Historical Formation of Sociology of Information as a Branch of Science

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 216 - 243, 30.09.2024

Kıymet Aydin , Yasemin Apalı

https://doi.org/10.31200/makuubd.1550538

Öz

Knowledge and society have an ancient connection that goes back to the beginning of history. Knowledge emerges from the minds and lives of individuals and affects all social institutions. As a result, it is transformed and returns to society and its members in a completely different form of knowledge. At all stages of the production of knowledge including its internalization by the society in which it is produced, its cultural concretization, and its transmission to new generations, we see the mutual interaction between knowledge and society. This study aims to examine what knowledge is, the types and forms of knowledge, its role in society, its historical development, and the sociology of knowledge, as a sub-discipline of sociology. In this context, the views of the founders of the sociology of knowledge and classical and modern sociologists on knowledge and the examples of studies conducted in the field of sociology of knowledge in Turkey will be presented.

Anahtar Kelimeler

Knowledge, Sociology of Knowledge, History of Sociology of Knowledge, Types of Knowledge, Forms of Knowledge

Bir Bilim Dalı Olarak Bilgi Sosyolojisinin Tarihsel Oluşumu

Öz

Bilgi ve toplum arasındaki ilişki, tarihin ilk başlarından bu zamana uzanan kadim bir bağdır. Bilgi, toplumu oluşturan bireylerin zihinlerinden ve yaşayışlarından çıkarak tüm sosyal kurumları etkilemekte, bu etkiler sonucunda kendisi de dönüşerek ve tamamen farklı bir formda bilgi olarak tekrar topluma ve üyelerine dönmektedir. Bilginin üretilmesi, içinde oluştuğu toplum tarafından içselleştirilmesi, kültür olarak somutlaşması ve yeni kuşaklara aktarılması aşamalarının hepsinde bilgi ve toplum arasındaki karşılıklı etkileşimi görmekteyiz. Bu çalışma; bilginin ne olduğu, bilgi türleri ve şekilleri, toplumdaki yeri, tarihsel gelişimi ile sosyolojinin bir alt disiplini olan Bilgi Sosyolojisi çalışmalarını incelemeyi amaçlamaktadır. Bu çerçevede Bilgi Sosyolojisinin kurucuları, klasik ve çağdaş dönem toplumbilimcilerin bilgi konusundaki düşünceleri ile Türkiye’de bilgi sosyolojisi alanında yapılmış çalışmalardan örnekler sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi, Bilgi Sosyolojisi, Bilgi Sosyolojisi Tarihi, Bilgi Türleri, Bilgi Şekilleri

Teşekkür

Yüksek lisans öğrenimim boyunca verdiği destek için, değerli hocam Doç. Dr. Yasemin APALI'ya teşekkürü bir borç bilirim.

Kaynakça

• Apalı, Y. (2021). Bilgi sosyolojisi açısından din ve zihniyet. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Arslan, H. (2002). Bilgi, naturalizm ve değerler. İçinde Ş. Yalçın (Ed.), Bilgi ve değer sempozyumu bildirileri (ss. 91-101). Ankara: Vadi Yayınları.
• Arslan, H. (2022). Epistemik cemaat. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Atasoy, F. (2013). Hilmi Ziya Ülken. İçinde Ç. Özdemir (Ed.), Türk sosyologları. Ankara: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Aydın, M. (2016). Bilgi sosyolojisi. İstanbul: Açılımkitap.
• Aydın, M. (2008). Bilgi sosyolojisi ve toplumumuzun bilgi sistemi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 6(11), 195-222.
• Ballıkaya, C. (2015). Pozitivizmin tarihsel süreç içerisindeki gelişimi ve sosyolojik düşünceye etkileri. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (33), 87-106.
• Balkız, B. Ö. (2012). Peter L. Berger ve Thomas Luckmann'ın ''Gerçekliğin Sosyal İnşaası'' Teorisi ve eleştirisi. Sosyoloji Dergisi, (27), 33-49.
• Berger, P. L. (2005). Kutsal şemsiye/dinin sosyolojik teorisinin ana unsurları (3. Baskı) (A. Coşkun, Çev.). İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Berger, P. L., & Luckmann T. (2008). Gerçekliğin sosyal inşaası/bir bilgi sosyolojisi incelemesi. (V. S. Öğütle, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Cihan, M. (2015). Hilmi Ziya Ülken’in eğitim felsefesi. ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 131-142.
• Dever, A. (2012). ''Bilginin efendileri'': Epistemik cemaat. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (13), 201-217.
• Doğan, N. (2014). Türkiye'de aydın sosyolojisi literatürüne eleştirel bir yaklaşım. Sosyoloji Divanı, (4), 215-233.
• Durkheim, E. (2005). Dini hayatın ilkel biçimleri (F. Aydın, Çev.). İstanbul: Ataç Yayınları.
• Gurvitch, G. (1999). Gurvitch: Sosyoloji ve felsefe (K. Cangızbay, Dü.). Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Haldun, İ. (2020). Mukaddime 1 (Cilt 1) (T. Dursun, Çev.). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Hira, İ. (2000). Max Weber'in yöntem anlayışı. Bilgi, 1(2), 45-58.
• Mannheim, K. (2016). İdeoloji ve ütopya (M. Okyayuz, Çev.). Ankara: Nika Yayınevi.
• Mannheim, K. (2018). Bilgi sosyolojisi (M. Yalçınkaya, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• McCarthy, E. D. (2002). Bilgi kültürü (A. F. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Chiviyazilari Yayınevi.
• Ringer, F. (2006). Weber'in metodolojisi kültür bilimleri ile sosyal bilimlerin birleşimi (2. Baskı). (T. Takış, Dü., & M. Küçük, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Slattery, M. (2020). Sosyolojide temel fikirler (10. Baskı). (G. D. Ümit Tatlıcan, Dü., & Ö. B. vd., Çev.). Bursa: Sentez Yayınları.
• Taş, K. (2016). Sosyolojik din tanımları. İçinde N. Ç. Akyüz (Dü.), Din sosyolojisi (ss. 37-57). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Uçak, Ö. N. (2010). Bilgi: Çok yüzlü bir kavram. Türk Kütüphaneciliği, 24(4), 705-722.
• Ülken, H. Z. (1982). Bilgi ve değer. İçinde E. Kongar, & H. U.-İ. Özer (Dü.) (Cilt 1), Türk toplumbilimcileri (ss. 152-153). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ülken, H. Z. (2007). Bilim felsefesi (3. Baskı). İstanbul: Ülken Yayınları.
• Weber, M. (2019). Sosyoloji yazıları (S. Kılıç, Dü., & T. Parla, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.