Yerel Sanayilerde İstihdam Edilen Çocuk İşçilerin Çalışma Hayatına Katılım Süreci ve Yaşadıkları Sosyo-Ekonomik Sorunlar: Biga Sanayi Bölgesi Örneği

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 869 - 882, 06.01.2025

Gülşah Korucu Dündar , Canan Öykü Dönmez Kara

Öz

Türkiye’de çocuk işçilerin sosyo-ekonomik sorunları çalışmanın temel problemini oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı, çocuk işçileri çalışma hayatına iten koşulların belirlenmesi, çalışma hayatındaki sorunlarının tespiti ve çözümüne yönelik katkı sağlanmasıdır. Araştırma kapsamında “Çocuk yaşta çalışmaya başlamanın hem bireyin özel yaşamı hem de çalışma hayatı açısından etkileri nelerdir?” sorusuna cevap aramaktadır. Bu bağlamda bireyleri çocuk yaşta çalışmaya iten sebeplerin belirlenerek çocuk işçilerin hayatındaki etkilerinin ortaya konması ve bu bireylerin korunmasına yönelik eksikliklerin tespiti amaçlanmaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmada, çalışma hayatına katılımı, deneyimleri ve yaşamlarındaki değişimi anlamak amacıyla “hikâye analizi deseni” kullanılmıştır. Veriler, Biga Organize Sanayi Bölgesi’nde istihdam edilen çocuk işçilerle görüşerek toplanmıştır. Araştırmada, çocuk işçilerin çalışma ortamından kaynaklanan sorunlar yaşadıkları, ancak meslekleri ile ilgili geleceğe yönelik olumlu beklentilere sahip oldukları sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocukluk, Çocuk İşçiliği, Çocuk İstihdamı, Çalışma Hayatı, Biga Sanayi Bölgesi

Etik Beyan

Bu makale Araştırma ve Yayın Etiğine uygundur. Beyan edilecek herhangi bir çıkar çatışması yoktur. Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır. Makale yazım ve intihal/benzerlik açısından kontrol edilmiştir. Makale, “en az iki dış hakem” ve “çift taraflı körleme” yöntemi ile değerlendirilmiştir. Yazar(lar), dergiye imzalı “Telif Devir Formu” belgesi göndermişlerdir. Bu araştırmanın yapılması ile ilgili olarak Çanakkale Onsekiz Mart Üniveritesi Etik Komisyonundan 08/09/2023 tarih ve 11/42 sayılı “Etik İzni Belgesi” alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır.

The Participation Process of Child Laborers Employed in Local Industries into Working Life and the Socio-Economic Problems They Experience: The Example of Biga Industrial Zone

Öz

In Turkey, the socio-economic problems of child workers form the core of the problem regarding labor. The purpose of this study is to identify the conditions that push children into the workforce and diagnose the problems they face the working life. The study seeks to answer the question, "What are the effects of starting to work at a young age on both an individual's private life and working life?" In this context, the study aims to identify the reasons that push individuals to work at a young age, reveal the impacts of child labor on these individuals' lives, and identify the shortcomings in protecting them. Qualitative research methods were used in the study. To understand the participation of children in the workforce, their experiences, and changes in their lives, the "story analysis pattern" was employed. Data were collected by interviewing child workers employed in the Biga Organized Industrial Zone. The study concluded that child workers face problems arising from their working environment but still have positive expectations for the future regarding their profession.

Anahtar Kelimeler

Childhood, Child Labor, Child Employment, Working Life, Biga Industrial Zone

Etik Beyan

This paper complies with Research and Publication Ethics, has no conflict of interest to declare, and has received no financial support. The article has been checked for spelling and plagiarism/similarity. The article was evaluated by "at least two external referees" and "double blinding" method. The author(s) sent a signed "Copyright Transfer Form" to the journal. Regarding the conduct of this research, an “Ethics Permission Certificate” dated 08/09/2023 and numbered 11/42 was obtained from the Ethics Committee of the University of Çanakkale Onsekiz Mart.

Destekleyen Kurum

No financial support was received for the conduct of the research.

Kaynakça

• AVŞAR, Zakir ve ÖĞÜTOĞULLARI, Eren (2012), “Çocuk İşçiliği ve Çocuk İşçiliği Mücadele Stratejileri”, Sosyal Güvenlik Dergisi, S.2(1), ss.9-40.
• BAKIRCI, Kadriye (2004), Çocuk ve Genç İşçilerin Haklarının Korunması, Beta Yayınları, İstanbul.
• BİLGİLİ, Özkan (2018), “Çocuk İşçiliğinin Denetimi”, Sosyal Güvenlik Dergisi, S.8(2), ss.195-214.
• ÇÖPOĞLU, Mustafa (2018a), “Bir Kısır Döngü: Dünyada ve Türkiye’de Çocuk İşçiliği ve İşsizlik”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.5(6), ss.671-685.
• ÇÖPOĞLU, Mustafa (2018b), “Türkiye’de Çocuk İşçiliği”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilgiler Dergisi, S.14, ss.357-398.
• ENNEW, Judith, MYERS, William E. ve PLATEAU, Dominique Pierre (2005), “Defining Child Labour as if Human Rights Really Matter”, Child Labour and Human Rights: Making Children Matter (Ed. Burns H. Weston), Lynne Rienner Press, Boulder - Colorado (US), ss.27-54.
• GÖKALP, Özge Tuğçe (2012), “Türk İş Hukukunda Çocuk İşçi Çalıştırma”, EJOVOC - Electronic Journal of Vocational Colleges, S.2(1), ss.125-135.
• GÜLER, Ahmet ve HALICIOĞLU, Mustafa Bülent (2015), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma, Seçkin Yayınevi, Ankara.
• ILO - ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ (2005), Çalışan Çocukların Eğitime Yönlendirilmesi İzmir Projesi Raporu, Uluslararası Çalışma Örgütü Çocuk İşçiliğinin Sona Erdirilmesi Programı - Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Bakanlığı Ortak Yayını, Ankara.
• ILO - ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ (2021), ILO’nun Türkiye’de Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Programı (2021-2025), ILO Türkiye Yayını, Ankara.
• ILO ve UNICEF (2021), Uluslararası Çalışma Ofisi ve Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu, Çocuk İşçiliği 2020: Küresel Tahminler, Eğilimler ve Önümüzdeki Yol, ILO - UNICEF Ortak Yayını, New York (US).
• KARA, Mustafa ve DÖNMEZ KARA, Öykü Canan (2015), “Türkiye’de Göç Yönetişimi: Kurumsal Yapı ve İşbirliği”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, S.10(2), ss.1-25.
• KARABULUT, Özcan (1996), Türkiye'de Çalışan Çocuklar, Friedrich Ebert Vakfı Yayını, İstanbul.
• KARAKAŞ, Banu ve ÇEVİK, Ömer Can (2016), “Çocuk Refahı: Çocuk Hakları Perspektifinden Bir Değerlendirme”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.18(3), ss.887-906.
• KOÇAK, Yüksel ve TERZİ, Elvan (2012), “Türkiye’de Göç Olgusu, Göç Edenlerin Kentlere Olan Etkileri ve Çözüm Önerileri”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.3(3), ss.163-184.
• KÖKKILINÇ, Ayşe Gül (2003), Çocuk İşçinin İş İlişkisi, Legal Yayıncılık, İstanbul.
• RADMARD, Somayyeh ve BELTEKİN, Nurettin (2017), “İşçileşme(me)k ya da Okumak: İşçi Çocukların Eğitimsel Durumlarına İlişkin Bir Çözümleme”, Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, S.6(12), ss.125- 137.
• ŞAHİN, Levent (2012), “Geçmişten Günümüze Çocuk İşçiliği”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, S.7(2), ss.103-118.
• ŞEN, Bülent ve KAHRAMAN, Fatih (2012), “Oyun Hakkının Uzağında Yaşamak: Türkiye’de İçgöç ve Çocuk Emeği”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.27, ss.167-189.
• ŞİŞMANLAR, Şahika Gülen (2017), “İstismar ve İhmal Bağlamında Çocuk İşçiliği ve Ruh Sağlığı”, Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, S.16(62), ss.47-55.
• T.C. AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI (2013), Ulusal Çocuk Hakları Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2013-2017, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayını, Ankara.
• T.C. CUMHURBAŞKANLIĞI STRATEJİ VE BÜTÇE BAŞKANLIĞI (2023), On İkinci Kalkınma Planı (2024-2028), Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Yayını, Ankara, sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/12/On-Ikinci-Kalkinma-Plani_2024-2028_11122023.pdf (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI (2007), Çocuk İşçiliği ile Mücadelede Öğretmen El Kitabı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Yayını, Ankara.
• TDK - TÜRK DİL KURUMU (2023), “Çocuk”, Büyük Türkçe Sözlük, TDK Yayını, Ankara.
• TUNÇMAN, Nilgün (2000), “Çocuk İşçiliği: Nedenleri, Boyutları ve Küreselleşen Dünyadaki Konumu”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, S.(43-44), ss.243-259.
• YANICI, Erdal ve İREM, Özlem (2019), “Türkiye’de Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Politikaları”, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.8(16), ss.225-246.
• Avrupa Konseyi’nin Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi (02.05.2002 tarih ve 24743 sayılı Resmi Gazete).
• Birleşmiş Milletler’in Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi (27.01.1995 tarih ve 22184 sayılı Resmi Gazete).
• ILO 138 sayılı Asgari Yaş Sözleşmesi (27.01.1998 tarih ve 23243 sayılı Resmi Gazete).
• 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (08.12.2001 tarih ve 24607 sayılı Resmi Gazete).
• 4857 sayılı İş Kanunu (10.06.2003 tarih ve 25134 sayılı Resmi Gazete).
• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (12.10.2004 tarih ve 25611 sayılı Resmi Gazete).
• Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (06.04.2004 tarih ve 25425 sayılı Resmi Gazete).