Türkiye’de Yerel Seçimler için Adaylık Mücadelelerinde Parti Değiştirme Olgusu: Niceliksel ve Niteliksel Çözümlemeyi Bir Araya Getirmek

Yıl 2021, , 46 - 75, 31.03.2021

Toygar Sinan Baykan , Osman Kocaaga

https://doi.org/10.14782/marmarasbd.781381

Öz

Bu çalışma Türkiye’de ilçe belediye başkanlığı seçimlerinde gerçekleşen parti değiştirme olgusuna odaklanmaktadır. Makale, yerel siyasette parti değiştirme olgusunu 2009, 2014 ve 2019 yerel seçimleri bağlamında niceliksel ve niteliksel yöntemler kullanarak incelemektedir. Bu çalışmada öncelikle niceliksel verilere dayanarak yerel siyasette parti değiştirme olgusunun oldukça yaygın görüldüğü ortaya konulmaktadır. Niceliksel verilerin daha yakından incelenmesinin ise işaret ettiği iki temel örüntü mevcuttur. Bunlardan ilki ilçe belediye başkanlığı seçimlerinde parti değiştirerek başarılı olan adayların çoğunlukla sistemin egemen partisi olan AKP’ye yönelmiş olmalarıdır. Türkiye’de yerel siyasette parti değiştirme davranışının ikinci temel örüntüsü ise seçimlere mevcut belediye başkanı olarak giren parti değiştiren adayların önemli avantajlara sahip olmalarıdır. Ancak bu genel örüntülerden sapan vakalar da mevcuttur. Bu sapmaların çoğunlukla yüz yüze ilişkilerin yaygın ve siyasetin kişisel etkilere daha açık olduğu az nüfuslu yerel bağlamlarda ortaya çıkma olasılığı hayli yüksektir. Bu vakalara daha yakından niteliksel bir bakış yerel seçimlerde parti değiştirme olgusunun doğurduğu sonuçların anlaşılabilmesi için yalnızca yerel ve ulusal siyasal alanın ve yerel siyasal seçkinlerin kişisel sermaye bileşimlerinin yarattığı nesnel sınırların değil yerel siyasal seçkinlerin yerel seçim mücadelelerindeki öznel performanslarının ve pratiklerinin de kavranması gerektiğini ortaya koymaktadır. Dolayısıyla bu araştırmada niteliksel ve niceliksel çözümlemenin yanı sıra Bourdieu sosyolojisinin kavramlarını karşılaştırmalı siyaset ve parti siyaseti literatürünün kavramsal araçlarıyla da kaynaştıran bir perspektif benimsenmiştir. Yine de, bu makalede, Türkiye siyasetinin personalistik yönünü yerel düzeyde de teyit eden yaygın parti değiştirme olgusunun çok özel bir şekilde gerçekleştiği de belirtilmektedir. Parti değiştiren adaylar, şahsi kapasitelerinin çok yüksek olduğu koşullarda dahi hukuksal, lojistik ve stratejik nedenlerle, bağımsız adaylıktan çok daha fazla parti adaylığını tercih etmektedirler. Bu durum, parti sisteminin birçok sorununa rağmen, Türkiye siyasetinde partilerin devam eden merkezi rolünü ve ağırlığını teyit etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Parti Değiştirme, Yerel Seçimler, Adaylık, AKP, CHP, İlçe Belediye Başkanları, Pierre Bourdieu, Popülizm, Klientelizm

Party Switching in Struggles Over Candidacy in Turkish Local Elections: Bringing Quantitative and Qualitative Analysis Together

Öz

This study focuses on the phenomenon of party switching at sub-provincial municipal elections in Turkey. The study deploys quantitative and qualitative methods to examine the phenomenon in the context of the local elections that took place in 2009, 2014, and 2019. Based mainly on quantitative data, this paper reveals that party switching is quite prevalent in Turkish local politics. A closer examination of the quantitative data highlights two main patterns: first, successful party-switching candidates in local politics have usually preferred to join the system’s hegemonic party, namely the AKP. Second, switching parties as mayor brings considerable advantages to the candidates. But there are also cases that deviate from these main patterns. These deviations from the general patterns occur in local contexts with small populations, which can facilitate face-to-face relations and allow personalistic factors exert greater impact on politics. A qualitative focus on these diverging cases reveals the importance of understanding subjective practices and performances of local political elites in local election struggles alongside objective boundaries created by the local and national political fields and configurations of the personal capital of individual candidates in order to better understand consequences of party switching in local elections. Therefore, this research does not only bring quantitative and qualitative analysis together but also embraces a theoretical approach that combines concepts of Bourdieu’s sociological perspective with the conceptual tools of comparative politics and party politics. Nevertheless, party-switching politicians in Turkish local politics, including those with great personal capacities, predominantly prefer to switch to other parties, rather than becoming independent candidates, mainly due to legal, strategic, and logistical reasons. This situation confirms the ongoing role and weight of parties in Turkish politics, despite all the problems and the personalistic inclinations associated with the Turkish party system.

Anahtar Kelimeler

Party Switching, Local Elections, AKP, CHP, Sub-provincial Mayors, Pierre Bourdieu, Populism, Clientelism

Kaynakça

• Açıkel, F. & S. Balcı (2009). “Mayors as New Political Oligarchs/Magnets in Turkey: Patterns of Transition from Local Politics to National Politics and Vice Versa”. İçinde Local Political Leadership in Europe (Der. H. Reynaert et al.), Brugge: Vanden Broele, s. 91-114.
• Ayan Musil, P. (2015). Emergence of a Dominant Party System after Multipartyism: Theoretical Implications from the Case of the AKP in Turkey. South European Society and Politics, 20 (1), 71-92. https://doi.org/10.1080/13608746.2014.968981
• Baykan, T. S. (2018). The Justice and Development Party in Turkey: Populism, Personalism, Organization. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781108570725
• Baykan, T. S. (2019). Türkiye’de İdeolojik ve Programatik Olmayan Parti-seçmen Bağları Üzerine Kavramsal Bir Tartışma: Popülizm, Personalizm, Patronaj. Toplum ve Bilim, 147, 10-44.
• Bourdieu, Pierre (2013). Seçilmiş Metinler (Çev.: Levent Ünsaldı). Ankara: Heretik Yayınları.
• Erten, E. (1996). Türkiye’de Temsil Anlayışı ve Milletvekillerinin Parti Değiştirmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Esen, B., & Gümüşçü, S. (2016). Rising Competitive Authoritarianism in Turkey. Third World Quarterly, 37 (9), 1581-1606. https://doi.org/10.1080/01436597.2015.1135732
• Hott, H. A. C. F., & Sakurai, S. N. (2020). Party switching and political outcomes: evidence from Brazilian municipalities. Public Choice, 1-36. https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/s11127-020-00786-6.pdf , erişim: 12.6.2020. https://doi.org/10.1007/s11127-020-00786-6
• Kemahlıoğlu, Ö., & Sayarı, S. (2017). Defecting Alone or Splitting Together? Individual and Collective Party Switching by Legislators. Public Choice, 171 (1-2), 187-206. DOI 10.1007/s11127-017-0433-0
• Kocaaga, O. (2019). Siyasal Vekalet Eylemi Üzerinden Tahakküm İlişkilerini Düşünmek: CHP’de Aday Belirleme Süreçleri. Basılmamış Doktora Tezi, Galatasaray Üniversitesi, İstanbul.
• Kreuzer, M. & V. Pettai (2009). “Party Switching, Party Systems, and Political Representation”, içinde Political Parties and Legislative Party Switching, (Der. W. Heller & C. Mershon), New York: Palgrave Macmillan, s. 265-285.
• Ostiguy, P. (2017). “Populism: A Socio-Cultural Approach”, içinde The Oxford Handbook of Populism (Der. C. R. Kaltwasser et al..), Oxford: Oxford University Press, s. 73–97. DOI: 10.1093/oxfordhb/9780198803560.013.3
• Özbudun, E. (2013). Party Politics & Social Cleavages in Turkey. Boulder and London: Lynne Rienner Publishers.
• Özbudun, E. (2014). AKP at the Crossroads: Erdoğan's Majoritarian Drift. South European Society and Politics, 19 (2), 155-167. https://doi.org/10.1080/13608746.2014.920571
• Somer, M. (2016). Understanding Turkey’s Democratic Breakdown: Old vs. New and Indigenous vs. Global Authoritarianism. Southeast European and Black Sea Studies, 16 (4), 481-503. https://doi.org/10.1080/14683857.2016.1246548
• Tönnies, F. (2019). Cemaat ve Cemiyet (Çev.: E. Güler). İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
• Turan, İ. (1985). Changing Horses in Midstream: Party Changers in the Turkish National Assembly. Legislative Studies Quarterly, 10 (1): 21-34. DOI: 10.2307/440113
• Turan, İ., İba, Ş., & Zarakol, A. (2005). Inter-party Mobility in the Turkish Grand National Assembly: Curse or Blessing?. European Journal of Turkish Studies. Social Sciences on Contemporary Turkey, (3). https://doi.org/10.4000/ejts.400 , erişim: 20.2.2020.
• Yardımcı-Geyikçi, Ş. (2015). Party Institutionalization and Democratic Consolidation: Turkey and Southern Europe in Comparative Perspective. Party Politics, 21 (4), 527-538. https://doi.org/10.1177/1354068813487110