Sosyal Bilgiler Eğitimi Lisans ve Lisansüstü Programlarında Eleştirel Düşünme Becerileri

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 224 - 236, 31.12.2021

Ahmet Galip Yücel

https://doi.org/10.46762/mamulebd.1009721

Cited By: 1

Öz

Milli Eğitim Bakanlığınca 2018 yılında hazırlanan öğretim programlarında yer alan yetkinlikler ile sosyal bilgiler öğretim programında yer alan temel becerilerin kaynağı Türkiye Yeterlikler Çerçevesidir. Öğretim programlarının temel amaçlarının başında bu yetkinlik ve becerilere sahip bireyler yetiştirmek gelmektedir. Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının özel amaçlarında ise öğrencilerin doğru ve güvenilir bilgiye ulaşma yollarını bilmelerinin ve eleştirel düşünmelerinin amaçlandığı ifade edilmektedir. Ayrıca yine programda öğrencilere kazandırılacak beceriler arasında eleştirel düşünme ve karar verme gibi bilişsel becerilere yer verilmiştir. Bu becerileri öğrencilerin kazanması sosyal bilgiler öğretmenlerinin, öğretmenlerin kazanması ise sosyal bilgiler öğretmen eğitimcilerinin kazanması ile mümkün olabilir. Bu bağlamda sosyal bilgiler lisans programları ile bilim uzmanı ve bilim doktoru yetiştirmeyi amaçlayan sosyal bilgiler lisansüstü programlarından beklenen öğrencilerde sosyal bilgiler programındaki becerilere yönelik gelişmiş bir anlayış geliştirmeleridir. Bu nedenle çalışmada, sosyal bilgiler lisans ve lisansüstü programlarında eleştirel düşünme becerilerinin öğretimine ne düzeyde yer verildiğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaca yönelik olarak Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı ve Türkiye’de lisansüstü düzeyde yürütülen sosyal bilgiler eğitimi programları doküman incelemesi yoluyla analiz edilmiştir. Lisans programında, doğrudan düşünme becerilerine odaklanan zorunlu bir ders olmadığı, sadece meslek bilgisi seçmeli bir derse programda yer verildiği, lisansüstü programlarda ise düşünme becerilerine odaklanan ders sayısının fazlasıyla yetersiz olduğu anlaşılmıştır. Bu bağlamda çalışma sonucunda incelenen programlarda eleştirel düşünme başta olmak üzere düşünme becerilerinin görmezden gelindiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

sosyal bilgiler, eleştirel düşünme, düşünme becerileri

Critical Thinking Skills in Graduate and Undergraduate Social Studies Education Programs

Öz

The source of the competencies in the curriculums prepared by the Ministry of National Education in 2018 and the basic skills in the social studies curriculum is the Turkish Competencies Framework. One of the main aims of the curriculum is to raise individuals with these competencies and skills. In the special aims of the Social Studies Curriculum, it is stated that it is aimed for students to know the ways to reach accurate and reliable information and to think critically. In addition, cognitive skills such as critical thinking and decision making were included among the skills to be acquired by the students in the program. It may be possible for students to acquire these skills if teachers these thinking skills and it may be possible for teachers to acquire these skills if social studies teacher educators have these skills. In this context, what is expected from social studies undergraduate programs and social studies graduate programs aiming to train master and doctorate students is that students develop an advanced understanding of the skills in the social studies program. For this reason, it is aimed to examine to what extent critical thinking skills courses are there in social studies undergraduate and graduate programs. For this purpose, Social Studies Education Undergraduate Program and social studies education programs carried out at postgraduate level in Turkey were analyzed through document analysis. It has been understood that there is no compulsory course focusing on thinking skills in the undergraduate program, only an elective course is included in the program, and the number of courses focusing on thinking skills in graduate programs is extremely insufficient. In this context, because of the study, it was concluded that thinking skills, especially critical thinking, were ignored in the programs examined.

Anahtar Kelimeler

Social studies, critical thinking, thinking skills

Kaynakça

• Acun, İ., Demir, M., Göz, N. L. (2010). Öğretmen adaylarının vatandaşlık yeterlilikleri ile eleştirel düşünme becerileri arasındaki ilişki. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 107-123.
• Akar, C. (2007). İlköğretim öğrencilerinde eleştirel düşünme becerileri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Baker, M., Rudd, R. & Pomeroy, C. (2001). Relationships between critical and creative thinking. Journal of Southern Agricultural Education Research, 51(1), 173-188.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
• Case, R. & Wright, I. (1997). Taking seriously the teaching of critical thinking. Canadian Social Studies, 32(1): 12.
• Creswell, J. W. (2013). Araştırma Deseni: Nicel, nitel ve karma yöntem yaklaşımları (S. B. Demir, Çev Edt.). Ankara: Eğiten Kitap. (Orijinal çalışma basım tarihi 2012).
• Ennis, R. H. (1985). Goals for a critical thinking curriculum. In Developing minds: A resource book for teaching thinking (pp. 54-58). Virginia: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Facione, P. A. (2015). Critical thinking: What it is and why it counts. https://www.insightassessment. com/Resources/Importance-of-CriticalThinking /Critical-Thinking-What-It-Is-and-Why-It-Counts/ Critical-ThinkingWhat-It-Is-and-Why-It-Counts-PDF adresinden 10.09.2017 tarihinde erişildi.
• Facione, N. C. & Facione, P. A. (1996). Externalizing the critical thinking in knowledge development and clinical judgment. Nursing Outlook, 44(3), 129-136.
• Gülveren, H. (2007). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve bu becerileri etkileyen eleştirel düşünme faktörleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Halpern, D. F. (2002). Thought and knowledge: An introduction to critical thinking. Londra: Routledge.
• İbrahimoğlu, Z. & Öztürk, C. (2013) Sosyal bilgiler dersinden örnek olay yöntemi kullanımının öğrencilerin akademik başarı derse karşı tutum ve eleştirel düşünme becerileri üzerine etkileri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(2), 523-548.
• Lipman M (1987) Critical thinking: What can it be?. Analytic Teaching, 8(1), 5-12.
• MEB. (2018). İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı.
• Norris, S. P. (1985). Synthesis of research on critical thinking. Educational leadership, 42(8), 40-45.
• Öztürk, N. & Ulusoy, H. (2008). Lisans ve yüksek lisans hemşirelik öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri ve eleştirel düşünmeyi etkileyen faktörler. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 1(1), 15-25.
• Paul, R. & Elder, L. (2002). Critical thinking: Tools for taking charge of your professional and personal life. New Jersey: Financial Times Prentice Hall.
• Reed, J. H. (1998). Effect of a model for critical thinking on student achievement in primary source document analysis and interpretation, argumentative reasoning, critical thinking dispositions, and history content in a community college history course (Yayımlanmamış Doktora Tezi). University of South Florida, Florida.
• Seferoğlu, S. S. & Akbıyık, C. (2006). Eleştirel düşünme ve öğretimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 193-200.
• Yin, R. K. (2009). Case study research, design and methods (4th ed.), Los Angeles: Sage
• Yücel, A. G., & Köçer, M. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eleştirel düşünme düzeylerinin gelişiminde tartışmalı konuların etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 129-139.