Kamu Personelinin Örgütsel Bağlılığını Pekiştirecek Yasal Kurallar ve Uygulamalar: 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na Genel Bir Bakış

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 3, 818 - 834, 21.10.2023

Hava Tahtalıoğlu

https://doi.org/10.33712/mana.1332783

Öz

Yönetim anlayışındaki dönüşümler kamuda personel yönetiminin seyrini değiştirmektedir. Bu süreçte kamu hizmetinde etkinliğin ve verimliliğin sağlanmasında istihdam edilen personel için işletme kökenli insan kaynakları yönetimindeki kavramlar önem kazanmıştır. Bu kavramlardan biri de örgütsel bağlılıktır. Örgütsel bağlılık duygusal, devam ve normatif bağlılık bileşenlerinden oluşmaktadır. Örgütsel bağlılığı pekişen personel, kendini örgüte daha fazla ait hissedecek ve sadakat düzeyi artacaktır. Personelin örgütsel bağlılık düzeyinin artması örgütün amaç ve hedeflerine ulaşması açısından pozitif yönlü etki doğuracaktır. Bu yüzden kamu kurum ve kuruluşlarında da personelin bağlılığının sağlanması önem arz etmekte, konuya ilişkin yasal düzenlemeler ve uygulamalar önerilmektedir. Çalışmada örgütsel bağlılık bileşenlerinin kamuda personel yönetimine yön veren temel kanunda ele alınış biçimleri ve uygulamaya yansıyan sorunların irdelenmesi amaçlanmaktadır. Bu çalışmada öncelikle örgütsel bağlılık ve bileşenleri tanımlanmaktadır. Akabinde Türkiye’de kamu personel yönetimine yön veren 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’ndaki (DMK) örgütsel bağlılık ve bileşenlerine ilişkin normlar derlenmekte, kamuda istihdam edilen personelin örgütsel bağlılığını irdeleyen örneklere yer verilmekte ve uygulamadaki aksaklıklar dile getirilmektedir. Elde edilen bilgiler ilgili kanunda duygusal ve devam bağlılığı bileşenlerinin dikkate alındığını göstermektedir, ancak kamu personel yönetiminde yaşanan sorunların birçoğunun bu bileşenleri zedeleyebilecek düzeyde olduğu kanısına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Duygusal Bağlılık, Devam Bağlılığı, Normaif Bağlılık, Kamuda Örgütsel Bağlılık

Legal Rules and Practices to Reinforce the Organizational Commitment of Public Personnel: An Overview of the Civil Servants Law No. 657

Öz

Transformations in the management approach have changed the course of personnel management in the public sector. In this process, the concepts of human resources management have gained importance for the personnel employed in ensuring efficiency and productivity in the public services. One of these concepts is organizational commitment. Organizational commitment is a concept consisting of affective, continuance and normative commitment components. The personnel whose organizational commitment is reinforced will feel a stringing sense of belonging to the organization, and the level of loyalty will increase. Increasing the level of organizational commitment of the personnel will have a positive effect in terms of reaching the goals and objectives of the organization. Therefore, it is important to ensure personnel commitment in public institutions and organizations, and legal regulations and practices related to the subject are recommended. In this study, it is aimed to examine the ways in which organizational commitment components are handled in the foundational legislation that directs personnel management in the public sector and the problems reflected in the practice. In this study, firstly, organizational commitment and its components are defined. Subsequently, the norms regarding organizational commitment and its components in the Civil Servants Law No. 657 (DMK), which directs public personnel management in Turkey were compiled, examples were given that examine the organizational commitment of the personnel employed in the public sector, and the problems in implementation were expressed. In the light of the information obtained, it is observed that the components of affective and continuance commitment are taken into account in the Law No. 657. However, it is concluded that many of the problems experienced in public personnel management are at a level that can damage these components.

Anahtar Kelimeler

Affective Commitment, Continuance Commitment, Normative Commitment, Organizational Commitment in the Public

Kaynakça

• ACAR, Osman Kürşat (2019), “Personel Yönetiminden İnsan Kaynakları Yönetimine: Cumhuriyet Dönemi Kamu Personel Yönetim Tarihçesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.24(1), ss.119-146.
• ACAR, Osman Kürşat ve TÜRKOĞLU, Çağdaş (2017), “Kamuda İşletmecilik Eksenli Değişimle Birlikte Çalışanlarda Örgütsel Bağlılık ve İş Tatmini Düzeyleri: PTT Üzerine Bir Alan Araştırması”, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, S.19(33), ss.93-102.
• ADAL, Hasan Şükür (1968), Kamu Personel İdaresi, Ahmet Sait Matbaası, İstanbul.
• AK, Murat (2019), “Yapısal Değişim Ekseninde Kamuda Örgütsel Bağlılık: Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonlarında Ampirik Bir Analiz”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, S.33(1), ss.179-201.
• AK, Murat ve SEZER, Özcan (2017), “Türk Kamu Sektöründe Örgütsel Bağlılığın Etkileri”, The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, S.3(2), ss.111-119.
• AK, Murat ve SEZER, Özcan (2018), “Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Örgütsel Bağlılığın Unsurları: Teorik Bir Değerlendirme”, International Journal of Academic Value Studies (JAVS), S.4(19), ss.266-272.
• ALLEN, Natalie J. and MEYER, John P. (1990), “The Measurement and Antecedents of Affective, Continuance and Normative Commitment to the Organization”, Journal of Occupational Psychology, S.63(1), ss.1-18.
• ALLEN, Natalie J. and MEYER, John P. (1996), “Affective, Continuance, and Normative Commitment to the Organization: an Examination of Construct Validity”, Journal of Vocational Behavior, S.49(3), ss.252-276.
• ALTAN, Yakup (2016), “Türk Kamu Personel Rejiminde Reform İhtiyacı: Reformu Gerektiren Dış Etkenler Ekseninde Bir Değerlendirme”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.8(15), ss.381-398.
• ALTUNDERE DOĞAN, Merve Büşra ve YAMAN, Zeynep (2022), “Kayırmacılığın Örgütsel Bağlılık ve Tükenmişliğe Etkisi”, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, S.11(1), ss.2-34.
• ANGLE, Harold L. and PERRY, James L. (1981), “An Empirical Assessment of Organizational Commitment and Organizational Effectiveness”, Administrative Science Quarterly, S.26(1), ss.1-14.
• ARPACI, Sabri Çağdaş (2023), “Sokak Düzeyi Bürokratlarının Örgütsel Adalet Algılamalarının Örgütsel Bağlılıkları Üzerindeki Etkisi: İzmir Tapu Müdürlüklerinde Bir Araştırma”, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, S.6(1), ss.216-234.
• ASLAN, Onur Ender (2012), Devlet Bürokrasisi ve Kamu Personel Rejimi, İmge Kitabevi, Ankara, 2. Baskı.
• AYMAN GÜLER, Birgül (2003), “Türkiye’de Kamu Personel Rejiminin Esasları”, Türkiye’de Kamu Personel Rejiminin Yeniden Yapılandırılması Sempozyumu 22-23 Şubat 2003, TÜİS Kamu İşverenleri Sendikası Yayını, Ankara, ss.43-55.
• AYMAN GÜLER, Birgül (2013), Kamu Personeli: Sistem ve Yönetim, İmge Kitabevi, Ankara, 2. Baskı.
• BAKAN, İsmail (2018), Örgütsel Stratejilerin Temeli Örgütsel Bağlılık Kavram, Kuram, Sebep ve Sonuçlar, Gazi Kitabevi, Ankara, 2. Baskı.
• BALCI, Ali (2003), Örgütsel Sosyalleşme Kuram Strateji ve Taktikleri, Pegem Yayıncılık, Ankara, 2. Baskı.
• BALI, Mesut, KARACA, Metin, KARACA, Pınar, GÜNDÜZ, İsmail Gökhan ve KARABOĞA, İmdat (2023), “Okul Müdürlerinin Sorumlu Liderlik Özelliklerinin Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılık Düzeylerine Etkisi”, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi (BNEJSS), S.9(3), ss.15-20.
• BAYRAK KÖK, Sabahat (2006), “İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılığın İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, S.20(1), ss.291-317.
• BAYRAM, Levent (2005), “Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık”, Sayıştay Dergisi, S.59, ss.125-139. BECKER, Howard S. (1960), “Notes on the Concept of Commitment”, American Journal of Sociology, S.66(1), ss.32-40.
• CANMAN, Doğan (1992), “Kamu Personel Rejimimiz ve Personel Reformu Üzerine Düşünceler”, Amme İdaresi Dergisi, S.25(3), ss.3-11.
• ÇANKAYA, Muhammet (2023), “Dönüştürücü Liderlik ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Sağlık Sektöründe Bir Uygulama”, EKEV Akademi Dergisi, S.94, ss.206-217.
• ÇULPAN, Refik (1980), “Bürokratik Sistemin Yozlaşması”, Amme İdaresi Dergisi, S.13(2), ss.31-45.
• DOĞAN, Selen ve KILIÇ, Selçuk (2007), “Örgütsel Bağlılığın Sağlanmasında Personel Güçlendirmenin Yeri ve Önemi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.29, ss.37-61.
• ECE, Süreyya ve GÜLTEKİN, Selma (2018), “Yönetici Desteği ve Örgütsel Bağlılık: Kamu Sektöründe Bir Uygulama”, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, S.66, ss.82-93.
• EKE, Abdülhalim (1989), “Sözleşmeli Personel Uygulaması ve Anayasa Mahkemesi Kararı”, Amme İdaresi Dergisi, S.22(4), ss.69-83.
• EREN, Erol (2012), Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, Beta Yayınları, İstanbul, 13. Baskı.
• EREN, Veysel (2009), “Kamu Performans Yönetiminde Ölçüt Sorunu: İdari Faaliyetlerde Başarı Ölçütleri”, Amme İdaresi Dergisi, S.42(2), ss.1-22.
• ERGUN, Turgay (2033), “Türk Kamu Personel Rejiminde Yeni Yaklaşımlar”, Türkiye’de Kamu Personel Rejiminin Yeniden Yapılandırılması Sempozyumu 22-23 Şubat 2003, TUİS Kamu İşverenleri Sendikası Yayını, Ankara, ss.81-84.
• ERYILMAZ, Bilal (2021), Kamu Yönetimi: Düşünceler, Yapılar, Fonksiyonlar, Politikalar, Umuttepe Yayınları, Kocaeli, 14. Baskı.
• HEPER, Metin (2012), Türkiye’de Devlet Geleneği, Doğubatı Yayınları, Ankara.
• KAMU YÖNETİMİ ARAŞTIRMASI GENEL RAPORU - KAYA (1991), KAYA Raporu, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, Ankara.
• KARABEKİR, Münire ve ÜNLÜ, Ufuk (2015), “Kamu Kurumlarının Kariyer Mesleklerinde İşe (Yeni) Başlayanların Örgütsel Bağlılıkları Üzerine Bir Araştırma”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.7(13), ss.296-308.
• KAYAR, Nihat (2021), Kamu Personel Yönetimi, Ekin Kitabevi, Bursa, 11. Baskı.
• KERSE, Gökhan (2016), “Motivasyon Araçlarının Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi: Kamu Kurumlarındaki X ve Y Kuşağı Karşılaştırması”, Business & Management Studies: An International Journal (BMSIJ), S.4(1), ss.1-23.
• MEYER, John P. and ALLEN, Natalie J. (1987), “A Longitudinal Analysis of the Early Development and Consequences of Organizational Commitment”, Canadian Journal of Behavioural Science / Revue Canadienne Des Sciences Du Comportement, S.19(2), ss.199–215.
• MEYER, John P. and ALLEN, Natalie J. (1991), “A Three-Component Conceptualization of Organizational Commitment”, Human Resource Management Review, S.1(1), ss.61-89.
• MEYER, John P., STANLEY, David J., HERSCOVITCH, Lynne and TOPOLNYTSKY, Laryssa (2002), “Affective, Continuance, and Normative Commitment to the Organization: A Meta-Analysis of Antecedents, Correlates, and Consequences”, Journal of Vocational Behavior, S.61, ss.20–52.
• MORRIS, James H. and SHERMAN, J. Daniel (1981), “Generalizability of an Organizational Commitment Model”, The Academy of Management Journal, S.24(3), ss.512-526.
• MORROW, Paula C. (1983), “Concept Redundancy in Organizational Research: The Case of Work Commitment”, Acedemy of Management Review, S.8(3), ss.486-500.
• MOTTAZ, Clifford, M. (1989), “An Analysis of The Relationship between Attitudinal Commitment and Behavioral Commitment”, The Sociological Quartely, S.30(1), ss.143-158.
• MOWDAY, Richard T., STEERS, Richard M. and PORTER. Lyman W. (1979), “The Measurement of Organizational Commitment”, Journal of Vocational Behavior, S.14(2), ss.224-247.
• O’REILLY, Charles and CHATMAN, Jennifer (1986), “Organizational Commitment and Psychological Attachment: The Effect of Compliance, İdentification and İnternalization on Prosocial Behavior”, Journal of Applied Psycholog, S.71(3), ss.492-499.
• ÖKTEM, M. Kemal (1992), “Türk Kamu Personel Yönetiminin Gelişimi”, Amme İdaresi Dergisi, S.25(2), ss.85-105.
• ÖZER, Mehmet Akif (2009), “Performans Yönetimi Uygulamalarında Performansın Ölçümü ve Değerlendirilmesi”, Sayıştay Dergisi, S.73, ss.3-30.
• ÖZGÜR, Hüseyin (2004), “Kamu Örgütlerinde Stratejik Yönetim”, Çağdaş Kamu Yönetimi II (Ed. Muhittin Acar, Hüseyin Özgür), Nobel Yayınları, Ankara, ss.207-254.
• ÖZGÜR, Hüseyin ve TAHTALIOĞLU, Hava (2022), “Türkiye’de Kamu Personeli Olarak İstihdam Edilen Sözleşmeli Personelin Sadakat Ödevi Açısından Değerlendirilmesi”, 21. Uluslararası Kamu Yönetimi Forumu Tam Metinler Kitabı (Ed. Murat Ercan, Kürşad Emrah Yıldırım, Mustafa Karaca), Efe Akademi Yayınları, İstanbul, ss.547-559.
• ÖZKAL SAYAN, İpek (2009), “Türkiye’de Kamu Personel Sistemi: İdari, Askeri, Akademik, Adli Personel Ayrımı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, S.64(1), ss.201-245.
• ÖZKAL SAYAN, İpek ve ÖZGÜR, Erdem (2020), “Türkiye'de İdari ve Askeri Alanda Sözleşmeli Personel İstihdamı”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.11(2), ss.139-153.
• ÖZTÜRK, Namık Kemal (2019), “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Temel Dinamikleri”, ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, S.6(15), ss.69-87.
• PARLAK, Bekir (2021), Yönetim Bilimi ve Çağdaş Yönetim Teknikleri, Değişim Yayınları, Sakarya.
• PORTER, Lyman W. and STEERS, Richard M. (1973), “Organizational, Work, and Personal Factors in Employee Turnover and Absenteeism”, Psychological Bulletin, S.80, ss.161-176.
• PORTER, Lyman W., STEERS, Richard M. and BOULIAN, Paul V. (1973), Organizational Commitment, Job Satisfaction, and Turnover Among Psychiatric Technicians, University of California, California.
• ROMZEK, Barbara S. (1989), “Personal Consequences of Employee Commitment”, Academy of Management Journal, S.32(3), ss.649-661.
• ROMZEK, Barbara S. (1990), “Employee Investment and Commitment: The Ties that Bind”, Public Administration Review, S.50(3), ss.374-382.
• SAYDAM, Hilal ve SELVİ, Özgür (2023), “Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algıları İle Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişkilerinin İncelenmesi”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, S.11(1), ss.803-825.
• STEERS, Richard M. (1977), “Antecedents and Outcomes of Organizational Commitment”, Administrative Science Quarterly, S.22(1), ss.46-56.
• SWAILES, Stephen (2002), “Organizational Commitment: A Critique of the Construct and Measures”, International Journal of Management Reviews, S.4(2), ss.155-178.
• ŞAHİN, Ramazan ve KAVAS, Erkan (2016), “Örgütsel Adalet ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin Belirlenmesinde Öğretmenlere Yönelik Bir Araştırma: Bayat Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, S.7(14), ss.119-140.
• ŞAYLAN, Gencay (2000), Kamu Personel Yönetiminde İnsan Kaynakları Yönetimine Geçiş: Kritik ve Reform Önerileri, TESEV Yayınları, İstanbul.
• TAHTALIOĞLU, Hava (2021), “Akademik Kadrolar Açısından Norm Kadro Uygulamalarına Genel Bir Bakış”, Alanya Akademik Bakış Dergisi, S.5(2), ss.1107-1124.
• TAHTALIOĞLU, Hava (2022), “Kamuda Kariyer Sistemiyle İstihdam Edilen Personelin Performans Değerlendirme Sorunsalı”, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimin Konularında Bilimsel Değerlendirmeler (Ed. Şahin Karabulut), Ekin Yayınevi, Bursa, ss.43-56.
• TORTOP, Nuri, AYKAÇ, Burhan, YAYMAN, Hüseyin ve ÖZER, Mehmet Akif (2013), İnsan Kaynakları Yönetimi, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, 6. Basım.
• TUTUM, Cahit (1980), “Türk Personel Sisteminin Sorunlarına Genel Bir Yaklaşım”, Amme İdaresi Dergisi, S.13(3), ss.95-107.
• UÇAN, Fatih (2019), Örgütsel Bağlılık, İş Tatmini ve Kişi-Örgüt Uyumu Bağlamında Kamu Personel Hareketliliği, Ekin Yayınevi, Bursa.
• ÜNLÜ, Ufuk (2017), “Kamu Kurumlarında Örgütsel Bağlılık Açısından Örgütsel Sadakatin Önemi”, Sayıştay Dergisi, S.106, ss.147-162.
• VAROĞLU, Demet (1993), “Kamu Sektörü Çalışanlarının İşlerine ve Kuruluşlarına Karşı Tutumları, Bağlılıkları ve Değerleri”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• YAZICI SORUCUOĞLU, Aynur ve ÖZTÜRK, Zekai (2021), “Hastane Çalışanlarının Dönüşümcü Liderlik Algılarının Örgütsel Bağlılıklarına Etkisi (Ankara İlinde Bir Devlet Hastanesi Örneği)”, Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, S.18(1), ss.61-88.
• YILDIRIM, Turan (2003), “Devlet Memurluğunda İlerleme ve Yükselme Sorunu”, Türkiye’de Kamu Personel Rejiminin Yeniden Yapılandırılması Sempozyumu 22-23 Şubat 2003, TUİS Kamu İşverenleri Sendikası Yayını, Ankara, ss.267-276.
• WASTI, Syeda Arzu (2000), “Örgütsel Bağlılığı Belirleyen Evrensel ve Kültürel Etmenler: Türk Kültürüne Bakış”, Akademisyenler ve Profesyoneller Bakış Açısıyla, Türkiye’de Yönetim, Liderlik ve İnsan Kaynakları Uygulamaları (Ed. Zeynep Aycan), Türk Psikologları Derneği Yayınları, Ankara, ss.202-224.
• WIENER, Yoash (1982), “Commitment in Organization a Normative View”, Academy of Management Review, S.7(3), ss.418-428.
• 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu (23.07.1965 tarih ve 12056 sayılı Resmî Gazete).