Döviz kurunun ağaç ve ağaç ürünleri sektöründe seçilmiş göstergeler üzerindeki etkisi: Türkiye örneği

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 136 - 149, 30.12.2024

Mustafa Çayır , Nadir Ersen

https://doi.org/10.33725/mamad.1488255

Öz

Bu çalışmada, efektif döviz kurunun ağaç ürünleri sektörüne ait sanayi üretim endeksi, kapasite kullanım oranı, ithalat ve ihracat üzerine etkisi araştırılmıştır. Çalışmada kullanılan veriler Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın Veri Dağıtım Sisteminden ve TradeMap web adresinden elde edilmiştir. Analiz 2007-2023 arasındaki dönemi kapsamakta olup veriler aylık gözlemlerden oluşmaktadır. Tüm analizler kapasite kullanım oranı hariç bütün verilerin doğal logaritması alınarak gerçekleştirilmiştir. Walds doğrusallık testi ile serilerin doğrusal olup olmadığı tespit edilirken, Artırılmış Dickey-Fuller ve Philipps-Perron testleri ile serilerin durağan olup olmadığı ve kaçıncı dereceden durağan oldukları tespit edilmiştir. Serilerin bazılarının doğrusal olmadığı ve söz konusu serilerin aynı düzeyde durağan olmadığı için yöntem olarak asimetrik etkileri hesaba katan doğrusal olmayan otoregresif gecikmesi dağıtılmış sınır testi (NARDL) kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, efektif döviz kurundaki değişimler kısa ve uzun dönemde ağaç ürünlerine ait kapasite kullanım oranını, sanayi üretim endeksini, ihracatı ve ithalatı anlamlı düzeyde etkilemektedir. Sonuçlar ağaç ürünleri sektöründeki sektör temsilciler ve politika yapıcılar için bir yol haritası oluşturabilir.

Anahtar Kelimeler

Efektif döviz kuru, Dış ticaret, Kapasite kullanım oranı, Sanayi üretim endeksi, Ağaç ürünleri sektörü

The effect of exchange rate on selected indicators in the wood and wood products sector: The case of Türkiye

Öz

In this study, the effect of the effective exchange rate on the industrial production index, capacity utilization rate, import and export of the wood products sector was investigated. The data used in the study were obtained from the Data Distribution System of the Central Bank of the Republic of Türkiye and the TradeMap web address. The analysis covers the period from 2007 to 2023, and the data consists of month observations. All analyses were performed by taking the natural logarithm of all data except the capacity utilization rate. The Walds linearity test was used to determine whether the series were linear, while the stationarity of the series was determined with the Augmented Dickey-Fuller and Philipps-Perron tests. Since some of the series are non-linear and not stationary at the same level, non-linear autoregressive distributed lag limit test (NARDL), which takes into account asymmetric effects, was used as a method. According to the results of the research, changes in the effective exchange rate significantly affect the capacity utilization rate, industrial production index, export and import of wood products in the short and long term. The results can provide guidance for industry representatives and policy makers in the wood products industry.

Anahtar Kelimeler

Effective exchange rate, Foreign trade, Capacity utilization rate, Industrial production index, Wood products sector

Kaynakça

• Akçağlayan, A. (2022). Döviz kuru değişikliklerinin ihracat ve ithalat üzerindeki asimetrik etkileri, Dünden bugüne iktisadi ve finansal konular üzerine tartışmalar, Eren, AA., Güneşer Bozda, E, (Eds.), Gazi Yayın Dağıtım, Ankara, ss. 223-235.
• Bıtrak, O.O. (2023). Türkiye kâğıt sanayisinde selüloz ithalatı: eş bütünleşme için artırılmış otoregresif dağıtılmış gecikmeli (ARDL) model ile sınır testi yaklaşımı, Alanya Akademik Bakış Dergisi, 7(3), 1043-1061, DOI: 10.29023/alanyaakademik.1191253
• Dağlı, Ö, (2021). Döviz kurundaki değişikliğin Türkiye dış ticaretine etkisi, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Hatay, Türkiye.
• El Aboudi, S., Allam, I., & El Bakkouchi, M, (2023). ARDL modeling and analysis of the impact of the interaction between the exchange rate and inflation on economic growth in Morocco, Revue Françaised’Economie et de Gestion, 4(6), 168 - 187.
• Eren Sarıoğlu, S, (2013). Reel döviz kuru belirsizliğinin Türkiye’nin ihracatına etkisi: farklı sektörler üzerine bir analiz, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 77-92.
• Hançer, S, (2019). Yükselen piyasa ekonomilerindeki döviz kuru oynaklığının ihracata etkisi, Gebze Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Gebze, Türkiye.
• Joshi, UL., Poudel, KP., Neupane, R., & Pathak, P, (2023). An impact of exchange rate on export in Nepal. International Research Journal of MMC (IRJMMC), 4(1), 99–108. DOI: 10.3126/irjmmc.v4i1.51867
• Kara, O., Şahin, Ö., Bekar, İ., ve Kayacan, B, (2019). Endüstriyel ağaç ve ahşap ürünleri sektörünün uluslararası rekabet gücü analizi: Türkiye örneği, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15(1), 15-32.
• Kayani, UN., Aysan, AF., Gul, A., Haider, SA, & Ahmad, S, (2023). Unpacking the asymmetric ımpact of exchange rate volatility on trade flows: a study of selected developed and developing Asian economies, PLoS ONE, 18(10), e0291261, DOI: 10.1371/journal.pone.0291261
• Longe, AE., Adenola, F., Balogun, AM., & Muhammad, S, (2019). Asymmetric and non-asymmetric impact of real effective exchange rate on trade in Nigeria, Izvestiya Journal of Varna University of Economics, 63(4), 259-274, DOI: http://journal.ue-varna.bg/uploads/20200306074117_3121170615e61fe9d84f70.pdf
• Mlambo, C., & McMillan, D, (2020). Exchange rate and manufacturing sector performance in SACU states, Cogent Business & Management, 7(1), 1-16, DOI: 10.1080/23311975.2020.1787735
• Omolola, OE., Rasaki, GM., & Addo, GO, (2023). The Effect of exchange rate fluctuation on the performance of the manufacturing sector in Nigeria (1990-2020), Journal of Stock & Forex Trading, 10(3), 235, DOI: 10.21203/rs.3.rs-2462504/v1.
• Özen, E., & Yıldırım, AE, (2023). Türkiye’de reel efektif döviz kurunun deri ve deri mamulleri ihracatı üzerinde etkisi var mı?, Mali Çözüm, 33(175), 65-81.
• Saraçoğlu, B., Açıkgöz, Ş., & Çatalbaş, KG, (2018). Döviz kuru oynaklığının Türkiye’nin Almanya ile mal ticareti üzerine etkileri, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 39-58. DOI: 10.18037/ausbd.552677.
• Shin, Y., Yu, B., & Greenwood-Nimmo, M, (2014). Modelling asymmetric cointegration and dynamic multipliers in a nonlinear ARDL Framework, In: Festschrift in Honor of Peter Schmidt Sickles, R., Horrace, W. (Eds.), Springer, New York, pp. 281-314, DOI: 10.1007/978-1-4899-8008-3_9
• Sylvanus, UF., Edet, IV., & Lynda, ID, (2023). Foreign exchange fluctuations on the performance of agricultural export in Nigeria, Economy, 10(1), 10-18, DOI: 10.20448/economy.v10i1.4703
• TCMB, (2023). İmalat sanayi kapasite kullanım oranı, https://www.tcmb.gov.tr (Erişim tarihi: 01.05.2024) TradeMap, (2023). List of supplying markets for a product imported and exported by Türkiye, Product: 44 Wood and Articles of Wood; Wood Charcoal, https://www.trademap.org (Erişim tarihi: 01.05.2024)
• Tutueanu, G, (2015). Measuring the influence of the j-curve effect on trade in Romanian forest products. Theoretical and Applied Economics, 22(4), 75-84. DOI: http://store.ectap.ro/articole/1132.pdf
• TÜİK, (2022). Yıllık sanayi ve hizmet istatistikleri, https://biruni.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 01.05.2024)
• Uçar, İH., & Alsu, E, (2024). Döviz kuru dış ticaret ilişkisi: Türkiye örneği, ASSAM Uluslar arası Hakemli Dergi, 24, 78-93, DOI: 10.58724/assam.1453212
• Yaşar, E., & Küpcü, O, (2020). Reel döviz kurunun firmaların ihracat performansına etkisi: farklı sektörlerdeki firmalar üzerine ampirik bir inceleme, Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 6(3), 67-78.
• Yenigün, B, & Azazi, H, (2022). Döviz kurundaki değişikliklerin imalat sanayi istihdamı üzerine etkisi: Türkiye için ampirik bir uygulama, Troyacademy, 7(3), 426-454, DOI: 10.31454/troyacademy.1166349