Nüfus Coğrafyası Açısından Bir Değerlendirme: İstanbul Gaziosmanpaşa İlçesi Örneği

Yıl 2023, , 421 - 438, 08.07.2023

Zeynep Yağız , Özlem Sertkaya Doğan

https://doi.org/10.33712/mana.1278328

Öz

Nüfus, sınırları belirlenmiş bir sahada ve belli bir zaman diliminde yaşayan kişilerin toplam sayısını ifade eder. Nüfus coğrafyası ise nüfusun mekânsal dağılışını, bu dağılışta etkili olan coğrafi unsurları, nüfus ve mekân etkileşimini ortaya koyarak, nüfusun nicel ve nitel özelliklerini beşerî coğrafya ilkelerine uygun olarak araştırılmasını sağlayarak elde edilen bulguların bir sonuca ulaşılmasını amaçlar. Ülkelerin sosyal, ekonomik, kültürel, sanayi gibi nitel ve nicel alanlarda gelişmişlik durumunu ifade eden en önemli unsur nüfus yapısıdır. Kalkınma planlarının hazırlanmasında toplam nüfus miktarının yanı sıra nüfusun yaş, cinsiyet, doğum, ölüm, evlenme, boşanma, eğitim gibi nitel özelliklerinin de belirlenmesi ülkelerin mevcut ya da gelecekte uygulayacakları nüfus planlama çalışmalarını doğrudan etkiler. Bu kapsamda İstanbul Gaziosmanpaşa ilçesinde 1927-2022 yılları arasında nüfusun zaman içinde göstermiş olduğu nitel ve nicel özelliklerinde meydana gelen değişim ve gelişim, ilçe ile ilgili yapılan demografik yapı çalışmalarında büyük önem taşır. Gaziosmanpaşa’da nüfus, özellikle 1950’li yıllardan itibaren gerek dış göç gerekse iç göç sonucunda sürekli artmıştır ve hazırlanan nüfus projeksiyonları ile gelecekte de artacağı öngörülmektedir. Nüfusun sürekli artması beraberinde trafik, çevre kirliliği, işsizlik gibi birçok sorunu beraberinde getirdiğinden uygulanabilir bir nüfus politikasının ilçe bazında hazırlanmasını zorlaştırmıştır. Adını Plevne Kahramanı’ndan alan Gaziosmanpaşa, geçmişten günümüze kadar sürekli göç alarak nüfus bakımından kozmopolit bir yapıya dönüşmüştür.

Anahtar Kelimeler

demografik yapı, nüfus artışı, iç göç, dış göç, Gaziosmanpaşa

An Evaluation in Terms of Population Geography: Istanbul Gaziosmanpasa District Example

Öz

Population refers to the total number of people living in any place with defined boundaries. Population geography, on the other hand, aims to reach a conclusion by providing the research of both the quantity and the qualitative characteristics of the population in accordance with the principles of geography. Countries' social, economic, cultural, industry, technology, etc. The most important factor expressing the development status in areas is the population structure. In the preparation of development plans, determining the qualitative characteristics of the population such as age, gender, birth, death, marriage, divorce, education, as well as the total population amount, directly affects the current or future population plans of the countries. In this context, the change and development in the qualitative and quantitative characteristics of the population between the years 1950-2021 in Istanbul Gaziosmanpaşa district is of great importance in the population planning studies carried out regarding the district. The population in Gaziosmanpaşa has increased continuously as a result of both external and internal migration, especially since the 1950s and it is predicted that it will increase in the future with the population projections prepared. The constant increase in the population makes it difficult to prepare a viable population policy on a district basis, as it brings many problems such as traffic, environmental and noise pollution and unemployment. Gaziosmanpaşa, which takes its name from the Hero of Pleven, has a cosmopolitan structure in terms of population by constantly receiving immigration from the past to the present.

Anahtar Kelimeler

Demographic Structure, Population Growth, Internal Migration, International Migration, Gaziosmanpaşa

Kaynakça

• ARI, Oğuz (1960), Bulgaristanlı Göçmenlerin İntibakı: 1950-1951 Senelerinde Bulgaristan'dan Tehcir Edilen Türk Göçmenlerinden Yalnız Bursa'da Hürriyet Mahallesinde ve İstanbul'da Taşlıtarla'da İskân Edilenlerin İntibakı ile İlgili Sosyolojik Problemler, Rekor Matbaası, Ankara.
• BAKIRCI, Muzaffer (2012), Bir Cumhuriyet Dönemi Şehri Kâhta, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• DOĞAN, Mesut (2013), “Türkiye’de Şehirleşme: Büyükşehirler ve Şehirleşme Sürecinde Değişen Sosyo-Ekonomik Yapı”, Prof. Dr. Süha Göney’e Armağan Kitabı ( Ed. Mehmet Bayartan), Yazın Basın Yayın Matbaacılık, İstanbul, ss.239-278.
• DOĞAN, Mesut ve DOĞAN SERTKAYA, Özlem (2022), “Türkiye'nin Jeopolitiği”, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, S.5(2), ss.320-339.
• DOĞAN SERTKAYA, Özlem (2021), “Nüfus Coğrafyası”, Beşeri ve Ekonomik Coğrafya (Ed. Mesut Doğan, Özlem Sertkaya Doğan), Pegem Yayıncılık, Ankara, ss.27-53.
• DOĞAN SERTKAYA, Özlem ve GÖKBURUN, İbrahim (2019), “İstanbul’da Köyden Mahalleye Evrilen Yerleşmeler”, Coğrafya Dergisi, S.39, ss.73-87.
• GÖKBURUN, İbrahim (2017), “1950-2015 Yılları Arasında İstanbul'da Nüfus Hareketleri”, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• GÖKÇEN, Rıfat (1988), Gaziosmanpaşa, Özyürek Basım ve Yayınevi, İstanbul.
• GÖNEY, Süha (2017), Şehir Coğrafyası, Beta Yayınları, İstanbul.
• KARAHASANOĞLU, Selim (t.y), Küçükköy - Taşlıtarla: Gaziosmanpaşa Bir İlçenin Öyküsü, Gaziosmanpaşa Belediyesi Yayınları, İstanbul.
• PEROUSE, Jean François (2011), İstanbul’la Yüzleşme Denemeleri: Çeperler, Hareketlilik ve Kentsel Bellek (Çev. Berna Akkıyal), İletişim Yayınları, İstanbul.
• TANOĞLU, Ali (1969), Nüfus ve Yerleşme, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• TÜİK – TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (t.y.), “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi: 2007, 2008, 2009, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, 2022 Gaziosmanpşa İlçesi“, TÜİK Kurumsal Web Sayfası, www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 03.08.2022).
• TÜİK – TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (t.y.), “Genel Nüfus Sayımları: 1935, 1940, 1945, 1950, 1955, 1960, 1965, 1970, 1975, 1980, 1985, 1990, 2000 İstanbul İlçeleri Özelinde Nüfus Verileri”, TÜİK Kurumsal Web Sayfası, www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 03.08.2022).
• TÜİK – TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (2022), “Uluslararası Göç İstatistikleri: Gaziosmanpaşa İlçesi”, TÜİK Kurumsal Web Sayfası, www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 03.08.2022).
• YAĞIZ, Zeynep (2022), “Gaziosmanpaşa İlçesinde Nüfusun Değişimi: Sosyo-Kültürel ve Mekânsal Analiz”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• YAVRU, Yılmaz ve TEMEL, Hüseyin (1968), Gaziosmanpaşa İlçesini Tanıyalım, Saffet Matbaası, İstanbul.