GÖKÇEADA-YENİBADEMLİ HÖYÜK: 5000 YILLIK BİR YERLEŞMEDE SOSYAL YAŞAM

Yıl 2007, Cilt: 9 Sayı: 17, 85 - 100, 01.05.2007

Halime Hüryılmaz

Öz

Gökçeada’nın kültür tarihi araştırmalarına referans oluşturan Yenibademli Höyük, tarihöncesi dönemlerde ria tipinde bir koyun doğu yönündeki yarımadanın üzerine kurulmuş bir yerleşim yeridir. Yaklaşık 400 yıl boyunca varlığını koruyan bu yerleşmenin suru, ince uzun konutları ve sokak ağı planlanmış bir kent dokusuna işaret etmektedir. Arkeozoolojik ve paleobotanik verilerin yanı sıra kil, taş ve kemik buluntular, sosyal yaşamın avcılığa, hayvan besiciliğine, ziraate, zanaata ve kısmen ticarete bağlı olduğunu göstermektedir. Belli hayvanların avlanıldığını, evcilleştirildiğini ve bitki türlerinin bilinçli şekilde üretildiklerini gösteren bulgular, Yenibademli çevresinde Erken Bronz Çağı’nda su kaynaklarının bol ve günümüzde çıplak kalan tepe ve sırtların en azından bir bölümünün ormanla kaplı olduğu şeklinde yorumlanabilir. Taş işçiliğini ortaya koyan aletlerin hammaddeleri ve biçim çeşitliliği, yerel kaynaklara yönelindiğini ve komşu kültür bölgelerindeki teknolojik gelişmelerin benimsendiğini göstermektedir. Kemik endüstrisinin buluntuları, Ege’nin Erken Bronz Çağı’na tarihlenen örneklerine anlamlı benzerlik sergilemektedir. Çömlekçilik alanında yoğun bir üretime tanıklık eden kaplar, biçim ve bezeme yönünden Yenibademli’yi Troia’nın denizaşırı uydusu gibi görmeye izin vermektedir. Yenibademli’de metal ve mermerden yapılmış buluntuların niteliği ve niceliği göz önünde tutulursa, ticaret olgusunda beklenilen düzeye ulaşılamadığı söylenebilir

Anahtar Kelimeler

Gökçeada, Yenibademli Höyük, Erken Bronz Çağı, Sosyal Yaşam.

GÖKÇEADA-YENİBADEMLİ HÖYÜK: SOCIAL LIFE IN A 5000 YEARS SETTLEMENT

Öz

Yenibademli Höyük which stands as a reference for the cultural history researches of Gökçeada, is a settlement site established on the peninsula to the east of a cove that had been in Ria shape during the prehistoric periods. The city wall of this settlement, which had been keeping its presence for about 400 years, its narrow and long houses and its streets network denote for a planned city layout. The archaeological and palaeobotanical evidences together with the clay, stone and bone findings demonstrate that the social life had been dependent on hunting, animal livestock, farming, craft and partially on trade. The evidences indicating that hunting and domestication of certain animals and the conscious production of certain plant species can be interpreted as that the water resources had been in plenty amounts in the environs of Yenibademli during the Early Bronze Age and that the nowadays bare hills and ridges had been, if not all of them, covered with woods. The raw materials and the various forms of the tools, which present the stone workmanship, have shown that inclination had been toward the local resources and that the technological developments in the neighboring cultural regions had been adopted too. The findings of bone industry have displayed meaningful resemblance to the Aegean samples of Early Bronze Age date

Anahtar Kelimeler

Gökçeada, Yenibademli Höyük, Early Bronze Age, Social life.

Kaynakça

• ACHEİLARA, L. (1997) Mύρινα: οι µνηµειακές εγκαταστάσεις του οικοπέδου Ευτ.
• Καζώλη. C. Doumas ve V. La Rosa (eds.), Poliochni e l’antica età del Bronzo nell’Egeo Settentrionale, (s. 298-310). Atene: Scuola Archeologica Italiana di Atene. BERNABÒ-BREA, L. (1964) Poliochni. Città preistorica nell’isola di Lemnos, Roma
• L’ERMA di Bretschneider. BLEGEN, C.W., CASKEY, J.L., RAWSON, M., ve SPERLİNG, J. (1950) Troy.
• General Introduction. The First and Second Settlements, Princeton: Princeton University Press. BÜLBÜL-AKYOL, H. (2006) Gökçeada-Yenibademli Höyük’ten Bir Grup İnsan
• Figürini. A. Erkanal Öktü, E. Özgen, S. Günel, A. Tuba Ökse, H. Hüryılmaz, H. Tekin, N. Çınardalı-Karaaslan, B. Uysal, F. A. Karaduman, A. Engin, R. Spiess, A. Aykurt, R. Tuncel, U. Deniz ve A. Rennie (eds.), Hayat Erkanal’a Armağan, Kültürlerin Yansıması/Studies in Honor of Hayat Erkanal, Cultural Reflections (s. 200-205). İstanbul: Homer Kitabevi. ERDOĞU, B. (2005) Visualizing Neolithic Landscape: Archaeological Theory in the Aegean Islands. Byzas, 2, 95-105.
• ERKANAL, H. (1996) Eski Tunç Çağı’nda Batı Anadolu Sahil Kesiminde
• Kentleşme/Early Bronze Age Urbanization in the Coastal Region of Western Anatolia. Y. Sey (ed.), Habitat II. Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme/Housing and Settlement in Anatolia a Historical Perspective (s. 70-82). İstanbul: Tarih Vakfı. FIRATLI, N. (1964) İmroz ve Bozcaada, İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayını.
• FREDRİCH, C. (1908) Imbros. Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts
• Athenische Abteilung, 33, 81-112. GEORGİEV, G.İ., MERPERT, H.Y., ve KATİNÇAROV, R.V. (1979) Ezero.
• Rannobronzovoto Selişte. Sofya: Bulgaristan Bilimler Akademisi Yayını. HARMANKAYA, S. ve ERDOĞU, B. (2001) Prehistoric Survey at Gökçeada, Turkey in 1999. University of Durham and Newcastle Upon Tyne Archaeological Reports /2000, 28-35.
• HARMANKAYA, S. ve ERDOĞU, B. (2003) Prehistoric Sites of Gökçeada, Turkey.
• M. Özdoğan, H. Hauptmann ve N. Başgelen (eds.), Köyden Kente, Ufuk Esin’e Armağan/From Village to Cities, Studies Presented to Ufuk Esin (s. 459-479). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. HİLLER, S. (1986) Early and Late Helladic Megara: Questions of Architectural
• Continuity in Bronze Age Greece. R. Hägg ve D. Konsola (eds.), Early Helladic Architecture and Urbanization (s. 85-89). Göteborg: Paul Ǻströms Förlag. HOMEROS (1981) İlyada. (Çev. Azra Erhat ve A. Kadir), İstanbul: Sander Yayınları.
• HÖCKMANN, O. (1976) Neolithische und Frühbronzezeitliche Idole aus Kleinasien.
• Ausstellungskatalog Badisches Landesmuseum: Kunst und Kultur der Kykladeninseln im 3. Jt. v. Chr., (s. 178-189). Karlsruhe: Verlag GmbH. HÜRYILMAZ, H. (1998) Gökçeada-Yenibademli Höyük 1996 Yılı Kurtarma Kazısı.
• XIX. Kazı Sonuçları Toplantısı, I, 357-377. Ankara: T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları. HÜRYILMAZ, H. (1999) Eine Gruppe frühbronzezeitlicher Menschenfigurinen aus
• Yenibademli Höyük auf Gökçeada (Imbros). Studia Troica, 9, 475-488. HÜRYILMAZ, H. (2002a) Yenibademli Höyük: Kuzeydoğu Ege Denizi’nde Bir Erken
• Tunç Çağı Yerleşmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19/1, 27-44. HÜRYILMAZ, H. (2002c) Silent Witnesses of Imbros: Early Bronze Age Human
• Figurines from Yenibademli. R. Aslan, S. Blum, G. Kastl, F. Schweizer ve D. Thumm (eds.), Festschrift für Manfred Korfmann, Mauerschau, I, (s. 351-362). Remshalden- Grunbach: Verlag Bernhard Albert Greiner. HÜRYILMAZ, H. (2002d) 2000 Yılı Yenibademli Höyüğü Kazıları. 23. Kazı Sonuçları
• Toplantısı, I, 95-304. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları. HÜRYILMAZ, H. (2004a) Gökçeada-Yenibademli Höyük’te Denizsel Troia I
• Kültürünün İzleri. Anadolu/Anatolia, Ek Dizi. No. I/1-2, 115-121. HÜRYILMAZ, H. (2004b) Gökçeada-Yenibademli Höyük Kazıları. V. Tolun (ed.)
• Çanakkale-Troas Arkeoloji Buluşması, II,(s. 63-71). Çanakkale: Çabisak Yayınları. HÜRYILMAZ, H. (2004c) The Groundstone Industry of the Early Bronze Age Settlers of the Yenibademli Mound. İ. Bostan ve S. H. Başeren (eds.), II. National Aegean
• Islands Symposium, (s.131-138). İstanbul: Turkish Marine Research Foundation. HÜRYILMAZ, H. (2006a) Kuzeydoğu Ege Denizi’nin Rüzgarlı Bahçesi: Gökçeada, B.
• Uysal (ed.). Çanakkale: AS-DE Ofset. HÜRYILMAZ, H. (2006b) Gökçeada-Yenibademli Topluluğunun Erken Bronz
• Çağı’nda Karma Besin Ekonomisi. A. Erkanal Öktü, E. Özgen, S. Günel, A. Tuba Ökse, H. Hüryılmaz, H. Tekin, N. Çınardalı-Karaaslan, B. Uysal, F. A. Karaduman, A. Engin, R. Spiess, A. Aykurt, R. Tuncel, U. Deniz ve A. Rennie (eds.), Hayat Erkanal’a Armağan, Kültürlerin Yansıması/Studies in Honor of Hayat Erkanal, Cultural Reflections, (s. 430-439). İstanbul: Homer Kitabevi. HÜRYILMAZ, H. (2006c) Tarihöncesi Dönemlerden Günümüze Kadar Gökçeada’nın
• Yerleşim Birimlerinde İnanç. V. Tolun (ed.), Çanakkale-Troas, M. Osman Korfmann Arkeoloji Buluşması, IV, (s.101-115). Çanakkale: Çabisak Yayınları. HÜRYILMAZ, H. (2006d) Gökçeada-Yenibademli Höyük’te Kent Organizasyonu ve Yönetim. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Güz- 1304-0278, Cilt 5, Sayı 18, 30-44. www. e-sosder.com.
• HÜRYILMAZ, H. (2006e) Erken Bronz Çağı’nda Yenibademli Höyük. Gökçeada Dergisi, 2, 38-42.
• KARALİ, L. (1999) Shells in Aegean Prehistory, Oxford: BAR.
• KAYAN, İ. (1991) Holocene Geomorphic Evolution of the Beşik Plain and Changing
• Environment of Ancient Man. Studia Troica, 1, 79-92. KAYAN, İ. (1995) The Troia Bay and Supposed Harbour Sites in the Bronze Age. Studia Troica, 5, 211-235. KAYAN, paläogeographische Rekonstruktion der Alluvialebenen. Ausstellungskatalog: Troia.
• Traum und Wirklichkeit, (s. 309-314). Stuttgart: Konrad Theiss Verlag. KOUKA, U. (2002) Siedlungsorganisation in der Nord-und Ostägäis während der Frühbronzezeit (3.Jt. v. Chr.), Rahden/Westf.: Verlag Marie Leidorf GmbH.
• LAMB, W. (1936) Excavations at Thermi in Lesbos, Cambridge: Cambridge University Press.
• OUSTERHOUT, R. ve HELD, W. (1997) Antik ve Bizans Çağı Anıtları Hakkında 1995
• Yılında İmbros/Gökçeada’da Yapılan Yüzey Araştırmaları. XIV. Araştırma Sonuçları Toplantısı, II, 61-69. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları. OYBAK-DÖNMEZ, E. (2005) Early Bronze Age Crop Plants from Yenibademli
• Höyük (Gökçeada) Western Turkey. Environmental Archaeology, 10/1, 39-49. ÖNER, E. (2000a) Yenibademli Höyük Çevresinde (Gökçeada/İmroz) Jeoarkeolojik
• Araştırmalar/Geoarchäologische Forschungen in der Umgebung von Yenibademli Höyük (Gökçeada/Imbros). 15. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 19-32. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları. ÖNER, E. (2000b) Geoarchäologische und paläogeographische Forschungen auf der Insel Gökçeada (Imbros) (Siedlungshügel von Yeni Bademli, Nordwestanatolien
• Nordostägäischen Meer-Türkei). Bremer Beiträge zur Geographie und Raumplanung, , 23-33. ÖNER, E. (2001) Gökçeada Kıyılarında Holosen Deniz Seviyesi ve Kıyı Çizgisi
• Değişmeleri. E. Özhan ve Y. Yüksel (eds.), Türkiye Kıyıları 01. Türkiye’nin Kıyı ve Deniz Alanları. III. Ulusal Konferansı Bildiriler Kitabı, (s. 779-790). Ankara: Kıyı Alanları Yönetimi Türkiye Milli Komitesi. REESE, D. S. (2006) The Exploitation of Aquatic Resources at Bakla Tepe, Liman
• Tepe and Panaztepe. A. Erkanal Öktü, E. Özgen, S. Günel, A. T. Ökse, H. Hüryılmaz, H. Tekin, N. Çınardalı-Karaaslan, B. Uysal, F. A. Karaduman, A. Engin, R. Spiess, A. Aykurt, R. Tuncel, U. Deniz ve A. Rennie (eds.), Hayat Erkanal’a Armağan, Kültürlerin Yansıması/Studies in Honor of Hayat Erkanal, Cultural Reflections, (s. 626- ). İstanbul: Homer Kitabevi. SİNOS, S. (1970) Die vorklassischen Hausformen in der Ägäis, Mainz am Rhein
• Verlag Philipp von Zabern. SORRENTİNO, C. (1997) Poliochni: il materiale faunistico. C. Doumas ve V. La Rosa
• (eds.), Poliochni e l’antica età del Bronzo nell’Egeo Settentrionale, (s. 157-167). Atene: Scuola Archeologica Italiana di Atene.