Yerel Siyasette ‘‘Kadın Temsili Sorunsalının’’ 31 Mart 2019 Mahalli İdareler Seçimi Sonuçları Özelinde Analizi: Trabzon İli Örneği

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 232 - 250, 30.04.2021

Zeynep Şahin

https://doi.org/10.33712/mana.826660

Cited By: 1

Öz

İnsan haklarının vazgeçilmez değerler şeklinde kabul edildiği ülkelere bakıldığında, kadınların siyasal, ekonomik, kültürel ve sosyal alana katılımını mümkün kılacak tüm haklardan yararlanma konusunda erkeklerle eşit olması gerektiği anlayışı hâkimdir. Bu anlayış, insan hakları belgeleri, uluslararası sözleşme hatta ülkelerin mevzuatında olmasına rağmen, gelişmişlik düzeyleri ne düzeyde olursa olsun pek çoğunda hâlen, yaşamın temel alanlarını teşkil eden çalışma hayatı, sağlık, eğitim ve siyasal yaşamda temsil hususunda toplumsal cinsiyet bağlamında eşitliğin yakalanamadığı görülmektedir. Bu problem siyasal alanda, özellikle yerel siyasette temsil bağlamında kendini çok daha fazla hissettirmektedir. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, ülkemizde “kadının yerel siyasette temsilinin yetersizliği” sorunsalının 31 Mart 2019 Mahalli İdareler Seçimleri ölçeğinde Trabzon İli özelindeki durumunun incelenmesidir. Betimsel analiz yönteminin kullanıldığı çalışmada, Trabzon İline ait 31 Mart 2019 Mahalli İdareler Seçimleri aday listeleri/sonuçları, Yüksek Seçim Kurulu (YSK)’nun ilân ettiği verilerden yararlanılmak suretiyle sunulmaktadır. Büyükşehir belediye başkanlığı başta olmak üzere, il sınırlarındaki merkez ile diğer belde belediye başkanı, belediye meclis, il genel meclisi üyeliğine ‘‘aday olma’’ ve ‘‘seçilme’’ ölçütleri bağlamında kadın temsil oranları incelenmektedir. Çalışmanın sonucunda büyükşehir ve belde belediye başkanlığına ‘‘aday olma’’ düzeyinde kadın temsili sırasıyla %22.2 ile %1 oranında gerçekleştiği; fakat ‘‘seçilme’’ bağlamında temsile rastlanmadığı görülmektedir. İlçe belediye meclis ve il genel meclisi üyeliğine ‘‘aday olma’’ %11.72, % 7.05; ‘‘seçilme’’ düzeyinde kadın temsilinin % 7,05, %4.35’lik seviyede olduğu tespit edilmektedir. Türkiye’de kadınların yerel siyasette temsil konusunda “görünmezliği/yokluk durumu” yaşadığı ve ona “sembolik değer” yüklendiği savı, Trabzon İli örneğindeki verilerle doğrulanmaktadır. “Biçimsel ve niteliksel” olarak kadın temsilini değiştirecek mekanizmaların varlığıyla söz konusu sorunsalın aşılacağı önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Trabzon, 31 Mart 2019 Seçimleri, Siyasal Temsil, Kadın, Yerel Siyaset

At Local Politics ''Woman Representation Problem's'' Analysis of Specific to the Results of the Local Administrators Election on 31 March 2019: The Case of Trabzon

Öz

Considering the countries where human rights are regarded as indispensable values, the understanding that women should be equal with men in enjoying all rights that will enable their participation in the political, economic,cultural and social sphere is prevalent. Although this understanding is included in human rights documents/international convention and even in the legislation of countries, regardless of their level of it is seen that quality in the context of gender still hasn’t been achieved in term of working life, education representation in political life. This problem makes itself felt much more in the political sphere, especially in the context of representation in local politics. In this regard, the purpose of is study to examine the situation of “insufficient local representation of women" in the example of Trabzon in our country within the scope of the March 31, 2019 Local Administrations Elections. The descriptive analysis method used for the results of the 31 March 2019 Local Administrations Elections/results of the province of Trabzon were presented by means of the data announced by the Supreme Election Board. Female participation and representation rates were examined in the context of ‘candidate’ and ‘election’ criteria for membership, particularly for metropolitan municipality, central and district mayors, municipal councils and provincial councils. As a result of the study, women's representation at the ‘candidate’ level at the metropolitan and district mayoral level was 22.2% to 1%; but there was no representation in the context of ‘elected’. It was found that women's representation at the ‘candidate’ level was 11.72%, 7.05%; women's representation at the ‘elected’ level was 7.05%, 4.35%. The argument that women experience “invisibility/status of absence” and they are simply attributed a “symbolic value” has been confirmed by the data from the example of Trabzon province. It has been suggested that the problem in question will be overcome with the existence of mechanisms to change the representation of women as “formal and qualitative”.

Anahtar Kelimeler

Political Representation, Woman, Local Politics, 31 March 2019 Election, Trabzon

Kaynakça

• ARASLI, Oya (1972), Adaylık Kavramı ve Türkiye’de Milletvekilliği Adaylığı, Ankara Üniversitesi Hukuk Yayınları, Ankara.
• ASLAN, Mehmet (2009), “Erillikten Dişiliğe Türkiye’de Kadın Belediye Başkanları”, Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• BALKIR, Z. Gönül (2012), “Toplumsal Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Ayrımcılığı”, Tübakkom: 1. Kadın Avukatlar Kurultayı Kitabı, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, ss.68-94.
• BERKTAY, Fatmagül (2009), Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın: Hıristiyanlıkta ve İslamiyet’te Kadının Statüsüne Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım, Metis Yayınları, İstanbul.
• BHASIN, Kamla (2003), Toplumsal Cinsiyet “Bize Yüklenen Roller’’ (Çev. Kader Ay), Kadav Yayınları, İstanbul.
• BIRCH, Anthony Harold (1971), Representation, Pall Mall Press, London.
• BULUT, Yakup ve TANIYICI, Şaban (2008), “Türkiye’de Belediye Meclis Üyelerinin Temsil Ediciliği: Erzincan Örneği”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.21, ss.171-194.
• CİVELEK, Sezen (2014), Toplumsal Cinsiyet Eşitliği: Temel Sorunlar ve Politika Önerileri, Tasav Beyin Fırtınası Toplantıları Kadın Hakları Çalışma Grubu Yayını, Ankara, www.turkakademisi.org (Erişim Tarihi: 30.10.2020).
• ÇAM, Esat (1987), Siyaset Bilimine Giriş, Der Yayınları, İstanbul.
• ÇİTÇİ, Oya (1989), Yerel Yönetimlerde Temsil (Belediye Örneği), TODAİE Yayını, Ankara.
• ÇUKURÇAYIR, Mehmet Akif (2012), Siyasal Katılma ve Yerel Demokrasi, Çizgi Kitabevi, Konya, 4. Baskı.
• DAHL, Robert (1963), Modern Political Analysis, Englewood Cliffs, Prentice-Hall Inc.
• DAHL, Robert (1993), Demokrasi ve Eleştirileri (Çev. Levent Köker), Yetkin Basımevi, Ankara.
• DÖKMEN, Zehra (2012), Toplumsal Cinsiyet, Remzi Kitabevi, İstanbul, 3. Baskı.
• GIDDENS, Anthony (2000), Sosyoloji (Çev. Hüseyin Özel ve Cemal Güzel), Ayraç Yayınları, Ankara.
• GÖKÇİMEN, Semra (2008), “Ülkemizde Kadınların Siyasal Hayata Katılım Mücadelesi”, Yasama Dergisi, S.10, ss.1-59.
• HEYWOOD, Andrew (2007), Siyaset (Ed. Buğra Kalkan - Çev. Bekir Berat Özipek, Bican Şahin, Mete Yıldız, Zeynep Kopuzlu, Bahattin Seçilmişoğlu, AtillaYayla), Adres Yayınları, Ankara, 19. Baskı.
• HUNTİNGTON, Samuel P. ve NELSON, Joan M. (1976), No Easy Choice Political Participation in Developing Countries, Harvard University Press, Mass – Cambridge.
• KA-DER (2004), Kadın Sorunlarına Çözüm Arayışı Kurultayı, Kader Yayınları, İstanbul, https://kutuphane.tbmm.gov.tr (Erişim Tarihi: 30.10.2020).
• KALAYCIOĞLU, Ersin (1983), Karşılaştırmalı Siyasal Katılma: Siyasal Eylemin Kökenleri Üzerine Bir İnceleme, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• KILIÇ, Zeynep (2000), Eşitlik İçin Kota Politikaları, Ankara Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını, Ankara.
• KIŞLALI, Ahmet Taner (1987), Siyaset Bilimi, Ankara Üniversitesi Basın Yayın Yüksekokulu Yayınları, Ankara.
• KITE, Marry E. (1996), “Age, Gender and Occupotional Label: A Test of Social Role Theory’’, Psychology of Women Quarterly, S.20, ss.361-374.
• KURTOĞLU, Ayça (2004), Hemşehrilik ve Şehirde Siyaset: Keçiören Örneği, İletişim Yayınları, İstanbul.
• MILBRATH, W. Lester ve GOEL, Madan Lal (1977), Political Participation, Rand McNally Press, Chicago.
• OGLESBY, Carole ve HILL, Karen (1993), Genderand Sport, Handbook of Research on Sport Psychology, Macmillian Publishing Company, New York.
• ÖRS, Birsen (1997), “Siyasal Temsil ve Demokrasi”, İktisat Dergisi, S.374, ss.24-34.
• ÖZTEKİN, Ali (2007), Siyaset Bilimine Giriş, Siyasal Yayınları, Ankara.
• PINARCIOĞLU, Nihal Şirin (2017), “Eril Siyasette Kadın Temsili (Mi?)”, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, S.1(7), ss.12-24.
• PİTKİN, Hanna Fenichel (1995), “Temsil”, Blackwell’in Siyasal Düşünce Ansiklopedisi II (Çev. Bülent Peker, Nevzat Kıraç), Ümit Yayıncılık, Ankara.
• SANCAR, Serpil (2018), Siyasal Kararlara Katılımda Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Haritalama ve İzleme Çalışması, Ceid Yayınları, Ankara.
• SANCAR ÜŞÜR, Sepil (2000), “Siyasal Süreçlere Katılımda Kadın-Erkek Eşitliği, Kadın Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş”, Eğitim, Çalışma, Yaşamı ve Siyaset, TÜSİAD Yayınları, İstanbul, ss.197-258.
• SARTORI, Giovanni (1996), Demokrasi Teorisine Geri Dönüş (Çev. Tunçer Karamustafaoğlu ve Mehmet Turhan), Yetkin Yayınları, Ankara.
• SCOTT, Joan W. (2007), Toplumsal Cinsiyet: Faydalı Bir Tarihsel Analiz Kategorisi (Çev. Aykut Tunç Kılıç ), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• ŞAKACI, Bige Kağan (2009), “Yerel Yönetim Seçim Sistemi ve Öneriler Yöntemi”, Yerel Yönetimlerin Güncel Sorunları: Küresel, Bölgesel ve Yerel Perspektifler (Ed. Kemal Görmez, Mustafa Ökmen), Beta Yayınları, İstanbul.
• SAVRAN, Gülnur (2005), “80’li Yılların Kampanyaları ve Özel Alanın Politikası (Sorunlar ve Sorular)” Özgürlüğü Ararken: Kadın Hareketinde Mücadele Deneyimleri (Ed. Berivan Kum, Fatma Gülçiçek, Pınar Selek), Amargi Yayınları, İstanbul, ss.81-101.
• TEKELİ, Şirin (1983), Kadınlar ve Siyasal Toplumsal Hayat, Birikim Yayınları, İstanbul.
• TOSUN, Tanju ve TEPECİKLİOĞLU, Ali Onur (2014), “Siyasal Partiler, Siyasal Katılım ve Propaganda”, Siyaset Bilimi (Ed. Halis Çetin), Orion Kitabevi, Ankara, 4. Baskı, ss.471-505.
• TRABZON BELEDİYE BAŞKANLIĞI (2020), Trabzon Belediye Başkanlığı Kurumsal Web Sayfası, www.trabzon.bel.tr (Erişim Tarihi: 27.11.2020).
• TUSKAN, Aydeniz Alisbah (2012), “Toplumsal Cinsiyet Toplumda Kadına Biçilen Roller ve Çözümleri”, TBB Dergisi, http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2012-99-1179 (Erişim Tarihi: 30.10.2020).
• TUİK – TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (2019), 2019 Türkiye Nüfusu İstatistikleri, TUİK Yayını, Ankara, www.tuik.gov.tr, (Erişim Tarihi: 04.11.2020).
• TUİK – TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (2019), Mahalli İdareler Genel Seçim Sonuçları, TUİK Yayını, Ankara, www.tuik.gov.tr, (Erişim Tarihi: 02.01.2021).
• TÜRELİ, Nesrin ve ÇAĞLAR, Nedret (2010), “Yerel Yönetimde Kadın Temsili - Isparta İli Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, S.1(2), ss.16-40.
• TÜRK DİL KURUMU (2005), Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayını, Ankara, 10. Baskı.
• ULUOCAK, Şeref, GÖKULU, Gökhan, BİLİR, Olgun, ETİZER KARACIK, Nigar ve ÖZBAY, Dilek (2014), Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği ve Kadına Yönelik Şiddet, Paradigma Akademi Yayınları, Ankara.
• ÜSTE, Bahar (2017), “Yerel Seçimlerin Cinsiyeti: Seçimler ve Kadın Temsili”, İşletme Fakültesi Dergisi, S.1(18), ss.101-131.
• YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan (2011), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 11. Baskı.
• YSK – YÜKSEK SEÇİM KURULU (2009), “18 Nisan 1999 ve 28 Mart 2004 Mahalli İdareler Genel Seçim Sonuçları”, Yüksek Seçim Kurulu Kurumsal Web Sayfası, www.ysk.gov.tr (Erişim Tarihi: 04.11.2020).
• YSK – YÜKSEK SEÇİM KURULU (2020), “31 Mart 2019 Mahalli İdareler Genel Seçimleri Sonuçları”, Yüksek Seçim Kurulu Kurumsal Web Sayfası, www.ysk.gov.tr, (Erişim Tarihi: 04.11.2020).
• 2972 sayılı Mahalli İdareler İle Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun (18.01.1984 tarih ve 18285 sayılı Resmi Gazete).