Yerel Yönetimlerin İklim Değişikliği Mücadele Sürecinde Karbon Ayak İzinin Düşürülmesi: Denizli Büyükşehir Belediyesi Örneği

Yıl 2022, , 129 - 149, 15.05.2022

Esin Şengün , Gökhan Kalağan

https://doi.org/10.33712/mana.1065718

Cited By: 2

Öz

İklim değişikliği bugün dünyanın karşı karşıya kaldığı büyük tehlikelerden birisidir. İklim değişikliğinin önlenmesinde uluslararası, ulusal ve yerel düzeyde önlemler alınması gerekmektedir. Karbon ayak izinin (sera gazı salınımlarının) %80’nini ve küresel nüfusun %70’ini oluşturan kentler, iklim değişikliğinin önlenmesinde kilit noktaya sahiptir. Bu nedenle iklim değişikliği mücadelesinde uluslararası ve ulusal çabaların yanı sıra aslında bu mücadeleye yerel düzeyde katkı sağlanması oldukça önemlidir. Yerel yönetimlerin hayata geçireceği iklim eylem planları sayesinde bu değişikliği hızlı şekilde durdurmaya ve aynı zamanda değişikliğin sonuçlarına uyum gösterme konusunda atacağı adımlar geleceğe de yönelik birer yol haritasının oluşturulmasına zemin hazırlayacaktır. Bu açıdan hazırlanan planlar çerçevesinde sera gazı salınımlarının belirlenen hedef doğrultusunda azaltılması, yalnızca yerel çaba olarak kalmayacak Türkiye’nin de karbon ayak izinin azaltılmasına destek olacaktır. Çalışmada Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın faydalanıcı olarak bulunduğu Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Birliği tarafından destekli “Türkiye’de İklim Değişikliği Alanında Kapasitenin Geliştirilmesi Hibe Programı” çerçevesinde Denizli Büyükşehir Belediyesi’nin 2030 yılına kadar olan iklim değişikliği ile mücadelesi incelenmeye çalışılmıştır. İnceleme doğrultusunda iklim değişikliğine karşı dirençli ve düşük karbonlu bir kente ulaşma noktasında önemli planlar-hedefler ortaya konulduğu görülmüştür. Bunun sonucunda ise aynı zamanda bölgesel, ulusal politikaların oluşturulması ve diğer yerel projelere de yol gösterici olması açısından katkı sağlayacağı ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

İklim, Karbon Ayak İzi, Yerel Yönetimler, Kent

Reducing the Carbon Footprint of Local Governments in the Process of Combating Climate Change: The Case of Denizli Metropolitan Municipality

Öz

Climate change is one of the major dangers facing the world today. Measures should be taken at international, national and local levels to prevent climate change. Cities that make up 80% of greenhouse gas emissions and 70% of the global population have a key point in preventing climate change. For this reason, in the fight against climate change, it is very important to contribute to this struggle at the local level as well as international and national efforts. Thanks to the climate action plans to be implemented by local governments, the steps to be taken to stop this change quickly and at the same time to adapt to the results of the change will prepare the ground for the creation of a roadmap for the future. In this respect, the plans prepared under the direction of the greenhouse gas reduction target set for release will only support the reduction of the carbon footprint will not allow Turkey's efforts locally. In the study, Denizli Metropolitan Municipality's fight against climate change until 2030 was tried to be examined within the framework of the "Capacity Building in the Field of Climate Change in Turkey Grant Program" supported by the Republic of Turkey and the European Union, where the Ministry of Environment, Urbanization and Climate Change is the beneficiary. In line with the review, it has been seen that important plans-targets have been put forward at the point of reaching a city that is resistant to climate change and low-carbon. As a result, it has emerged that it will also contribute to the formation of regional and national policies and to guide other local projects.

Anahtar Kelimeler

Climate, Carbon Footprint, Local Governments, Urban

Kaynakça

• AŞICI, Atıl Ahmet (2017), İklim İçin Yeşil Ekonomi Politikaları: Nasıl Bir Kent? Nasıl Bir Enerji Sistemi? Nasıl Bir Toprak Kullanımı?, İstanbul Politikalar Merkezi Yayını, İstanbul.
• BAYSAL, Efe (2019), İklim Krizi ve Kentler: İklim Krizinin Faili, Mağduru ve Bir Çözüm Yolu Olarak Kentlerin Önemi, TESEV Değerlendirme Notları, İstanbul.
• BİNBOĞA, Gül ve ÜNAL, Aylin (2017), “Sürdürülebilirlik Ekseninde Manisa Celal Bayar Üniversitesi’nin Karbon Ayak İzinin Hesaplanmasına Yönelik Bir Araştırma”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, S.21, ss.187-202.
• BİRKAN, İbrahim (2014), “Küresel Isınma ve Karbon Ayak İzimiz”, Turkish News (E-Makale), https://www.turkishnews.com/tr/content/wp-content/uploads/2014/08/KURESEL-ISINMA-VE-KARBON-AYAK-IZIMIZ.pdf (Erişim Tarihi: 03.08.2021).
• BM - HABITAT (2015), “Guiding Principles for City Climate Action Planning”, United Nations Human Settlements Programme, UN – HABITAT Publisher, Nairobi, ss.1-38.
• CAP (2020), “Climate Action Plans”, Institute for Local Government, https://www.ca-ilg.org/climate-action-plans (Erişim Tarihi: 25.12.2020).
• ÇŞİB – T. C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI (2010), Türkiye İklim Değişikliği Stratejisi: 2010 - 2023, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Kurumsal Yayını, Ankara, https://webdosya.csb.gov.tr/db/iklim/editordosya/file/strateji%20belgesi/Turkiye%20Iklim%20Degisikligi%20Strateji%20Belgesi_TR.pdf (Erişim Tarihi: 05.01.2021).
• ÇŞİB – T. C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI (2011), Türkiye’nin İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Kurumsal Yayını, Ankara, https://webdosya.csb.gov.tr/db/iklim/editordosya/uyum_stratejisi_eylem_plani_TR.pdf (Erişim Tarihi: 10.01.2021).
• DBB – DENİZLİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI (2021), “Denizli Büyükşehir Belediyesi”, Denizli Büyükşehir Belediyesi Kurumsal Web Sayfası, https://www.denizli.bel.tr/Default.aspx?k=haber-detay&id=18305 (Erişim Tarihi: 05.01.2021).
• DİDEP (2019), “Denizli İklim Değişikliği Eylem Planı: 2016 - 2030”, Bölgesel Çevre Merkezi (REC) Türkiye, REC Yayını, İstanbul.
• DPT – DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI (2000), “Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, İklim Değişikliği Özel İhtisas Komisyonu Raporu”, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, DPT Yayını, Ankara.
• FAINSTEIN, Susan (2015), “Resilience and Justice”, International Journal of Urban and Regional Research, S.39(1), ss.157-167.
• FARMER, G. Thomas ve COOK, John (2013), Climate Change Science: A modern Synthesis (Volume 1 - The Physical Climate), Springer Publisher, New York.
• HUGHES, Sara (2013), “Justice in Urban Climate Change Adaptation: Criteria and Application to Delhi”, Ecology and Society, S.18(4), ss.1-15.
• INCROPERA, Frank (2016), Climate Change: A Wicked Problem Compexity and Uncertainty at the Intersection of Science, Economics, Politics, and Human Behaviour, Cambridge University Press, Cambridge.
• İKV – İKTİSADİ KALKINMA VAKFI (2013), 2020’ye Doğru Kyoto-Tipi İklim Değişikliği Müzakereleri - Avrupa Birliği’nin Yeterliliği ve Türkiye’nin Konumu, İktisadi Kalkınma Vakfı Yayınları, İstanbul.
• İRENA - INTERNATIONAL RENEWABLE ENERGY AGENCE (2016), Renewable Energy in Cities, Irena Press, Abu Dhabi.
• KARTAL, Tuğba (2018), “Ulusaldan Yerele Türkiye’de İklim Değişikliği Politikaları ve Uygulamaları: Kayseri Örneği”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• KAYA, Yasemin (2018), “İklim Değişikliğine Karşı Kentsel Kırılganlık: İstanbul İçin Bir Değerlendirme”, International Journal of Social Inquiry, S.11(2), ss.219-257.
• KUTAY KARAÇOR, Elif, YERLİ, Özgür, GİRTİ GÜLTEKİN, Pınar ve ÖZDEDE, Sinem (2010), “Peyzaj Tasarımında Kullanılan Yapısal Elemanların Karbon Ayak İzlerinin Değerlendirilmesi”, III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi Bildiriler Kitabı, Artvin Çoruh Üniversitesi Yayını, Artvin, Cilt.4, ss.1558-1563.
• MBB – MERSİN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI (2019), “Mersin Büyükşehir Belediyesi Karbon Ayak İzi Raporu”, İklim Değişikliğine Karşı Çıkın Projesi, Mersin Büyükşehir Belediyesi Yayını, Mersin, ss.1-32.
• NORDHAUS, William (2013), The Climate Casino: Risk Uncertainty and Economics for A Warming World, Yale University Press, New Haven (US).
• PORTER, Libby, RICKARDS, Lauren, MOLONEY, Susie ve ANGUELOVSKI, Isabelle (2020), “Climate Justice in a Climate Changed World”, Planning Theory & Practice, S.21(2), ss.1-29.
• SHI, Linda, CHU, Eric, ANGUELOVSKI, Isabelle, AYLETT, Alexander, DEBATS, Jessica, GOH, Kian, SCHENK, Todd, SETO, Karen, DODMAN, David, ROBERTS, Debra, ROBERTS, Timmons ve VANDEVEER, Stacy (2016), “Roadmap Towards Justice in Urban Climate Adaptation Research”, Nature Climate Change, S.6(2), ss.131-137.
• STEELE, Wendy, MATA, Luis ve FUNFGELD, Hartmut (2015), “Urban Climate Justice: Creating Sustainable Pathways for Humans and Other Species”, Current Opinion in Environmental Sustainability, S.14, ss.121-126.
• TALU, Nuran (2019), Yerel İklim Eylem Planlaması ve Türkiye Pratikleri, İklim Değişikliği Eğitim Modülleri Serisi-10, Ankara.
• TCDB - T.C. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI (2019), “BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi”, T.C. Dışişleri Bakanlığı Kurumsal Web Sayfası, http://www.mfa.gov.tr/bm-iklim-degisikligi-cerceve-sozlesmesi.tr.mfa#:~:text=21%20Mart%201994%20tarihinde%20y%C3%BCr%C3%BCrl%C3%BC%C4%9Fe,24%20May%C4%B1s%202004%20tarihinde%20kat%C4%B1lm%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r (Erişim Tarihi: 02.01.2021).
• TÜİK – TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (2016), “Belediye Atıkları İstatistikleri 2016”, Türkiye İstatistik Kurumu, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/ (Erişim Tarihi: 05.01.2021).
• TÜRKEŞ, Murat (2001), “Küresel İklimin Korunması, İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Türkiye”, TMMOB Makina Mühendisleri Odası Süreli Teknik Yayını, İstanbul, ss.14-29.
• TÜRKEŞ, Murat, SÜMER, Utku ve ÇETİNER, Gönül (2000), “Küresel İklim Değişikliği ve Olası Etkileri”, Çevre Bakanlığı, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Seminer Notları (13 Nisan 2000, İstanbul Sanayi Odası), Ankara, ss.1-17.
• UNCU, Baran Alp (2019), İklim İçin Kentler - Yerel Yönetimlerde İklim Eylem Planı, Dijital Düşler Basım Yayın, İstanbul.
• WWF (2012), Türkiye’nin Ekolojik Ayak İzi Raporu, WWF Türkiye Yayını, İstanbul, http://awsassets.wwftr.panda.org/downloads/turkiyenin_ekolojik_ayak_izi_raporu.pdf (Erişim Tarihi: 05.01.2021).
• YILDIRIM SARIKOÇ, Beyza (2018), “Yerel İklim Değişikliği Politikalarında Kentsel İklim Adaleti: Bursa, İzmir, Karşıyaka ve Nilüfer Örnekleri”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• 2872 sayılı Çevre Kanunu (09.08.1983 tarih ve 18132 sayılı Resmî Gazete).
• 3194 sayılı İmar Kanunu (03.05.1985 tarih ve 18749 sayılı Resmî Gazete).
• 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu (10.07.2004 tarih ve 25531 sayılı Resmî Gazete).
• 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu (22.02.2005 tarih ve 25745 sayılı Resmî Gazete).
• 5393 sayılı Belediye Kanunu (03.07.2005 tarih ve 25874 sayılı Resmî Gazete).
• 8BYKP (2000), 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Sekizinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-2001-2005.pdf (Erişim Tarihi: 03.08.2021).
• 9BYKP (2006), 9. Beş Yıllık Kalkınma Planı, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Dokuzuncu_Kalkinma_Plani-2007-2013.pdf (Erişim Tarihi: 03.08.2021).
• 10BYKP (2013), 10. Beş Yıllık Kalkınma Planı, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Onuncu_Kalkinma_Plani-2014-2018.pdf (Erişim Tarihi: 03.08.2021).
• 11BYKP (2019), 11. Beş Yıllık Kalkınma Planı, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf (Erişim Tarihi: 03.08.2021).