An Example of Meteorological Natural Disasters in Samsun: Lâdik Flood and Overflow on June 5, 2023

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 753 - 763, 06.01.2025

Yahya Kadıoğlu , Murat Mustafa Ak

Öz

Floods and overflow, like other natural disasters, are natural disasters of meteorological origin that cause loss of life and property and deeply affect the socio-economic structure of the society. On June 5, 2023, the rainfall in the Lâdik District of Samsun Province exceeded the long-term averages in the district center of Lâdik, and the streams that originated from the mountainous area in the southern part of the district center caused flood and overflow due to the impact of the slope. A total of 437.289 m2 of agricultural land, 23 residential buildings, 6 commercial establishments, 4 haystacks, 2 vehicles, 7 multi-purpose storages, and 4 barns in 16 neighborhoods in the district center were damaged, and 32 cattle died. The disaster claimed the life of one person. Damaged houses were evacuated. Since the disaster struck in June, the destruction in the agricultural sector was heavy, and maize, wheat, and sunflower fields were affected by the flood. The roads in the district center collapsed due to the flood, and traffic on the road from Lâdik to Samsun was suspended for a while. Besides natural factors such as slope, exposure, precipitation, soil, and vegetation, interventions made to the stream beds were also effective in the occurrence of the disaster.

Anahtar Kelimeler

Flood, Rainfall, Overflow, Topography, Settlement

Etik Beyan

This paper complies with Research and Publication Ethics, has no conflict of interest to declare, and has received no financial support. The article has been checked for spelling and plagiarism/similarity. The article was evaluated by "at least two external referees" and "double blinding" method. The author sent a signed "Copyright Transfer Form" to the journal. There is no need to obtain ethical permission for the current study as per the legislation. The "Declaration Form Regarding No Ethics Permission Required" was sent to the journal by the authors on this subject.

Destekleyen Kurum

No financial support was received for the conduct of the research.

Samsun’da Meteorolojik Kökenli Doğal Afetlere Bir Örnek: 5 Haziran 2023 Tarihli Lâdik Seli ve Taşkınları

Öz

Seller ve taşkınlar diğer doğal afetler gibi can ve mal kaybına yol açan, toplumun sosyo-ekonomik yapısını derinden etkileyen meteorolojik kökenli doğal afetlerdir. 5 Haziran 2023 tarihinde, Samsun ili Lâdik ilçesinde etkili olan yağışlar Lâdik ilçe merkezinde uzun yıllık ortalamaların üzerine çıkmış, ilçe merkezinin güneyindeki dağlık sahadan kaynağını alan dereler eğimin de etkisiyle sele ve taşkına neden olmuştur. İlçe merkezindeki 16 mahallede toplam 437.289 m2’lik tarım alanı, 23 konut, 6 ticari işyeri, 4 samanlık, 2 araç, 7 çok amaçlı depo ve 4 ahır zarar görmüş; 32 büyükbaş hayvan telef olmuştur. Afette 1 kişi hayatını kaybetmiştir. Zarar gören evler tahliye edilmiştir. Afet haziran ayında meydana geldiği için tarım sektöründeki zarar fazla olmuş; mısır, buğday ve ayçiçeği tarlaları selden etkilenmiştir. İlçe merkezindeki yollar selin etkisiyle bozulmuş, Lâdik-Samsun yolunda trafik bir müddet durmuştur. Afetin meydana gelmesinde eğim, bakı, yağış, toprak, bitki örtüsü gibi doğal faktörlerin yanında dere yataklarına yapılan beşeri müdahaleler de etkili olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sel, Yağış, Taşkın, Topoğrafya, Yerleşme

Etik Beyan

Bu makale Araştırma ve Yayın Etiğine uygundur. Beyan edilecek herhangi bir çıkar çatışması yoktur. Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır. Makale yazım ve intihal/benzerlik açısından kontrol edilmiştir. Makale, “en az iki dış hakem” ve “çift taraflı körleme” yöntemi ile değerlendirilmiştir. Yazar, dergiye imzalı “Telif Devir Formu” belgesi göndermişlerdir. Mevcut çalışma için mevzuat gereği etik izni alınmaya ihtiyaç yoktur. Bu konuda yazarlar tarafından dergiye “Etik İznine Gerek Olmadığına Dair Beyan Formu” gönderilmiştir.

Destekleyen Kurum

Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır.

Kaynakça

• AKMAN, Mehmet Umutcan (2021), “Taşkın Koruma ve Kontrol Yapılarının Değerlendirilmesi”, Türk Hidrolik Dergisi, S.5(1), ss.25-31.
• AKTAŞ, Hamza (1994), “Orta Karadeniz Bölümünde (Yeşilırmak- Melet Suyu- Kelkit Vadisi arası) Bitki Alanlarının Dağılışı”, Türk Coğrafya Dergisi, S.29, ss.347-358.
• AKTİMUR, H. Tahsin, ATEŞ, Şerafettin, YURDAKUL, M. Emin, TEKİRLİ, M. Ender ve KEÇER, Mustafa (1992), “Niksar-Erbaa ve Destek Dolayının Jeolojisi”, MTA Dergisi, S.114 ss.26-26.
• ATALAY, İbrahim (2004), Doğa Bilimleri Sözlüğü: Coğrafya, Ekoloji, Ekosistem (Botanik, Jeoloji, Orman, Toprak), META Basım Matbaacılık, İzmir.
• BİLGEN, Gamze, BALCI, Erdem ve KALÇA, M. Yasin (2022), “Kastamonu Bozkurt İlçesindeki 11.08.2021 Tarihinde Meydana Gelen Sel Felaketinin Yerinde İncelenmesi”, Journal of Design Architecture and Engineering, S.2, ss.1-20.
• BOZKURT HÜYÜKTEPE, Hülya (2015), “Taşkın Riski Ön Değerlendirmesinde Yerbilimsel Veri/ Bilgilerin Kullanım”, Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, T.C. Orman ve Su işleri Bakanlığı Yayını, Ankara.
• ÇOBAN, Asım (1996), “Aşağı Kızılırmak ile Yeşilırmak Arasındaki Sahanın Bitki Örtüsü”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• DÖLEK, İskender (2015), “Sungu Belediyesi ve Yakın Çevresinde (Muş) Sel ve Taşkına Duyarlı Alanların Belirlenmesi”, Marmara Coğrafya Dergisi, S.31, ss.258-280.
• DÖLEK, İskender ve AVCI, Vedat (2017), “Muş İlinde Sel ve Taşkın Duyarlılık Haritalarının Oluşturulması”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, S5(44), ss.190-204.
• DÖNMEZ, Yusuf (1979), Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları, İstanbul Üniversitesi Yayını, İstanbul.
• ERGÜNAY, Oktay (2007), “Ülkemizde Afetler”, TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı (Ed. H. Mutlu Öztürk), 5-7 Aralık 2007 – Ankara, Mattek Matbaacılık Yayıncılık, Ankara, ss.1-14.
• EROL, Oğuz (1993), Genel Klimatoloji, Gazi Büro Kitapevi, Ankara, 4. Baskı.
• FURAL Şakir, CÜREBAL, İsa ve İNAN, Furkan (2019), “Elmalı’da (Antalya) Yağışın Tetiklediği Sel Taşkın ve Çamur Akıntısı Afetlerinin Jeomorfolojik Analizi”, Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, S.3, ss.49-61.
• GÖRCELİOĞLU, Ertuğrul (1996), “Ormanların Sel ve Taşkınlar Üzerine Etkileri”, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, S.46(1-2-3-4), ss.15-25.
• GÜLTEKİN, Fatma, HATİOLU, Esra ve FIRAT ERSOY, Arzu (2010), “Lâdik- Hamamayağı (Samsun) Sıcak ve Soğuk Su Kaynaklarının Hidrojeokimyası ve Kökensel Yorumu)”, Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Dergisi, S.31(2), ss.11-126.
• İZBIRAK, Reşat (1986), Coğrafya Terimleri Sözcüğü, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• KADIOĞLU, Yahya (2017), “Samsun’da Yöresel Öneme Sahip Bir Kış Turizm Merkezi Akdağ (Lâdik)”, Doğu Coğrafya Dergisi, S.38, ss.161-172.
• KADIOĞLU, Yahya, BAĞCI, Harun Reşit ve YILMAZ, Cihat (2017), “Doğu Karadeniz Kıyı Kuşağındaki Doğal Afetlere Bir Örnek: 21 Eylül 2016 Tarihli Beşikdüzü Seli ve Heyelanları”, Marmara Coğrafya Dergisi, S.36, ss.232-242.
• KOÇMAN, Asaf (1993), Türkiye İklimi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İzmir.
• KÖMÜŞÇÜ, Ali Ümran, ÇELİK, Seyfullah ve CEYLAN, Abdullah (2011), “8- 12 Eylül 2009 Tarihindeki Marmara Bölgesi’nde Meydana Gelen Sel Olaylarının Yağış Analizi”, Coğrafi Bilimler Dergisi, S.9(2), ss.209- 220.
• ÖZCAN, Esin (2006), “Sel Olayı ve Türkiye”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, S.26(1), ss.35-50.
• ÖZÇAĞLAR, Ali (1989), “Zile-Turhal Yöresinin Morfografik Özellikleri”, Coğrafya Araştırmaları Dergisi, S.1(1), ss.185-195.
• ÖZTÜRK, Ali (1979), “Lâdik Destek Yöresinin Stratigrafisi”, Türkiye Jeoloji Bülteni, S.22, ss.27-34.
• SARIGÖL, Osman ve TUROĞLU, Hüseyin (2020), “Kahramanmaraş Şehri Sel ve Taşkınlarının Coğrafi Analizi ve Öngörüler”, Coğrafya Dergisi, S.40, ss.1-29.
• ŞAHİN, Cemalettin ve SİPAHİOĞLU, Şengül (2003), Doğal Afetler ve Türkiye, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara, 2. Baskı.
• TUNCEL, Metin ve DOĞANER Suna (1989), “Amasya’da Turizm: Coğrafi İmkânlar, Sorunlar ve Öneriler”, Coğrafya Araştırmaları Dergisi, S.1(49), ss.47-68.
• TURGUT, Ertan, ÇELİK, Seyfullah ve ÖZCAN, Halis (2015), “23 Şubat 2015 Tarihinde Çeşme’de Meydana Gelen Sel Felaketinin Lokal Bilgiler ve FFGS Ürünleriyle Taşkın Tahmini ve Analizi”, II. Meteorolojik Uzaktan Algılama Sempozyumu, 3-5 Kasım 2015 - Antalya, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara, ss.1-19.
• TÜRKMENOĞLU, Yener (2012), “Meriç Nehri’nin Kapıkule - Enez Arasındaki Yatak Değişimlerinin Taşkınlar ile İlişkisi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• UZUNTAŞ, Ömer ve ÖZTÜRK, Serkan (2019), “Türkiye’deki Sel ve Taşkın Yönetmelikleri Üzerine Bir Değerlendirme: Farklı Ülkeler ile Karşılaştırma ve Yasal Boşluk Analizi”, The Journal of International Scientific Researches, S.4(2), ss.146-161.
• YAŞAR KORKANÇ, Selma ve KORKANÇ, Mustafa (2006), “Sel ve Taşkınların İnsan Hayatı Üzerindeki Etkileri”, ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi, S.8(9), ss.42-50.
• YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hakan (2013), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 9. Baskı.