Din ve Maneviyat Ekseninde Türkiye’de Dini Sosyal Hizmetler

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 531 - 563, 26.12.2022

Bahar Altunok , İlyas Erpay

https://doi.org/10.47425/marifetname.vi.1195065

Öz

Din ve maneviyat eksenindeki dini sosyal hizmetler, klasik sosyal hizmet disiplininde kendisine henüz yer bulmuş yeni bir yaklaşımdır. Dini sosyal hizmetler, sosyal desteğe ihtiyacı olan dezavantajlı gruplara; din ve maneviyata ilişkin hizmetlerin sunumudur. Diğer bir deyişle din ve maneviyat ekseninde dini sosyal hizmetler, inanç konularına dair bilincin genel sosyal hizmete entegrasyonudur. Dini sosyal hizmetler ayrıca sosyal hizmetlere ihtiyaç duyan grupların ya da bireylerin inanç ve düşüncede sapkınlıklara yönelmesinin önüne geçmek, manevi rahatsızlıklarını terapi ve telkin ile çözmek, manevi risklerden uzak durmalarını sağlayarak iç huzura kavuşmalarını sağlamak gibi gayeleri olan bir disiplindir. Bu bağlamda dini sosyal hizmetin amacı; yoksunluk içinde bulunan dezavantajlı gruplara sadece madden yardım sağlamak değil, aynı zamanda manen de yardım sağlayarak tam iyilik hallerinin oluşmasına destek vermektir.
Bu çalışmada Türkiye özelinde dini sosyal hizmet uygulamalarının mevcut durumunun ortaya konulması ve uygulamadaki sorunlarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından dezavantajlı gruplara yönelik sunulan dini sosyal hizmetler irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Sosyal hizmet, Türkiye, Maneviyat, Dini Sosyal Hizmet

Religious Social Services in Türkiye on the Axis of Religion and Spirituality

Öz

Religious social services on the axis of religion and spirituality are a new approach that has just found its place in
the classical social service discipline. Religious social services are the provision of services related to religion
and spirituality to the disadvantaged groups in need of social support. In other words, on the axis of religion and
spirituality, religious social service is the integration of consciousness about faith issues into general social work.
Religious social services are also a discipline that aims to prevent groups or individuals who need social services
from turning to perversions in belief and thought, to solve their spiritual ailments with therapy and suggestion,
and to ensure inner peace by keeping them away from spiritual risks. In this context, with this new approach in
the provision of social service, it is aimed to provide spiritual assistance to disadvantaged groups who are in deprivation or poverty and who are provided with material assistance, and to support the formation of full wellbeing of these risky groups in all respects. In the present study, it is aimed to reveal the current situation of religious social services practices specific in Turkey and to determine whether it covers all disadvantaged groups or
not in practice. In accordance with this purpose, religious social services offered by the Presidency of Religious
Affairs for disadvantaged groups were examined by using the literature review method. 

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Social Service, Turkey, Spirituality, Religious Social Service

Kaynakça

• Apak Hıdır. “Güçlendirme ve Maneviyata Duyarlı Sosyal Hizmet”. The Journal of Academic Social Science Studies, 67, 399-411.(2018), 404.
• Apak Hıdır. Sosyal Hizmet Disiplini ve Maneviyat. Maneviyata Duyarlı Sosyal Hizmet El Kitabı. (Ankara, Grafiker Yayınları, 2020),20-21.
• Aydın Ali Rıza. "İnanma İhtiyacı ve Dinî Ritüellerin Psikolojik Değeri." Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 9.2 (2009): 89.
• Ben Asher, Moshe. “Spirituality and Religion in Social Work Practice”. Social Work Today, 7, 1-7 (2001), 2. Bîrand Kamıran. “Din Kavramının İncelenmesi Hakkında”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(1-4), (1961),15.
• Canda, Edward R., Leola Dyrud Furman, and Hwi-Ja Canda. Spiritual Diversity in Social Work Practice: The Heart of Helping. Oxford University Press, USA, (2019).5.
• Doğan Lütfi. "Din ve Toplum." Istanbul Journal of Sociological Studies 17 (1979), 74-75.
• Duyan Veli. "Sosyal Hizmetin İşlev ve Rolleri." Toplum ve Sosyal Hizmet 14.2 (2003), 2.
• Eğlence Rabiye, Şimşek Nuray. “Hemşirelerin Maneviyat ve Manevi Bakım Hakkındaki Bilgilerinin Değerlendirilmesi”. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (1), (2014), 49.
• Einstein Albert. "Science and Religion." Conference on Science, Philosophy and Religion Their Relation to The Democratic Way of Life, (1940), 605.
• Furman Leola Dyrud, Mari-Anne Zahl, Perry W. Benson & Edward R. Canda. "An İnternational Analysis of the Role of Religion and Spirituality in Social Work Practice." Families in Society 88.2 (2007):243.
• Gencer Nevzat. Sosyal Hizmet Maneviyat ve Din. (İstanbul, Çamlıca Yayınları, 2021),76.
• Guthrie, Stewart Elliott. "Religion: What is it?." Journal for the Scientific Study of Religion (1996), 412.
• Hick John. “Din Felsefesi Nedir?”, çev. İsmail Çetin, U.Ü.İ.F. Dergisi, S.4, C.4, (1992), 240. Işık Erol Sevgi. Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Sosyal Hizmetler, (Ankara, IKSAD Yayın Evi, 2019),50.
• Kurtuluş Sema Sağlık, “Maneviyat Ekseninde Bakım ve Manevi Sosyal Hizmetler”.Çevrim İçi Erişim: http://www.manevibakim.com/bilim_alanlari/manevi_sosyal_hizmetler/makale_05.as Lee, Eun-Kyoung “Othelia, and Callan Barrett. "Integrating Spirituality, Faith, and Social Justice in Social Work Practice and Education: A Pilot Study." Journal of Religion & Spirituality in Social Work: Social Thought 26.2 (2007): 2.
• Mathews Ian. Sosyal Hizmet ve Maneviyat. çev. Nebile Özmen. (İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları, 2017).30-36.
• Maugans, Todd A. “The Spiritual History”. Archives of family medicine, 5(1), (1996), 11.
• Özdemir Saadettin. "Dinî Sosyal Hizmetlerin Temelleri." Süleyman Demirel Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 2012.25 (2012): 193. Resmi Gazete. 1965 tarihli ve 12038 sayılı Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun, madde 7.
• Resmi Gazete. 1983 tarih ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu, Sayı : 18059, madde.3 Seyyar Ali. "Şehit Yakınlarına Manevî Sosyal Hizmet Uygulamaları”. 3. Ulusal Sosyal Hizmet (2015).
• Seyyar Ali. Manevi Sosyal Hizmetlerin İslami Çerçevesi, Dini Danışmanlık ve Din Hizmetleri, (Ankara, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, 2012), 141. . Sheafor, Bradford W., Charles R. Horejsi, and Gloria A. Horejsi. Techniques and Guidelines for Social Work Practice, (Boston: Allyn and Bacon), 1988,3.
• TC. Diyanet İşleri Başkanlığı, Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Göçmenlere Yönelik Hizmetler. Çevrim içi Erişim: https://dinhizmetleri.diyanet.gov.tr/Detay/493/%E2%80%8Bg%C3%B6%C3%A7menlere-y%C3%B6nelik-hizmetler
• TC. Diyanet İşleri Başkanlığı, Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Engellilere Yöenlik Hizmetler. Çevrim İçi Erişim: https://dinhizmetleri.diyanet.gov.tr/Detay/491/%E2%80%8Bengellilere-y%C3%B6nelik-hizmetler-
• TC. Diyanet İşleri Başkanlığı, Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Bağımlılıkla Mücadeleye Yönelik Hizmetler.Çevrim İçi Erişim: https://dinhizmetleri.diyanet.gov.tr/Detay/490/%E2%80%8Bba%C4%9F%C4%B1ml%C4%B1l%C4%B1kla-m%C3%BCcadeleye-y%C3%B6nelik-hizmetler-
• TC. Diyanet İşleri Başkanlığı, Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Hükümlü, Tutuklu ve Yükümlülere Yönelik Hizmetler. Çevrim içi Erişim: https://dinhizmetleri.diyanet.gov.tr/Detay/492/%E2%80%8Bh%C3%BCk%C3%BCml%C3%BC-tutuklu-ve-y%C3%BCk%C3%BCml%C3%BClere-y%C3%B6nelik-hizmetler-
• TC. Diyanet İşleri Başkanlığı, Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü. 1.1. Sağlık Tesislerine Yönelik Hizmetler. Çevrim İçi Erişim: https://dinhizmetleri.diyanet.gov.tr/Detay/489/%E2%80%8Bsa%C4%9Fl%C4%B1k-tesislerine-y%C3%B6nelik-hizmetler-
• TDK, 2016.
• Ünal Vehbi. "Maneviyata Duyarlı Sosyal Hizmet." Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 25.2 (2021): 603.
• Yeşilkayalı Emel. "Sosyal çalışmada maneviyata duyarlı müdahale." The Journal of Academic Social Science Studies 53.2 (2016): 230.
• WHO and Classification ASaTT, International Classification of Functioning, Disability and Health; Assessment, Classification and Epidemiology Group: WHO: Submitted (2001), 176.