Risk Factor in Disaster Policy and Risk Management in Disaster Legislation

Yıl 2020, , 152 - 165, 17.05.2020

Gülcan Azimli Çilingir , İlke Örçen Güler

https://doi.org/10.33712/mana.687889

Cited By: 11

Öz

Disasters have been one of the most important problem of humanity throughout history due to loss of lives and damages to the economic and social structure. It’s an interdisciplinary phenomenon that needs to be addressed in the literature with its physical, cultural, economic and social aspects and a policy area nedds to be managed in the governements agenda. Disasters, in their most general definition, are physical phenomenon that have damaging and destructive effects on societies and they caused by human activities as well as nature. The main reasons for the widening of the impact area and the increasing social cost of these physical facts which have damaging and destructive effects are the policy and planning decisions. In this respect, even if the source of disasters is natural, the results are produced by human. The extent of the impacts of disasters and the widening of the impact area have led to developments in disaster policies and disaster management. The crisis management approach like emergency support mechanisms which aims to compensate the damage after disaster is being replaced the risk management approach. Its main reason is economic and social cost of recovering damages is higher than prevent them. On the other hand, both prevalance of disasters at global level and the diversification of the causes of disasters have brought a change in risk perception. As a result of this, redefined risk concept and risk management process has started to be implemented as the main approach in disaster policies. This study aims to reveal the importance of risk management approach in disaster policies by considerin the relationship between disaster and risk concepts and how risk management is addressed in disaster legislation as one of the implementation tools of disaster policies in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Disaster Legislation, Disaster Policy, Risk, Risk Management

Afet Politikalarında Risk Unsuru ve Afet Mevzuatında Risk Yönetimi

Öz

Afetler neden oldukları can kayıpları yanında ekonomik ve toplumsal yapıya verdikleri zararlar nedeniyle tarih boyunca insanlığın en önemli sorunlarından biri olmuştur. Literatürde fiziksel, kültürel, ekonomik ve sosyal yönleriyle ele alınması gereken disiplinlerarası bir olgu, hükümetlerin gündeminde yönetilmesi gereken bir politika alanı olarak yer almaktadır. Afet en genel tanımıyla, nedeni doğa kaynaklı olabildiği gibi insan faaliyetleri sonucunda da ortaya çıkan toplumlar üzerinde zarar verici ve tahrip edici etkileri olan fiziksel olaylardır. Zarar verici ve tahrip edici etkileri olan, bu fiziksel olayların etki alanının genişlemesi ve toplumsal maliyetinin giderek artmasının en temel nedeni, alınan politika ve planlama kararlarıdır. Bu açıdan değerlendirildiğinde, afetlerin kaynağı doğal olsa dahi sonuçları insan eliyle üretilmektedir. Afetlerin etkilerinin boyutları ve etki alanının giderek genişliyor olması afet politikalarında ve afet yönetiminde gelişmeleri de beraberinde getirmiştir. Burada afetler, ortaya çıktıktan sonra oluşan zararları telafi etmek ve gerekli acil destek mekanizmalarını hayata geçirmeye yönelik olan kriz yönetimi yaklaşımı, yerini risk yönetimi yaklaşımına bırakmaktadır. Bunun temel nedeni, ortaya çıkan zararın giderilmesinin hem ekonomik hem de sosyal maliyetinin önlemekten daha fazla olmasıdır. Diğer yandan gerek afetlerin küresel düzeyde görülme sıklığı, gerekse ortaya çıkma nedenlerinin çeşitlenmesi risk, algısının değişmesini de beraberinde getirmiştir. Bunun sonucu olarak yeniden tanımlanan risk kavramı ile risk yönetimi süreci afet politikalarında temel yaklaşım olarak uygulanmaya başlanmıştır. Bu çalışma afet ve risk kavramları arasındaki ilişkiyi ele alarak afet politikalarında risk yönetimi yaklaşımının önemini ortaya koyarak, Türkiye’de afet politikalarının uygulama araçlarından bir olarak afet mevzuatında risk yönetiminin ne şekilde ele alındığını belirlemeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Afet, Afet mevzuatı, Afet Politikası, Risk, Risk Yönetimi

Kaynakça

• AKINCI, Müslüm (2017), Danıştay Kararları Işığında İdarenin Gözetim ve Denetim Görevi, Legal Yayınevi, İstanbul.
• BALAMİR, Murat (2007), "Afet Politikası, Risk ve Planlama", TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, TMMOB Yayınları, Ankara, ss.31-45.
• BECK, Ulrıch (2014), Risk Toplumu Başka bir Modernliğe Doğru (Çev. Kazım Özdoğan, Bülent Doğan), İthaki Yayınları, İstanbul.
• CRED (2019), Natural Disasters 2018, Cred Publications, Brussels - Belgium, https://www.cred.be/publications (Erişim Tarihi: 03.02.2020).
• ÇAPTUĞ, Makbule (2016), İdare Hukuku Açısından Kentsel Dönüşüm, Seçkin Yayınevi, Ankara.
• ÇİLİNGİR AZİMLİ, Gülcan (2019), “Türkiye’de Afet Yönetimi ve İdarenin Sorumluluğu”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• DEMİRKOL, Selami ve BAŞ BEREKET, Zuhal (2013), “Kentsel Dönüşümün, 6306 Sayılı Yasa Kapsamında Hak ve Özgürlükler Açısından Ele Alınması”, TBB Dergisi, S.26(108), ss.23-70.
• DILLEY, Maxx, CHEN, Roberst S., DEICHMANN, Uwe, LERNER-LAM, Arthur L., ARNOLD, Margaret, AGVE, Jonathan, BUYS, Piet, KJEVSTAD, Oddvar, LYON, Bradfield ve
• YETMAN, Gregory (2005), Natural Disaster Hotspots A Global Analysis, The World Bank, Washington D.C.
• ERGÜNAY, Oktay (2008), "Afet Yönetiminde Kurumsal Yapılanma ve Mevzuat Nedir? Nasıl Olmalıdır?", CHP İstanbul Deprem Sempozyumu: İstanbul Depremini Beklerken Sorunlar ve Çözümler Bildiriler Kitabı, 20 Eylül 2008, iSTANBUL, ss.97-108.
• GENÇ, Fatma Neval (2008), “Türkiye’de Kentsel Dönüşüm: Mevzuat ve Uygulamaların Genel Görünümü”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, S.15(1), ss.115-130.
• GERAY, Cevat (2018), Kent, Yerel Yönetimler ve Toplu Konut Yazıları (Ed. Hasan Hüseyin Doğan), Palme Yayınevi, Ankara, C.1.
• HACIİBRAHİMOĞLU, Nurhan (2013), “Kentsel Dönüşüm Yöntemleri”, Kentsel Dönüşüm Hukuku (Ed. Melikşah Yasin, Cenk Şahin), İstanbul Üniversitesi Sıddık Sami Onar İdare Hukuku ve İlimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, İstanbul, ss.91-112.
• IFRC ve UNDP (2014), Effective Law and Regulation For Disaster Risk Reduction: A Multi Country Report - Summary (Ed. Barbara Hall), Printed by TBD, New York - USA, https://www.ifrc.org/Global/Publications/IDRL/country%20studies/summary_report_final_single_page.pdf (Erişim Tarihi: 03.02.2020).
• IFRC ve UNDP (2015), The Handbook on Law and Disaster Risk Reduction, IFRC Publisher, Geneva, https://www.ifrc.org/Global/Photos/Secretariat/201511/Handbook%20on%20law%20and%20DRR%20LR.pdf (Erişim Tarihi: 03.02.2020).
• IDB - INTER-AMERICAN DEVELOPMENT BANK (2010), Indicators of Disaster Risk and Risk Management: Program for Latin America and the Caribbean: Summary Report, IADB Publisher, Washington D.C., https://publications.iadb.org/en/publication/11611/indicators-disaster-risk-and-risk-management-program-latin-america-and-caribbean (Erişim Tarihi: 12.11.2019).
• KADIOĞLU, Mikdat (2018), “Meteorolojik Afetler ve Risk Yönetimi”, Türkiye’nin Afet Yönetimi, Sosyal, Siyasal ve Yönetim Boyutuyla (Ed. Hayriye Şengün, Seçil Gül Meydan Yıldız, Binali Tercan), Palme Yayınevi, Ankara, ss.77-110.
• KARACA, Ferhat, ÖZ, Halil Rıdvan ve ÖZTÜRK, İlhan (2011), “Hiyerarşik Kümeleme Analizi Yöntemi İle Türkiye’deki 81 İlin Afet ve Olağandışı Durum Riskleri Açısından Sınıflandırılması”, E-Makale, http://acilafet.org/upload/dosyalar/risk_analizi_makale.pdf (Erişim Tarihi: 03.02.2020).
• KARAMAN, Zerrin Toprak (2017), “Afet Yönetimine Giriş ve Türkiye’de Örgütlenme”, Bütünleşik Afet Yönetimi (Ed. Zerrin Toprak Karaman, Asuman Altay), Birleşik Matbaacılık, İzmir, ss. 1-39.
• KELEŞ, Ruşen (2016), Kentleşme Politikası, İmge Kitabevi, Ankara, 15. Baskı.
• KEMALOĞLU, Muhammet (2015), "Türkiye'de Afet Yönetiminin Tarihi ve Yasal Gelişimi", Akademik Bakış Dergisi, S.52, ss.126-147.
• ÖRÇEN GÜLER, İlke (2019), "Afetler ve Kentler: Uluslararası Belgelerde Afet Riskleri ve Kentleşme İlişkisi", Küreselleşme ve Dönüşen Kent (Ed. Hayriye Sağır), Orion Yayınevi, Ankara, ss.233-259.
• ÖZDEN, Pınar Pelin (2008), Kentsel Yenileme: Yasal - Yönetsel Boyut, Planlama ve Uygulama, İmge Yayınevi, Ankara.
• ŞAHİN, Yusuf (2017), Kentleşme Politikası, Ekin Yayınları, Bursa, 6. Baskı.
• ŞENGÜN, Hayriye (2017), “Afet ve Hukuk”, Afet Yönetimi (Ed. Özgür Önder, Murat Yaman), Ekin Yayınları, Bursa, ss.123-148.
• TAŞ, Şefik ve ERDAL, Mürsel (2015), “Afet Yönetiminde Sürdürülebilirlik”, II. Uluslararası Sürdürülebilir Yapılar Sempozyumu (ISBS 2015) Bildiriler Kitabı, 28-30 Mayıs 2015, Ankara, https://www.academia.edu/37647850/AFET_Y%C3%96NET%C4%B0M%C4%B0NDE_S%C3%9CRD%C3%9CR%C3%9CLEB%C4%B0L%C4%B0RL%C4%B0K_sustainability_IN_DISASTER_MANAGEMENT (Erişim Tarihi: 25.08.2019).
• UNISDR (2019), Global Assessment Report on Disaster Risk Reduction, Unisdr Publisher, https://www.unisdr.org/we/inform/terminology (Erişim Tarihi: 25.08.2019).
• ÜSTÜN, Gül (2014), Kentsel Dönüşüm Hukuku, XII Levha Yayınları, İstanbul.
• YASİN, Melikşah (2005), “Kentsel Dönüşüm Uygulamalarının Hukuki Boyutu”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.60, ss.105-137.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (09.11.1982 tarih ve 17863 sayılı Resmi Gazete)
• 775 sayılı Gecekondu Kanunu (30.07.1966 tarih ve 12362 sayılı Resmi Gazete).
• 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu (17.03.1984 tarih ve 18344 sayılı Resmi Gazete).
• 3194 sayılı İmar Kanunu (09.05.1985 tarih ve 18749 sayılı Resmi Gazete).
• 5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun (05.07.2005 tarih ve 25866 sayılı Resmi Gazete).
• 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun (31.05.2012 tarih ve 23809 sayılı Resmi Gazete).
• 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun (25.05.1959 tarih ve 10213 sayılı Resmi Gazete).
• 583 sayılı Başbakanlık Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname (22.11.1999 tarih ve 23884 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete).
• 600 sayılı Başbakanlık Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname (14.06.2000 tarih ve 24079 sayılı Resmi Gazete).
• 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (04.07.2011 Tarih ve 27984 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete).
• Bakanlar Kurulunun Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliği (14.12.2005 tarih ve 26023 sayılı Resmi Gazete).
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın 6306 sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliği (15.12.2012 tarih ve 28498 sayılı Resmi Gazete).
• AYM - Anayasa Mahkemesinin 26.09.1991 tarih, E.1990/38 Esas ve K.1991/32 Sayılı Kararı (28.11.1991 tarih ve 21065 sayılı Resmi Gazete).