Afetlere Müdahalede Jandarmanın Katkısı: 2020 Yılı Elazığ-Sivrice Depremi Örneği

Yıl 2022, , 430 - 447, 31.08.2022

Tarık Ak

https://doi.org/10.33712/mana.1124481

Öz

Dünyada küreselleşmenin etkisi, ulus devletlerde vatandaşların refah seviyesinin artışı, ülkelerde sanayi ve altyapının gelişmesi, kentleşmenin yoğunlaşması afeti meydana getiren risklere karşı daha etkin bir tedbir alınmasını zorunlu kılmaktadır. Devletlerin son yıllarda afetlere yönelik bütüncül bir risk yönetimi yaklaşımı benimsemesinin temel nedeni budur. Bu çalışma; Türkiye’nin afette risk yönetimi ve kurumlar arası iş birliği imkânlarının artırılması temelinde jandarmanın afet yönetim sürecine katkılarının tespit edilmesini amaçlamıştır. Çalışma kapsamında; ilk olarak afet, afet riski ve yönetimi tanımlarına ulaşılmış, Türkiye’nin afetlere yönelik hâlihazır durumu vurgulanmıştır. Müteakiben Türkiye’de devlet teşkilatlanması içerisinde yürütülen afet yönetim usulü açıklanacak ve bu süreçte jandarmanın rolü belirlenecektir. Son olarak ise, 2020 yılında yaşanan Elazığ-Sivrice depreminde jandarmanın gerçekleştirdiği faaliyetlerin afet yönetim sürecine sağladığı katkılar tespit edilmiştir. Çalışma ile jandarmanın benzer afetlerde sağlayacağı muhtemel katkıların ve iş birliğinin artırılması hedeflenmektedir. Çalışma, literatür taraması yapılarak teorik bir zeminde yürütülmüştür. Çalışma sonucunda, jandarmanın Elazığ-Sivrice depreminde “Türkiye Afet Müdahale Planı” çerçevesinde birçok çalışma grubuna destek verdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Jandarma, Afet Yönetimi, Kolluk, Kamu Güvenliği, AFAD

The Contribution of the Gendarmerie in Disaster Response: The Case of the Elazığ-Sivrice Earthquake

Öz

The effect of globalization in the world, the increase in the welfare level of citizens in nation states, the development of industry and infrastructure in countries, and the intensification of urbanization necessitate taking more effective measures against the risks that cause disasters. This is the main reason why states have adopted a holistic risk management approach to disasters in recent years. This work; aims to determine the contribution of the gendarmerie to the disaster management process on the basis of increasing Turkey's disaster risk management and inter-agency cooperation opportunities. Within the scope of this work; first of all, the definitions of disaster, disaster risk and management were reached and the current situation of Turkey for disasters was emphasized. Subsequently, the disaster management method carried out within the state organization in Turkey was explained and the role of the gendarmerie in this process was revealed. Finally, the contributions of the gendarmerie's activities to the disaster management process in the Elazig-Sivrice earthquake in 2020 was determined. The aim of the study is to increase the possible contributions and cooperation of the gendarmerie in similar disasters. The study was carried out on a theoretical basis by making a literature review. As a result of the study, it was determined that the gendarmerie supported many working groups within the framework of the “The Turkey National Disaster Response Plan” in the Elazig-Sivrice earthquake.

Anahtar Kelimeler

Gendarmerie, Disaster Management, Law Enforcement, Public Security, AFAD

Kaynakça

• AA - ANADOLU AJANSI (2020a), “JAK'ın Enkazdan Depremzedeleri Kurtarma Operasyonu Kamerada”, Anadolu Ajansı Kurumsal Web Sayfası (E-Haber), 31 Ocak 2020, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/jakin-enkazdan-depremzedeleri-kurtarma-operasyonu-kamerada/ 1720212 (Erişim Tarihi: 06.01.2022).
• AA - ANADOLU AJANSI (2020b), “Elazığ'da Depremzedelerin Ev Eşyaları Jandarma Araçlarıyla Taşınıyor”, Anadolu Ajansı Kurumsal Web Sayfası (E-Haber), 09 Şubat 2020, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/elazigda-depremzedelerin-ev-esyalari-jandarma-araclariyla -tasiniyor/1728618 (Erişim Tarihi: 06.01.2022).
• AA - ANADOLU AJANSI (2020c), “Kadın Astsubaylar Depremzede Ailelerin Yaralarını Sarıyor”, Anadolu Ajansı Kurumsal Web Sayfası (E-Haber), 14 Mart 2020, https://www.aa.com.tr/tr/yasam/kadin-astsubaylar-depremzede-ailelerin-yaralarini-sariyor/1765906 (Erişim Tarihi: 06.01.2022).
• AFAD (2014), Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü, T. C. Başbakanlık AFAD Başkanlığı Yayını, Ankara.
• AFAD (2018), Türkiye’de Afet Yönetimi ve Doğal Kaynaklı Afet İstatistikleri, T. C. Başbakanlık AFAD Başkanlığı Yayını, Ankara.
• AKAY, Aslı (2010), “Türkiye’de Afet Politikaları”, Türkiye’de Kamu Yönetimi ve Kamu Politikaları (Ed. Filiz Kartal), TODAİE Yayınları, Ankara, ss.93-115.
• AKYEL, Recai (2005), “Türkiye Kamu Yönetiminde Afet Yönetimi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.14(1), ss.15-29.
• ALTAY, Asuman (2016), “Doğal Afetlerin Makroekonomik Etkilerinin Analizi”, Bütünleşik Afet Yönetimi (Ed. Zerrin Toprak Karaman, Asuman Altay), İlkem Yayınları, İzmir, ss.147-164.
• AYDINER, Tolga ve ÖZGÜR, Hüseyin (2016), “Natural Disaster Governance: Barriers For Turkey”, European Scientific Journal, Special Edition, S.(Special Issue), ss.47-60.
• BDTİM - BÖLGESEL DEPREM - TSUNAMİ İZLEME VE DEĞERLENDİRME MERKEZİ (2020), 24 Ocak Sivrice - Elazığ Depremi Basın Bülteni, https://www.koeri.boun.edu.tr/ sismo/2/24-ocak-sivrice-elazig-depremi-2/ (Erişim tarihi: 06.01.2022).
• ÇAPAKÇUR GAZETESİ (2020), “Jandarma Yaraları Sarıyor”, Çapakçur Gazetesi (E-Haber), 31 Ocak 2020, https://www.capakcurgazetesi. com.tr/jandarma-yaralari-sariyor-67666 (Erişim Tarihi: 06.01.2022).
• ÇINAR, Öznur ve CENGİZ, Sevil (2022), “Acil Durum ve Afetlere Müdahale Personelinin Kriz Anı Kurum İçi İletişimlerinin Değerlendirilmesi: Trabzon İli Örneği”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.13(1), ss.140-152.
• DSİ - DEVLET SU İŞLERİ (2022), “Hakkımızda”, DSİ Kurumsal Web Sayfası, https://www.dsi.gov.tr/Sayfa/Detay/ 692 (Erişim tarihi: 06.01.2022).
• EKŞİ, Ali (2016), “Afet Yönetiminde Temel Etik İlkeler ve İkilimler”, Bütünleşik Afet Yönetimi (Ed. Zerrin Toprak Karaman ve Asuman Altay), İlkem Yayınları, İzmir, ss.75-100.
• ELAZIĞ SON HABER (2020), “Jandarmadan Elazığ Depremiyle İlgili Duygulandıran Paylaşım!”, Elazığ Son Haber Gazetesi (E-Haber), 20 Şubat 2020, https://www.elazigsonhaber.com/gundem/jandarmadan-elazig-depremiyle-ilgili-duygulandiran-paylasim-h60863.html (Erişim Tarihi: 06.01.2022).
• ERKAL, Tevfik ve DEĞERLİYURT, Mehmet (2011), “Türkiye’de Afet Yönetimi”, Doğu Coğrafya Dergisi, S.14(22), ss.147-164.
• ERSOY, Pervin, BÖRÜHAN, Gülmüş ve ESMER, Soner (2016), “Afet Lojistiği”, Bütünleşik Afet Yönetimi (Ed. Zerrin Toprak Karaman ve Asuman Altay), İlkem Yayınları, İzmir, ss.101-124.
• EU-SH/JRC-EU SCIENCE HUB/JOINT RESEARCH CENTRE (2020), INFORM REPORT 2020 Shared Evidence for Managing Crises and Disasters, Publications Office of the European Union, Luxembourg.
• GENÇ, Fatma Neval (2008), “Kriz İletişimi: Marmara Depremi Örneği”, Selçuk İletişim Dergisi, S.5(3), ss.161-175.
• GÜLER, Hasan Hüseyin (2008), “Zarar Azaltmanın Temel İlkeleri”, Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri (Ed. Miktad Kadıoğlu, Emin Özdamar), T.C. İçişleri Bakanlığı Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı Yayını, Ankara, ss.35-50.
• JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞI (2020a), Depremde Jandarma, Jandarma Genel Komutanlığı Asayiş Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞI (2020b), Elazığ Depremi ve Sonrasında Jandarma Genel Komutanlığı Faaliyetlerinin Medyaya Yansıması, J.Gn.K.lığı Basımevi Müdürlüğü, Ankara.
• JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞI (2020c), “Jandarma İHA ve İKU Deprem Bölgesinde”, Jandarma Genel Komutanlığı Kurumsal Web Sayfası, 28 Ocak 2021, https://www.jandarma.gov.tr/jandarma-iha-ve-iku-deprem-bolgesinde (Erişim Tarihi: 06.01.2022).
• JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞI (2021a), “Jandarma Mobil Mutfak Tırı Halkımızın Hizmetinde”, Jandarma Genel Komutanlığı Kurumsal Web Sayfası, 28 Ocak 2021, https://jandarma.gov.tr/jandarma-mobil-mutfak-tirimiz-halkimizin-hizmetinde (Erişim Tarihi: 06.01.2022).
• JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞI (2021b), “Jandarma Genel Komutanlığı Mobil Harekât Merkezi”, İçişleri Bakanlığı Twitter Kurumsal Hesabı, 23 Ekim 2021, https://twitter.com/TC_icisleri/status/ 1452010375365513216 (Erişim Tarihi: 06.01.2022).
• KADIOĞLU, Miktad (2008a), “Modern, Bütünleşik Afet Yönetimin Temel İlkeleri”, Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri (Ed. Miktad Kadıoğlu, Emin Özdamar), T.C. İçişleri Bakanlığı Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı Yayını, Ankara, ss.1-34.
• KADIOĞLU, Miktad (2008b), “Belediye Çalışanları İçin Afet Acil Durum Planlaması”, Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri (Ed. Miktad Kadıoğlu, Emin Özdamar), T.C. İçişleri Bakanlığı Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı Yayını, Ankara, ss.185-207.
• KADIOĞLU, Miktad (2008c), “Sel, Heyelan ve Çığ İçin Risk Yönetimi”, Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri (Ed. Miktad Kadıoğlu, Emin Özdamar), T.C. İçişleri Bakanlığı Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı Yayını, Ankara, ss.252-276.
• KADIOĞLU, Miktad (2011), Afet Yönetimi Beklenilmeyeni Beklemek, En Kötüsünü Yönetmek, T.C. Marmara Belediyeler Birliği Yayını, İstanbul.
• KARANCI, A. Nuray (2008). “Afet Zararlarını Azaltmada Psikolojisnin Önemi”, Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri (Ed. Miktad Kadıoğlu, Emin Özdamar), T.C. İçişleri Bakanlığı Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı Yayını, Ankara, ss.51-58, https://www.researchgate.net/profile/Mikdat-Kadioglu/publication/258108841_AFET_ZARARLARINI_AZALTMANIN_TEMEL_ILKELERI/links/02e7e526fa88ae4623000000/AFET-ZARARLARINI-AZALTMANIN-TEMEL-ILKELERI.pdf (Erişim Tarihi: 19.08.2022).
• KIZILAY (2020), “Hilal-i Ahmer'den Türk Kızılay'a 152 Yıllık Merhamet Çınarı”, Kızılay Kurumsal Web Sayfası (E-Haber), 11 Haziran 2020, https://www.kizilay.org.tr/Haber/KurumsalHaberDetay/5232 (Erişim Tarihi: 06.01.2022).
• KOÇ AKGÜL, Selma (2017), “Olağanüstü Durumlar, İletişim ve Habercilik Yaklaşımları”, TRT Akademi Dergisi, S.2(3), ss.6-47.
• KOYUNCU, Murat ve KOYUNCU, Serhat (2016), “Osmanlıda Afet Yönetimi”, Çağdaş Tıp Dergisi, S.6(4), ss.378-381.
• MECEK, Mehmet ve YILMAZ, Vedat (2021), “Post Modern Kamu Yönetimi Ekseninde Yerel Yönetişim ve Katılım”, Post Modern Kamu Yönetimi (Ed. Bekir Parlak, Kadir Caner Doğan), Nobel Yayınları, Ankara, ss.231-274.
• ÖNSÜZ, Muhammed ve ATALAY, Burcu (2016), “Afet Lojistiği”, Osmangazi Tıp Dergisi, S.37(3) ss.1-6.
• ÖZER, Yunus Emre (2017), “Afet Konusundaki Algı ve Yerel Aktörlerin Sorumlulukları”, Sayıştay Dergisi, S.106, ss.1-34.
• ÖZMEN, Bülent ve ÖZDEN, A. Tolga (2014), “Türkiye’nin Afet Yönetim Sistemine İlişkin Eleştirel Bir Değerlendirme”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, S.49, ss.1-29.
• STATISTA (2020), “Countries with the Most Earthquakes from 1900 to 2016”, statista.com Kurumsal Web Sayfası (E-İstatistik), https://www.statista.com/statistics/269648/number-of-earthquakes-by-country/(Erişim tarihi: 06.09.2021).
• TEZER, Azime ve TÜRKOĞLU, Handan (2008), “Zarar Azaltma ve Şehir Planlama”, Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri (Ed. Miktad Kadıoğlu, Emin Özdamar), T.C. İçişleri Bakanlığı Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı Yayını, Ankara, ss.59-71.
• TEZGİDER, Gülgün (2008), “Yerel Yöneticiler/Saha Uygulayıcıları İçin Afet Risk Yönetimi ve Zarar Azaltma Stratejileri”, Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri (Ed. Miktad Kadıoğlu, Emin Özdamar), T.C. İçişleri Bakanlığı Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı Yayını, Ankara, ss.209-215.
• TOPRAK KARAMAN, Zerrin (2016a), “Afet Yönetimine Giriş ve Türkiye’de Örgütlenme”, Bütünleşik Afet Yönetimi (Ed. Zerrin Toprak Karaman, Asuman Altay), İlkem Yayınları, İzmir, ss.1-36.
• TOPRAK KARAMAN, Zerrin (2016b), “Afet Yönetiminde Erken Uyarı ve Afet Tipleri”, Bütünleşik Afet Yönetimi (Ed. Zerrin Toprak Karaman, Asuman Altay), İlkem Yayınları, İzmir, ss.221-248.
• TOPRAK KARAMAN, Zerrin (2018), “Afetlerde Erken Uyarı ve Toplumsal Farkındalık Yaratmada Etkili Kamu Politikaları”, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.7(2), ss.493-517.
• UNDRR - UNITED NATIONS OFFICE FOR DISASTER RISK REDUCTION (2022), Disaster, https://www.undrr. org/terminology/disaster (Erişim Tarihi: 10.01.2022).
• YILMAZ, Abdullah (2002), "Türkiye’de Afet Zararlarının Azaltılması Çalışmalarının Tarihi Gelişimi Üzerine Notlar", Türk İdare Dergisi, S.434 (74) ss.155-169.
• YILMAZ, Abdullah (2003), Türk Kamu Yonetiminin Sorun Alanlarından Biri Olarak Afet Yonetimi, PEGEM A Yayıncılık, Ankara.
• YONTAR, İbrahim Güray (2016), “Afetlerin Yönetilmesinde Tatbikatların Önemi”, Bütünleşik Afet Yönetimi (Ed. Zerrin Toprak Karaman, Asuman Altay), İlkem Yayınları, İzmir, ss.279-304.
• 5902 sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun (17.06.2009 tarih ve 27261 sayılı Resmi Gazete).
• 2013/5703 sayılı Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği (18.12.2013 tarih ve 28855 sayılı Resmi Gazete).