Bosna Hersek Devletinin Yönetsel Yapısı

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 74 - 87, 15.05.2022

Mustafa Lamba , Tuğçe Hisoğlu Koç

https://doi.org/10.33712/mana.1074743

Cited By: 2

Öz

Tarihsel olarak, Bosna-Hersek'te üç büyük etnik grup bulunmaktadır. Bunlar: Boşnaklar (Müslümanlar), Hırvatlar (Katolik Hıristiyanlar) ve Sırplar (Ortodoks Hıristiyanlar)’dır. Bölgede bu üç etnik grup arasındaki gerilim hiç sona ermemiş ve oldukça kanlı savaşlara neden olmuştur. Gerilimin sona ermesi için uluslararası baskılar sonucu üç etnik grup arasında Dayton Barış Anlaşması imzalanmıştır. Dayton Barış Anlaşmasıyla; mevcut anayasal düzen, oldukça parçalanmış, güçlü etnik güç paylaşımı hükümlerine sahip “karmaşık federalist” bir sistem haline gelmiştir. Oluşturulan bu sistemle Bosna Hersek içerisinde; Bosna Hersek Federasyonu, Sırp Cumhuriyeti ve Brčko özerk bölgesi yer almaktadır. Bosna Hersek’te ki karmaşık etnik yapı sebebiyle çözüm olarak görülen yeni yönetsel yapı yönetsel sorunları da beraberinde getirmektedir. Çünkü oluşturulan bu yönetsel yapı parçalı ve karmaşık iktidar yapısıdır. Çalışmanın temel amacı Bosna Hersek’te, Dayton Barış Anlaşması öncesi sürece de yer vererek, oluşturulan yeni yönetsel yapı hakkında bilgi vermek ve bu anlaşmanın yönetsel yapı üzerindeki etkileri üzerine bir değerlendirme yapmaktır. Bu değerlendirme neticesinde Bosna Hersek’te siyasi makamların sayısının aşırılığı ve yönetsel yapıya önemli müdahalelerde bulunabilecek Yüksek Temsilciler Ofisinin varlığının yönetsel yapıda büyük bir sorun teşkil ettiği sonucuna varılmıştır. Ayrıca, halkın üzerinde anlaşarak kabul ettiği bir Anayasa’ya sahip olmamaları sorun çözmekten ziyade sorun yaratan bir yönetsel yapı ortaya çıkarmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bosna Hersek Anayasası, Yönetsel Yapı, Parçalı İktidar, Kamu Yönetimi

Admınıstratıve Structure of the State of Bosnia and Herzegovina

Öz

Historically, there have been three major ethnic groups in Bosnia and Herzegovina. These are Bosnians (Muslims), Croats (Catholic Christians), and Serbs (Orthodox Christians). The tension between these three ethnic groups in the region never ended and caused quite bloody wars. As a result of international pressure to end the tension, the Dayton Peace Agreement was signed between the three ethnic groups. With the Dayton Peace Agreement; The current constitutional order has become a highly fragmented "complex federalist" system with strong ethnic power-sharing provisions. With the system created in Bosnia and Herzegovina, the Federation of Bosnia and Herzegovina, Republika Srpska, and Brčko autonomous region formed. The new administrative structure, which is seen as a solution due to the complex ethnic structure in Bosnia and Herzegovina, also brings administrative problems because of administrative structure is a fragmented and complex power structure. The study's primary purpose is to give information about the new administrative structure created in Bosnia and Herzegovina, including the process before the Dayton Peace Agreement, and to assess the effects of this agreement on the administrative structure. As a result of this evaluation, it was concluded that the excessive number of political authorities in Bosnia and Herzegovina and the existence of the Office of High Representatives, which can make significant interventions in the administrative structure, constitute a significant problem in the administrative structure. In addition, the fact that they do not have a Constitution that is accepted by the people by consensus has created an administrative structure that creates problems rather than solving problems.

Anahtar Kelimeler

Constitution of Bosnia and Herzegovina, Administrative Structure, Fragmented Power, Public Administration

Kaynakça

• ARAPOVİC, Adis ve BRLJAVAC, Bedrudin (2013), “Election System of Bosnia and Herzegovina: Catalyst of Unsuccesful Democratization”, Khazar Journal of Humanities and Social Sciences, S.16(1), ss.18-37.
• AZARKAN, Ezeli (2011), “Slovenya, Hırvatistan ve Bosna’nın Bağımsızlık Mücadeleleri ve Yugoslavya’nın Dağılışı”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, S.2(8), ss.53-91.
• BANOVIĆ, Damir, GAVRIĆ, Sasa ve MARIÑO, M. Barreiro (2020), The Political System of Bosnia and Herzegovina: Institutions–Actors–Processes, Springer Nature Publisher, Switzerland.
• BELLONI, Roberto (2009), “Bosnia: Dayton is Dead! Long Live Dayton!”, Nationalism and Ethnic Politics, S.15(3-4), ss.355-375.
• BIONDICH, Mark (2011), The Balkans: Revolution, War, and Political Violence Since 1878, Oxford University Press, New York (US), 3. Baskı.
• BRANKOVIĆ, Azra (2016), “Administrative Structure of Bosnia and Herzegovina”. Bosnıa And Herzegovına: Law, Socıety And Polıtıcs (Ed. Yücel Oğurlu, Ahmed Kulanić), International University of Sarajevo Publisher, Bosnia and Herzegovina, ss.10-27.
• CAPLAN, Richard (2000), “Assessing The Dayton Accord: The Structural Weaknesses of The General Framework Agreement for Peace in Bosnia and Herzegovina”, Diplomacy and Statecraft, S.11(2), ss.213-232.
• CAPLAN, Richard (2004), “International Authority and State Building: The Case of Bosnia and Herzegovina”, Global Governance, S.10(1), ss.53-66.
• CIA (2021), “Bosna Hersek Nüfus Dağılımı”, CIA Kurumsal Web Sayfası, https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/bosnia-and-herzegovina/ (Erişim Tarihi: 06.01.2022).
• DALAR, Mehmet (2008), “Dayton Barış Antlaşması ve Bosna-Hersek’in Geleceği”, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.16(1), ss.91-123.
• DEVLET ARŞİVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (1992), Bosna-Hersek İle İlgili Arşiv Belgeleri (1516-1919), T. C. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara, 7. Baskı.
• DOMIN, Thierry (2001), “Political System of Bosnia and Herzegovina”, SFOR Informer, https://www.nato.int/sfor/indexinf/125/p03a/t0103a.htm (Erişim Tarihi: 06.01.2022).
• EKİNCİ, M. Uğur (2014), Bosna-Hersek Siyasetini Anlama Kılavuzu, SETA Yayını, Ankara.
• EU – EUROPEAN COMMITTEE (2021), “Bosnia and Hezegovina”, EU Kurumsal Web Sayfası, https://portal.cor.europa.eu/divisionpowers/Pages/Bosnia-Herzegovina.aspx (Erişim Tarihi: 12.02.2022).
• EUROPEAN BANK (2014), Commercial Laws of Bosnia and Herzegovina, European Bank Publisher, Frankfurt.
• HADŽOVİĆ, Denis (2009), The Office of the High Representative and Security Sector Reform in Bosnia and Herzegovina, Center for Security Studies Publisher, Sarajevo.
• IMF (2021), “Bosna Hersek Nüfusu”, IMF Kurumsal Web Sayfası, https://www.imf.org/en/Countries/BIH (Erişim Tarihi: 02.01.2022).
• İNSANMER (tarihsiz), “Bosna – Hersek Ülke Profili”, İnsamer Kurumsal Web Sayfası, https://www.insamer.com/tr/ulke-profili-bosna-hersek/ (Erişim Tarihi: 06.01.2022).
• KEIL, Soeren (2013), “Building A Federation Within A Federation”, L'Europe en Formation, S.3, ss.114-125.
• KODAL, Tahir (2018), “Bosna-Hersek’in Bağımsızlığını Kazanması ve Türkiye (1990-1992)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S.34(98), ss.411-444.
• KORKUT, Hasan ve MULALIĆ, Muhidin (2012), “Implications of Dayton Peace Agreement on Current Political Issues in Bosnia-Herzegovina”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.2, ss.107-117.
• KULENOVIĆ, Nedim ve HASIĆ, Jasmin (2016), “The Influences of Dayton Agreement on Institutions: Legislatures in Bosnia and Herzegovina”, Proceedings of the Conference Twenty years after Dayton: The Constitutional Transition of Bosnia and Herzegovina (Ed. Ludovica Benedizione, Valentine Rita Scotti), LUISS Academy Publisher, Roma, ss.61-81.
• MARKOVICH, C. Stephen ve TZIFAKS, Nikolaos (2006), “Bosnia and Herzegovina”, World Encyclopedia of Political Systems and Parties (Ed. Neil Schlager, Jayne Weisblatt), Facts on File, USA, ss.150-158.
• MATARACI, F. Aliye (2016), “Bosnıa-Herzegovina During The Balkan Wars and World War I”, Bosnıa And Herzegovına: Law, Socıety And Polıtıcs (Ed. Yücel Oğurlu, Ahmed Kulanić), International University of Sarajevo Publisher, Sarajevo (Bosnia and Herzegovina), ss.29-37.
• MUJANOVIĆ, Jasmin (2021), “Bosnia and Herzegovina’s Eroding Dayton Constitutional Order”, SEER Journal for Labour and Social Affairs in Eastern Europe, S.23(2), ss.145-164.
• OECD (2004a), "Bosnia and Herzegovina - State Level", Sigma Public Management Profiles, No. 16, OECD Publishing, Paris.
• OECD (2004b), "Bosnia and Herzegovina - Federation", Sigma Public Management Profiles, No. 17, OECD Publishing, Paris.
• PULAT, Tunç (2015), “Bosna-Hersekte Devlet İnşa Süreci: 1996-2013 Dayton Antlaşması Sonrasında Bosna-Hersek”, Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• SANCAKTAR, Caner (2018), “Political and Economic Reconstruction in Bosnıa-Herzegovina”, Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, S.7(1), ss.211-237.
• SEBASTIÁN, Sofía (2012), “Constitutional Engineering in Post-Dayton Bosnia And Herzegovina”, International Peacekeeping, S.19(5), ss.597-611.
• T. C. TİCARET BAKANLIĞI (2021), “Bosna Hersek Ülke Profili”, Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı Kurumsal Web Sayfası, https://ticaret.gov.tr/data/5ef328d713b876a1ec56ad8b/BOSNAHERSEK-C3%9Clke%20Profili_2021.pdf (Erişim Tarihi: 07.01.2022).
• UYGUN, Oktay (1998), “Bosna-Hersek: İç Savaştan Konsensüs Demokrasisine” Journal of Istanbul University Law Faculty, S.56(1-4), ss.141-184.
• YAZICI, İ. Gülnihal (2018), “Dayton Barış Antlaşması’nın Günümüzde Bosna-Hersek’te Demokratikleşme Sürecine Etkisi”, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, S.1(1), ss.97-105.
• YENİGÜN, Cüneyt ve HACIOĞLU, Ümit (2004), “Bosna Hersek: Etnik Savaş - Eksik Antlaşma”, Dünya Çatışma Bölgesi (Ed. Kemal İnat, Burhanettin Duran, Muhittin Ataman), Nobel Yayınları, Ankara, ss.211-224.
• ZUPCEVIC, Merima ve CAUSEVIC, Fikret (2009), “Case Study: Bosnia and Herzegovina”, Centre for Developing Area Studies, McGill University and the World Bank Publisher, http://web.worldbank.org/archive/website01241/web/ımages/bosnıafı.pdf (Erişim Tarihi: 07.01.2022).
• Bosna-Hersek'in Brcko Bölgesi Tüzüğü (1999), https://www.ilo.org/dyn/natlex/docs/ELECTRONIC/79577/85707/F241509038/BIH79577.htm (Erişim Tarihi: 06.04.2022).
• Bosnia and Herzegovina's Constitution of 1995 with Amendments Through 2009, https://www.constituteproject.org/constitution/Bosnia_Herzegovina_2009.pdf?lang=en (Erişim Tarihi: 02.01.2022).
• Constıtutıon Of The Federatıon Of Bosnıa And Herzegovına, https://www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL(2000)054-e (Erişim Tarihi: 08.04.2022).
• Constitution of The Republic of Serbia, https://www.ilo.org/dyn/natlex/docs/ELECTRONIC/74694/119555/F838981147/SRB74694%20Eng.pdf (Erişim Tarihi: 07.04.2022).