Süryani Hristiyan ve Sünni Müslüman Çocuklarda Tanrı Tasavvuru

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 433 - 464, 30.06.2025

Aylin Bektaş , Yusuf Emre

Öz

Bu çalışmanın amacı ikinci çocukluk döneminde bulunan çocukların soyut bir kavram olan Tanrı’yı nasıl tasavvur ettiklerini anlamaktır. Aynı coğrafyada ikamet eden farklı dine mensup çocukların Tanrı hakkında ne düşündükleri, buna bağlı olarak tasavvur sürecinin nasıl şekillendiği, araştırmanın problemini oluşturmaktadır. Bu amaçla Şırnak ilinde ikamet eden yaşları 6-11 arasında değişen 12 Süryani Hristiyan ve 12 Sünni Müslüman olmak üzere toplam 24 çocuk ile mülakat yapılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Mülakat verileri betimsel analiz aracılığı ile çözümlenmiş ve yorumlanmıştır. Araştırma sonucuna göre her iki dine mensup çocukların da insanbiçimci Tanrı anlayışına sahip olduğu tespit edilmiştir. Çocukların tasavvurlarında inandıkları dinin, Tanrı’ya yüklediği niteliklerin yansımaları görülmüştür. Araştırma verilerinden hareketle oluşturulan kod ve kategoriler “İnsan biçimli Tanrı”, “Tanrı’nın nitelikleri” ve “Tanrı’nın konumu” olmak üzere üç tema altında toplanmıştır. Tanrı hakkında konuşurken çocukların çoğunlukla benzer ifadelerde bulunmaları içinde bulunduğu gelişim özelliklerinin etkisine işaret etmektedir. Farklı yorum getirdikleri ifadelerde ise sosyal çevrenin ve dini öğretilerin etkisi görünür hale gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi , Tanrı Tasavvuru , Çocukluk Dönemi , Süryani Hristiyan , Sünni Müslüman

The Concept of God in Syriac Christian and Sunni Muslim Children

Öz

The aim of this study is to understand how children in the late childhood period conceptualize God, an abstract concept. The research problem is shaped around what children of different religions, living in the same geographical region, think about God and how their conceptualization process is formed accordingly. For this purpose, interviews were conducted with a total of 24 children aged between 6 and 11, including 12 Syriac Christian (6 girls, 6 boys) and 12 Sunni Muslim children (6 girls, 6 boys) residing in the province of Şırnak. This study employed a phenomenological design, a qualitative research approach, within the framework of criterion sampling. The interview data were analyzed and interpreted through descriptive analysis. According to the results of the study, it was determined that children of both religions possess an anthropomorphic understanding of God. The reflections of the characteristics attributed to God by the religion they believe in were observed in the children’s conceptualizations. The codes and categories derived from the research data were grouped under three main themes: “Anthropomorphic God”, “Attributes of God”, and “Position of God”. The fact that children mostly used similar expressions while talking about God indicates the influence of their developmental characteristics. On the other hand, the influence of social environment and religious teachings became evident in expressions where they provided different interpretations.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion , Concept of God , Childhood Period , Syriac Christian , Sunni Muslim

Kaynakça

• Acar, Hatice. “İlkokul Çağı Çocuklarında İnanç Gelişimi”. İlahiyat Araştırmaları Dergisi 2 (Aralık 2014), 1-40.
• Barrett, Justin L. - Richert, Rebekah A. “Anthropomorphism or Preparedness? Exploring Children’s God Concepts”. Review of Religious Research 44/3 (2003), 300-312. https://doi.org/10.2307/3512389
• Bovet, Pierre. Çocuğun Dini. çev. Vedat Ahsen Coşar. Dorlion Yayınları, 2021.
• Creswell, John W. Nitel Araştırma Yöntemleri. çev. Selçuk Beşir Demir - Mesut Bütün. Siyasal Kitabevi, 2023.
• Çayır, Celal. “Çocuklarda Tanrı Tasavvuru Üzerine Bir Araştırma”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XV/2 (2013), 25-60. http://ktpmakale.isam.org.tr/detayilhmklzt.php?navdil=ar&midno=71184375&Dergivalkod=0128
• Çelik, Mehmet. “Süryânîler”. TDV İslam Ansiklopedisi. 175-178. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
• Davis, Edward B. vd. “God Images and God Concepts: Definitions, Development, and Dynamics”. Psychology of Religion and Spirituality 5/1 (2013), 51-60. https://doi.org/10.1037/a0029289
• Göcen, Gülüşan - Genç, Merve. “Ebeveyn Kaybı Yaşamış Bireylerde Otobiyografik Bellek, Allah Tasavvuru Ve Dini Başa Çıkma”. Bilimname 2019/40 (31 Aralık 2019), 313-349. https://doi.org/10.28949/bilimname.635965
• Göregen, Feride - Yıldız, Mualla. “Ergenlerde Tanrı Algısı, Affetme Eğilimi ve Öfke İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. Dini Araştırmalar 24/61 (15 Aralık 2021), 427-458. https://doi.org/10.15745/da.1005027
• Gülfil, Derya. “Ateistlerde Olumsuz Tanrı Algısının Psiko-sosyal Açıdan Değerlendirilmesi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 8/2 (30 Haziran 2019), 1289-1312. https://doi.org/10.15869/itobiad.489478
• Güneş, Abdurrahman. “Medyanın Olumsuz Din Algısına Etkisi”. Firat University Journal of Social Sciences 28/1 (31 Ocak 2018), 203-216. https://doi.org/10.18069/firatsbed.387896
• Hacıkeleşoğlu, Hızır. “Pozitif Şemalar ile Tanrı Tasavvuru ve Dini Başa Çıkma Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma”. Hitit İlahiyat Dergisi 22/1 (30 Haziran 2023), 73-102. https://doi.org/10.14395/hid.1248630
• Karlık, Zeynep. “Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Perspektifinden Tanrı Tasavvurları ve Varlık Aşamaları Üzerine Psiko-Teolojik Analizler”. Türk Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi 7 (Haziran 2023), 119-147. https://doi.org/10.56432/tmdrd.1279549
• Kitabı Mukaddes. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi, 2. Basım., 2003.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2012.
• Ladd, Kevin L. vd. “Children’s God Concepts: Influences of Denomination, Age, and Gender”. The International Journal for the Psychology of Religion 8/1 (Ocak 1998), 49-56. 464 • Süryani Hristiyan ve Sünni Müslüman Çocuklarda Tanrı Tasavvuru https://dergipark.org.tr/tr/pub/marifetname https://doi.org/10.1207/s15327582ijpr0801_6
• Mehmedoğlu, Ali Ulvi. Tanrıyı Tasavvur Etmek. Çamlıca Yayınları, 2011.
• Öcal, Mustafa. “Okulöncesi ve İlköğretim Çağı Çocuklarının Allah Tasavvurları Üzerine Bir Araştırma”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/2 (01 Haziran 2004). https://dergipark.org.tr/tr/pub/uluifd/issue/13491/163005
• Öztabak, Muhammet Übeydullah - Altıntaş, Suat. “Okul Öncesi ve İlkokul Öğrencilerindeki Allah Tahayyülünün İncelenmesi”. Talim 4/1 (30 Haziran 2020), 43-77. https://doi.org/10.37344/talim.2020.2
• Piaget, Jean. Çocuğun Gözüyle Dünya. çev. İsmail Yerguz. Dost Kitabevi, 2023. Acar, Hatice. “İlkokul Çağı Çocuklarında İnanç Gelişimi”. İlahiyat Araştırmaları Dergisi 2 (31 Aralık 2014), 1-40.
• Saide, Anondah R. - Richert, Rebekah A. “Socio-Cognitive and Cultural Influences on Children’s Concepts of God”. Journal of Cognition and Culture 20/1-2 (04 Mayıs 2020), 22-40. https://doi.org/10.1163/15685373-12340072
• Şimşek, Hasan - Yıldırım, Ali. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 12. Baskı., 2021.
• Tokur, Behlül. “Gelişim Dönemlerine Göre Dinî Hayat”. Din Psikolojisi. ed. Abdülkerim Bahadır - Faruk Karaca. 210-232. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi, 2018.
• Topaloğlu, Bekir. “Allah”. TDV İslam Ansiklopedisi. 471-498. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1989.
• Turgut, Mehmet. “Ortaokul Öğrencilerinde Deprem ve Tanrı Algısı (Gaziantep İli Örneği)”. Journal of Analytic Divinity 8/2 (15 Aralık 2024), 174-196. https://doi.org/10.46595/jad.1570819
• Türker, Rumeysa Nur - Tokur, Behlül. “Savaş Mağduru Sığınmacı Çocuklarda Hayat ve Tanrı Algısı: 7-12 Yaş Arası Suriyeli Çocuklar”. Eskiyeni 39 (20 Eylül 2019), 367-389. https://doi.org/10.5281/zenodo.3456865
• Yeşil, Cüneyt. Süryaniler’de İnanç ve İbadet Esasları. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
• Yıldız, Murat. Çocuklarda Tanrı Tasavvurunun Gelişimi. İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları, 2007.
• Yıldız, Murat - Ünal, Vehbi. “Tanrı Tasavvuru ile Engelliliğe Yönelik Tutumlar Arasındaki İlişki”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 6/4 (21 Ağustos 2017), 8-21. https://doi.org/10.15869/itobiad.329846