu, A. (2014). Avrupa’da Erken Dönem Sosyalist Teori ve İşçi Hareketleri (1830-1840), Akademik İncelemeler Dergisi, 9 (1), 1-24, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/17676.
• Yaşar, S. (2017). 274 sayılı Sendikalar Kanunu ve 275 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu’nun Hazırlanması Süreci ve Sendikalar, Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (2), 97-120, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/400835
• Yazıcı E. (Ed.) (2015). Sendikal Hareketin Gelişim Süreci, Endüstri İlişkileri: Klasikten Küresele içinden, Orion Kitapevi.
• Yazıcı, E. (2013). Sendikal Hareket Yeni Misyon Arayışları, A Kitap Yayını.
• Yitek R. (2016). Karşılaştırmalı Endüstri İlişkileri, Dora Yayınları.