Bauman'ın Akışkan Modernite Kuramı Çerçevesinde Refleksif Sosyoloji Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 493 - 523, 26.12.2022

Semanur Gürbüz Tepeler

https://doi.org/10.47425/marifetname.vi.1142668

Öz

Modernite, modern öncesi insan yaşamını ayakta tutan sabiteleri eriterek onları kendi ideal çerçevesinde yeniden kalıplara döküp modern yaşamın temellerini sağlam bir şekilde atmıştır. Ancak modern yaşamın mutlak mutluluk vaadini yerine getiremeyişi yapısında birtakım bozulmalara, çözülmelere, parçalanmalara ve erimeye yol açmıştır. Belirli sistematikten, düzenden, bütünlüklü çerçeveden yoksun olan akışkan yaşam, katı ve örgütlü modern toplumun sosyolojisinin sürekliliğini ihtimal dışı hale getirmiştir. Saf dışı kalan sosyolojik ihtimallerin; risklerinin, engellerinin ve müşküllerinin bilincinin yanı sıra imkanlarının varlığınında bilinciyle sosyolojinin sosyolojisini düşünmenin gerekliliği aşikardır. Bu çalışma da bu bilinçten hareketle günümüz akışkan sosyal dünyası üzerine sosyoloji yapambilmenin imkanını sorgulamayı amaçlayan teorik bir çalışmadır. Çalışmada akışkan sosyal yaşam zaman-mekan, iktidar-politika, gözetim, medya-insan ilişkileri, tüketim, kültür, eğitim, kimlik ve risk boyutlarıyla ele alınıp kaygan zeminde sosyoloji yapabilmenin imkanı ve nasıl yapılacağı tartışılmıştır. Bu araştırma içeriği ile literatürdeki ilgili boşluğu doldurma adına bilime, sosyoloji alanına katkı sunacak niteliktedir. Ayrıca araştırma, günümüz toplum yapısından hareketle sosyoloji yapabilme probleminine sosyal bilimsel bir yaklaşım sunmasıyla ve sosyolojiye sunacağı katkı itibariyle de özgün ve önemlidir. Ayrıca belirtmek gerekir ki bu çalışma, akışkanlığın sosyolojisinin sosyolojisinin çerçevesini belirgin bir şekilde çizmekten ziyade bu çaba içerisinde mütevazi bir yönelimdir.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Akışkan Modernite, Zygmunt Bauman, “Sosyolojinin Sosyolojisi”, Refleksif Sosyoloji

An Assessment of Reflexive Sociology within the Framework of Bauman's Theory of Liquid Modernity

Öz

Modernity has firmly laid the foundations of modern life by melting the constants that kept pre-modern human life afloat, pouring them into patterns again within its ideal framework. But the failure of modern life to fulfill the promise of absolute happiness has led to some deterioration, thawing, fragmentation and melting in its structure. Based on this approach, Bauman underlines the transition from the solid modern age to the liquid modern age. Liquid life, which lacks a certain systematic, order, and holistic framework has rendered the continuity of the sociology of the rigid and organized modern society impossible. For this reason thinking about “the sociology of sociology” is necessary with the awareness of its risks, obstacles and difficulties as well as the existence of its possibilities. Based on this awareness, this study is a theoretical study aiming to question the possibility of doing sociology on today's liquid social life and how it can be done. Liquid social life in the study; time-space, surveillance and power, consumption and human relations, culture, education, identity and risk dimensions were evaluated and the possibility of doing sociology on fluid modernity and how it can be done were discussed. This research contributes to science and sociology in order to fill the relevant gap in the literature. The research is original and important in terms of its contribution to sociology and presenting a social scientific approach to the problem of making the sociology of today's liquid life. It should also be noted that this study is a modest orientation in this effort rather than drawing a clear framework for the sociology of the sociology of liquid modernity.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Liquid Modernity, Zygmunt Bauman, Sociology of sociology, Reflexive Sociology

Kaynakça

• Akgül, Mehmet. “Dijitalleşme ve Din”. Dini Araştırmalar Dergisi 17/2 (Aralık 2017), 191-207.
• Baudrillard, Jean. Tüketim Toplumu. çev. Hazal Deliçaylı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 8. Basım, 2015.
• Bauman. Zygmunt. Akışkan Modern Dünyadan 44 Mektup. çev. Pelin Siral. İstanbul: Habitus Yayıncılık, 2011.
• Bauman, Zygmunt. Etiğin Tüketiciler Dünyasında Bir Şansı Var mı? çev. Funda Çoban-İnci Katırcı. Ankara: De ki Yayınları, 2010.
• Bauman, Zygmunt. Postmodernlik ve Hoşnutsuzlukları. çev. İsmail Türkmen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2. Basım, 2013a.
• Bauman, Zygmunt. Sosyolojik Düşünmek. çev. Abdullah Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 14. Basım, 2013b.
• Bauman, Zygmunt. Modernizm, Sosyalizm, Kapitalizm: Küresel Çağda Sosyal Eşitsizlik. çev. F. Doruk Ergun. Ankara: Say Yayınları, 2. Basım, 2014.
• Bauman, Zygmunt. Bireyselleşmiş Toplum. çev. Yavuz Alogan. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 3. Basım, 2015.
• Bauman, Zygmunt. Küreselleşme ve Toplumsal Sonuçları. çev. Abdullah Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 6. Basım, 2016. Bauman, Zygmunt. Akışkan Modernite. çev. Sinan Okan Çavuş. İstanbul: Can Sanat Yayınları, 2. Basım, 2017.
• Bauman, Zygmunt. Akışkan Hayat. çev. Akın Emre Pilgir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2018.
• Bauman. Zygmunt. Akışkan Aşk -İnsan İlişkilerinin Dayanıksızlığı. çev. Işık Ergüden. İstanbul: Alfa İnceleme, 2019.
• Bauman, Zygmunt-Lyon, David. Akışkan Gözetim. çev. Elçin Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2. Basım, 2016.
• Beck, Ulrich. Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru. çev. Kazım Özdoğan-Bülent Doğan İstanbul: İthaki Yayınları, 2011.
• Beck, Ulrich. Siyasallığın İcadı. çev. Nihat Ülner. İstanbul: İletişim Yayınları, 2013.
• Best, Steven-Kellner, Douglas. Postmodern Teori. çev. Mehmet Küçük. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011.
• Bourdieu, Pierre. Sosyoloji Meseleleri. çev. Aslı Sümer vd. Ankara: Heretik Yayıncılık, 2016.
• Coser, Lewis Alfred. Sociology Through Literature. London: Englewood Cliffs-Prentice-Hall, 1972.
• Çelebi, Nilgün. Sosyoloji Notları. Ankara: Anı Yayıncılık, 2007.
• Çuhacı, Aysu. “Ulrich Beck'in Risk Toplumu Kuramı. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 3/14 (2012), 129-157.
• Esgin, Ali. “İmal Edilmiş Belirsizlikler Çağının Sosyolojik Yönelimi: Ulrich Beck ve Anthony Giddens Kaynaklı “Risk Toplumu" Tartışmaları. Gaziantep Üniversitesi: Sosyal Bilimler Dergisi 12/3 (2013). 683-696.
• Esgin, Ali. Anthony Giddens Sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık, 2008.
• Karakoç, Enderhan (ed.) Küresel köyün küresel propagandası: Medya-kültür ilişkisi, Medya ve Popüler Kültür: Eleştirel Bir Yaklaşım. Konya: Literatürk, 2009.
• McLuhan, Marshall vd., Kadife Karanlık. çev. Gül Baltuş vd., İstanbul: Su Yayınları, 2003.
• Mutlu, Erol. “Popüler Kültürü Eleştirmek”. Doğu-Batı Dergisi, 15 (2004), 11-43.
• Mutlu, Erol. “Tartışma: İletişim eğitimi”. Kültür ve İletişim Dergisi 1/2 (1998), 16-27.
• Rosenau, Pauline Marie. Post-modernizm ve Toplum Bilimleri. çev. Tuncay Birkan. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2004.
• Tekin, Mustafa. “Türkiye Toplumunun Dini Hayatında Postmodern Tezahürler”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 25 (2011), 5-28.
• Thorpe, C. Sosyoloji Kitabı. çev. Tufan Göbekçin. İstanbul: Alfa Yayınları, 2017.
• Vikipedi. “Experimentum crucis”. Erişim 22.02.2022. https://en.wikipedia.org/wiki/Experimentum_crucis
• Vikipedi. “Çiçek dürbünü”. Erişim 22.02.2022 https://tr.wikipedia.org/wiki/Çiçek-dürbünü