A New National Park Proposal from the Perspective of the Solastalgia Concept: The Example of Mount Hasan (Aksaray)

Yıl 2024, , 624 - 644, 31.10.2024

Vildan Armağan

https://doi.org/10.33712/mana.1496887

Öz

The study aims to examine the protection status of a forested area that is significant to the local community but lacks protection under Turkey’s nature protection legistation, highlighting its significance for public health. The study aims to reveal the characteristics of the recreationally used research area to determine its protection status. Natural environments are gradually being deteriorated or destroyed due to natural/artificial reasons. This situation causes solastalgia. Therefore, The study’s impotance lies in its focus on drawing in drawing attention to solastalgia, presenting a human-oriented perspective on nature protection, and regulating the sense of belonging to the natural environment not only for future generations but also for today's people. The study is original and significant because it examines Hasan Mountain in terms of solastalgia fort he first time in Aksaray. The study distinguishes itself from previous studies by determining the protection status of an area that has not yet undergone destruction. Literature review, legislation review and on-site inspection studies were conducted. The information obtained from literature and legislation research was visualized by taking photographs in the region, and recreational activities were observed. Consequently, the research area exhibits the characteristics of a national park and nature park. The relevant administration should grant the region protection status.

Anahtar Kelimeler

Solastalgia, National Park, Nature Park, Hasan Mountain, Aksaray

Solastalji Kavramı Perspektifinden Yeni Bir Milli Park Önerisi: Hasan Dağı (Aksaray) Örneği

Öz

Çalışmanın konusu, solastaljinin halk sağlığı için önemini vurgulayarak; Türkiye’de doğa koruma mevzuatına göre koruma statüsüne sahip olmayan, yöre haklı için önemli, ormanlık bölgenin taşıdığı özelliklere göre koruma statüsünü tartışmaktır. Çalışmanın amacı, rekreasyonel faaliyetler için kullanılan araştırma bölgesinin özelliklerini ortaya koyarak koruma statüsünü belirlemektir. Giderek doğal/yapay nedenlerle doğal çevreler bozulmakta veya yok olmaktadır. Bu durum solastaljiye neden olmaktadır. Dolayısıyla çalışmanın önemi solastaljiye dikkat çekmesi, doğa korumaya insan odaklı bir perspektif sunması, sadece gelecek kuşakların değil bugünün insanının da doğal çevreye ait olma duygusunun düzenlenmesi odaklarında birleşmektedir. Aksaray özelinde Hasan Dağı daha önce solastalji bakımından incelenmediği için çalışma orijinal ve önemlidir. Önceki çalışmalardan diğer farkı henüz tahrip olmamış bir bölgenin koruma statüsünün belirlemiş olmasıdır. Literatür taraması, mevzuat inceleme ve yerinde inceleme çalışmaları yapılmıştır. Literatür ve mevzuat araştırmalarından elde edilen bilgiler bölgede fotoğraflar çekilerek görselleştirilmiş, rekreasonel faaliyetler gözlemlenmiştir. Sonuçta araştırma bölgesi milli park ve tabiat parkı özellikleri taşımaktadır. İlgili idare bölgeye koruma statüsü vermelidir.

Anahtar Kelimeler

Solastalji, Milli Park, Tabiat Parkı Hasan Dağı, Aksaray

Kaynakça

• AKSARAY ÜNİVERSİTESİ (tarihsiz), “Logomuz & Öyküsü”, Aksaray Üniversitesi Kurumsal Web Sayfası, (tarihsiz), https://www.aksaray.edu.tr/logomuz--oykusu (Erişim Tarihi: 21.05.2024).
• AKSARAY ÜNİVERSİTESİ (2022), “Japonya – Aksaray Dağ Görselleri Paylaşımı”, Aksaray Üniversitesi Facebook Kurumsal Sosyal Medya Hesabı, 30 Temmuz 2022, https://m.facebook.com/aksarayedutr/photos/a.615011031913278/5344608765620124/?type=3İSTANBULDOĞA (Erişim Tarihi: 21.05.2024).
• ALACA, Çiğdem (2023), “Solastalji ve Orman Yangınları”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, S.15(3), ss.498-476.
• ALBRECHT, Glenn (2006), “Solastalgia”, Alternatives Journal, S.32(4/5), ss.34-36.
• ARKEOLOJİ VE SANAT YAYINLARI (2014), “Nora Antik Kentindeki Tarihi Doku Gün Yüzüne Çıkarılıyor”, Arkeoloji ve Sanat Yayınları Kurumsal Web Sayfası (E-Haber), 22 Eylül 2014, https://www.arkeolojisanat.com/shop/blog/nora-antik-kentindeki-tarihi-doku-gun-yuzune-cikariliyor_3_58950.html (Erişim Tarihi: 19.04.2024).
• BAŞER, Mustafa (2014), “Elmacık, Koçpınar ve İncesu Köyleri ve Çevresinin Florası (Aksaray)”, Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aksaray.
• BAŞKÖSE, İsa ve DURAL, Hüseyin (2011), “Hasan Dağı’nın (Aksaray Kesimi, Türkiye) Florası”, Biological Diversity and Conservation, S.4(2), ss.125-148.
• BRITISH ECOLOGICAL SOCIETY (1944), “Nature Conservation and Nature Reserves Source (Report)”, Journal of Animal Ecology, S.13(1), ss.1-25.
• CARTWRIGHT, Mark (2017), “Fuji Dağı”, World History Encyclopedia (Çev. Ethem Göç), 12 Nisan 2017, https://www.worldhistory.org/trans/tr/1-15911/fuji-dag/ (Erişim Tarihi: 21.05.2024).
• DOĞA DERNEĞİ (tarihsiz), “Hasan Dağı”, Doğa Derneği Resmi Web Sayfası (E-Sunum), https://dogadernegi.org/wp-content/uploads/2018/11/ort031-hasan-dagi-onemli-doga-alanlari-kitabi.pdf (Erişim Tarihi 16.04.2024).
• DUDLEY, Nigel (2008), Guidelines for Applying Protected Area Management Categories, IUCN WCPA Pubisher, Gland (Switzerland).
• EMRE, Ömer (1991), “Hasandağı-Keçiboyduran Dağı Yöresi Volkanizmasının Jeomorfolojisi”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü, İstanbul.
• ERCAN, Tuncay (1993), “Anadolu’daki Obsidyen Yataklarında Yapılan Arkeolojik Çalışmalar”, TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, S.1993(Ekim), ss.770-773, https://services.tubitak.gov.tr/edergi/yazi.pdf;jsessionid=FuVQJi8bP8MkmuN3Q8YzzJjg?dergiKodu=4&cilt=26&sayi=311&sayfa=770&yaziid=7170 (Erişim Tarihi: 11.03.2024).
• ERDOĞAN, Orçun (2021), “Water Cısterns of Rural Settlements in Southern Anatolıa in Late Antıquıty and the Byzantıne Perıod”, Sanat Tarihi Dergisi, S.30(2), ss.1039-1073.
• ERPEK, Can (2020), “Geç Antik Dönem’de Kapadokya’da Kentler”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.10(2), ss.642-657.
• ERZURUMLUOĞLU, Elif (2022), “Ekolojik Yas, Ekolojik Anksiyete, Ekolojik Travma ve Solastalji”, Pentacle Topluluğu Web Sayfası, 3 Nisan 2022, https://thepentacle.org/2022/04/03/ekolojik-yas-ekolojik-anksiyete-ekolojik-travma-ve-solastalji/ (Erişim tarihi: 20.02.2024).
• ESKİN, Bülent, TUNCER, Mehmet ve DEMİRÇİVİ, B. Murat (2017), “Alternatif Turizm Çeşidi Olarak Ekolojik Turizm: Hasan Dağı Örneği”, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.9(3), ss.15-26.
• GLASSBERG, David (2014), “Place, Memory, and Climate Change”, The Public Historian, S.36(3), ss.17-30.
• HENDERSON, Norman (1992), “Wilderness and the Nature Conservation Ideal: Britain, Canada, and the United States Contrasted”, Ambio, S.21(6), ss.394-399.
• HOGGETT, Paul (2019), Climate Psychology on Indifference to Disester (Elektronik Kitap), Springer Publisher, https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-030-11741-2 (Erişim Tarihi: 20.02.2024).
• İSTANBUL DOĞA SPORLARI KULÜBÜ (2022), “Hasan Dağı Zirve Tırmanışı”, İstanbul Doğa Sporları Kulübü Kurumsal Web Sayfası, https://www.istanbuldoga.net/Etkinlik_1760.py (Erişim Tarihi: 18.05.2024).
• KAPLUHAN, Erol (2019), “Tabiat Koruma Alanı”, Türkiye Turizm Ansiklopedisi (Ed. Nazi Kozak, Metin Kozak), Cilt.13, Detay Yayıncılık, Ankara, ss.270.
• KARAMAN ERKUL, Seher (2021), “Taşpınar Geveni”, E-Aksaray Ansiklopedisi, https://e-sehir.aksaray.edu.tr/2021/01/13/taspinar-geveni/ (Erişim Tarihi: 18.04.2024).
• KEITER, Robert B. (2010), “The National Park System: Visions for Tomorrow”, Natural Resources Journal, S.50(1), ss.71-110.
• KOPAR, İbrahim (2011), “Hasan Dağı’nda (Aksaray-Niğde) Hâlâ Önemini Koruyan Basit Su Yapıları: Sarnıçlar ve Kuyular”, Doğu Coğrafya Dergisi, S.13(19), ss.167-187.
• KUTLU, Burak ve KOÇ, M. Can (2021), “Rekreasyonel Alanların İncelenmesi (Şanlıurfa İli Örneği)”, International Sport Sciences Student Studies Journal, S.3(2), ss.21-31.
• LANGHAMMER, Penny F., BAKARR, Mohamed I., BENNUN, Leon A., BROOKS, Thomas M., CLAY, Rob P., DARWALL, Will, De SILVA, Naamal, EDGAR, Graham J., EKEN, Güven, FISHPOOL, Lincoln D.C., FONSECA, Gustavo A. B., FOSTER, Matthew N., KNOX, David H., MATIKU, Paul, RADFORD, Elizabeth A., RODRIGUES, Ana S. L., SALAMAN, Paul, SECHREST, Wes ve TORDOFF, Andrew W. (2007), Identification and Gap Analysis of Key Biodiversity Areas: Targets for Comprehensive Protected Area Systems, IUCN Best Practice Protected Area Guidelines Series, Gland (Switzerland).
• NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİ (2021), “Aksaray- Mokissos (Viranşehir) 2021 Kazı Çalışmaları Başlıyor”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Kurumsal Web Sayfası (E-Haber), https://sanattarihi.nevsehir.edu.tr/tr/27257 (Erişim Tarihi: 19.04.2024).
• NİĞDE ÖMER HALİS DEMİR ÜNİVERSİTESİ (2021), “Üniversitemizin Paydaşı Olduğu ‘Hasan Dağı Volkanizmasının Tektonik ve Volkanik Açıdan Jeodezik ve Fiziksel Sensörler İle İzlenmesi’ Başlıklı Projeye TÜBİTAK Desteği”, Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi Kurumsal Web Sayfası (E-Haber), https://www.ohu.edu.tr/haber/universitemizin-paydasi-oldugu-hasan-dagi-volkanizmasinin-tektonik-ve-volkanik-acidan-jeodezik-ve-fiziksel-sensorler-ile-izlenmesi-baslikli-projeye-tubitak-destegi/21531 (Erişim Tarihi: 12.03.2024).
• OTO AJANDA (2023), “Fuji’yi Andıran Hasandağı Manzaralı Brisa Aksaray, Japon Çalışana Ev Oldu”, Oto Ajanda Haber Sitesi, https://www.otoajanda.com/aksarayda-hasan-dagini-fujiye-benzetip-kendilerini-memlekette-hissettiler/ (Erişim Tarihi: 22.05.2024).
• ÖZBERK, Nejdet (2023), “Hey Çoruh Kederim Derinden Derin: Çevresel Dönüşümün Duygusal Coğrafyaları Ekopsikoloji ve Solastalji”, Kent Akademisi Dergisi, S.16(2), ss.676-701.
• ÖZEN ÖZTÜRK, Burcu ve GÜL, Atila (2020), “Başpınar Tabiat Parkı’nın Rekreasyonel Planlama Açısından İrdelenmesi”, Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, S.5(1), ss.11-34.
• PIHKALA, Panu (2021), “Eco-Anxiety”, Situating Sustainability (Ed. C. Parker Krieg, Reetta Toivanen), Helsinki University Press, Helkinki, ss.119-133.
• SERTER, Gencay (2020), “2002 Sonrası Milli Parklar Kanunu Kapsamında İlan Edilen Doğa Koruma Alanlarına Eleştirel Bir Bakış”, Planlama, S.30(2) ss.242–256.
• T.C. AKSARAY VALİLİĞİ (2018), “Yamaç Paraşütü”, Aksaray Valiliği Resmi Web Sitesi (E-Haber), http://aksaray.gov.tr/yamac-parasutu (Erişim Tarihi: 20.05.2024).
• T.C. AKSARAY VALİLİĞİ (2020), “Kapadokya’nın ‘Efes’i Olmaya Aday Antik Mokissos (Nora) Şehrinde 30 Yılın Ardından Çalışmalar Yeniden Başlıyor”, Aksaray Valiliği Resmi Web Sayfası (E-Haber), http://www.aksaray.gov.tr/kapadokyanin-efesi-olmaya-aday-antik-mokissos-nora-sehrinde-30-yilin-ardindan-calismalar-yeniden-basliyor (Erişim Tarihi:20.05.2024).
• T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI (t.y.), “Aksaray Gezi”, Aksaray Turizm Aktiviteleri (E-Kitap), https://aksaray.ktb.gov.tr/Eklenti/57083,aksaray-gezipdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 19.04.2024).
• T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI (2022), “44. Yamaç Paraşütü”, Kültür ve Turizm Bakanlığı Aksaray İl Kültür Müdürlüğü Kurumsal Web Sayfası, https://aksaray.ktb.gov.tr/TR-232545/44-yamac-parasutu.html (Erişim Tarihi: 19.04.2024).
• T.C. TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI (t.y.), “Korunan Alanlar”, Tarım ve Orman Bakanlığı 8. Bölge Müdürlüğü Kurumsal Web Sayfası (E-Döküman), https://bolge8.tarimorman.gov.tr (Erişim Tarihi: 28.02.2024).
• T.C. TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI (t.y.), “Korunan Alanlar”, Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Kurumsal Web Sayfası (E-Döküman), https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP/Belgeler/Korunan%20Alanlar%20Listesi/Tabiat%20An%C4%B1t%C4%B1%20Listesi.pdf (Erişim Tarihi: 04.03.2024).
• WIKILOG (t.y.), “Helvadere Hasan Dağı”, Wikilog Dünyanın Rotaları Web Sitesi, https://tr.wikiloc.com/wikiloc/map.do?sw=38.12321381072632%2C34.12645339965821&ne=38.19272804334324%2C34.243698120117195&q=Helvadere%20Hasan%20Da%C4%9F%C4%B1&page=1 (Erişim Tarihi: 19.04.2024).
• WRIGHT, Katherina (2012), “Pining for the Present: Ecological Remembrance and Healing in the Armidale State Forest”, Environmental Philosophy, S.9(1), ss.109-126.
• YAMAN, İ. Deniz ve YILDIZ, Mustafa (2020), “Aksaray Hasan Dağı Bozboyun Tepesi Obsidiyen Kaynağının Arkeolojik ve Jeolojik Değerlendirmesi”, Social Sciences Research Journal, S.9(3), ss.217-226.
• YAVUZ, Melike, GÖVERTİ, Diğdem ve GAZEY, Hande (2023), Ruhsal Sağlık ve İklim Değişikliği, Çevre, İklim ve Sağlık için İşbirliği Projesi (ÇISIP) Raporu, https://www.env-health.org/wp-content/uploads/2023/06/Mental_Health_Briefing_Final.pdf (Erişim Tarihi: 26.02.2024).
• YENER, Ş. Doğanay (2021), “Türkiye’de Tabiat Parklarının Rekreasyonel Açıdan Analizi”, Eurasian Journal of Forest Science (EJFS), S.9(3), ss.122-133.
• YILDIRIM, Zeliha (2014), “Volkanik Patlamayı Gösteren En Eski Duvar Resmi”, Yeşil Gazete, https://yesilgazete.org/volkanik-patlamayi-gosteren-en-eski-duvar-resmi/ (Erişim Tarihi: 20.05.2024).
• YILMAZ, H. Murat (tarihsiz), “Hasan Dağı Volkanizmasının Tektonik ve Volkanik Açıdan Jeodezik ve Fiziksel Sensörler İle İzlenmesi”, TÜBİTAK 1001 Deprem Ataştırmaları Projesi Özet Sunumu, https://deprem.tubitak.gov.tr/assets/pdf/06_Ogleden_Sonra_Oturumlar/OglenSalonB/OzetKontrolOglenB/06_Hac%C4%B1%20Murat%20Y%C4%B1lmaz_Ozet.pdf (Erişim Tarihi: 12.03.2024).
• YILMAZ, Harun (2023), “Milli Parkların Planlanması: Uzun Devreli Gelişme Planlarının İşlevi ve Hukuki Niteliği Üzerine Bir İnceleme”, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S.8(2), ss.635-662.
• 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu (11.08.1983 tarih ve 18132 sayılı Resmi Gazete).
• 6831 sayılı Orman Kanunu (08.09.1956 tarih ve 9402 sayılı Resmi Gazete).
• Milli Parklar Yönetmeliği (12.12.1986 tarih ve 19309 sayılı Resmi Gazete).