Soğuk Savaş Düzeninin Sosyal Politikaları: Bir Yumuşak Güç Unsuru Olarak Yakın ve Orta Doğu Çalışma Enstitüsü ve Türkiye’nin Bölgesel Rolü

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 249 - 273, 30.09.2020

Emine Tutku Vardağlı

https://doi.org/10.14782/marmarasbd.698646

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma güvenlik odaklı Soğuk Savaş literatürüne bir alternatif olarak, dönemin uluslararası sosyal politikalarını ve bu yolla Türkiye’nin dönüşen bölgesel konumunu ve misyonunu ele almaktadır. Spesifik olarak, Türkiye’nin önce Yakın Doğu daha sonra Orta Doğu olarak adlandırılan açık uçlu siyasi coğrafyada, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) aracılığıyla üstlendiği bölgesel rol ve bunun iç siyasi yansımaları incelenmektedir. ILO’nun 1950’lerin başında İstanbul’da kurduğu Yakın ve Orta Doğu Çalışma Enstitüsü (YODÇE), hem Türkiye’de hem de bölgede Soğuk Savaş düzeninin sosyal politika normlarını belirleyen uluslararası bir örgüt olarak mercek altına alınmıştır. Siyasal-örgütsel literatür içinde pek az bilinen bu enstitünün yeni oluşan uluslararası düzen açısından etkin bir siyasi manevra alanı olarak işlev gördüğüne dikkat çekilmektedir. Söz konusu enstitü daha ziyade ideolojik bir araç ve bölgesel bir yumuşak güç unsuru olarak tanımlanmakta, böylelikle Soğuk Savaş sonrası ortaya çıktığı düşünülen yumuşak güç siyasetinin kökenine inilmektedir. Bu bağlamda, Türkiye’nin Soğuk Savaş düzeni içinde sosyal politika üzerinden işlevselleştirilen yumuşak güç siyasetinin hem aracı hem de alanı haline geldiği tespit edilmektedir. Yöntemsel anlamda, siyasi tarihin verilerinden hareket eden ve yorumsamacı bir yaklaşımla diplomasinin satır aralarını okuyan bu çalışma, aynı zamanda “yumuşak güç” kavramının kökenine ilişkin uluslararası literatürde yeni bir tartışma başlatmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Soğuk Savaş, Sosyal Politika, Yumuşak Güç, Uluslararası Çalışma Örgütü, Yakın ve Ortadoğu Çalışma Enstitüsü, Labor Institute

Social Policies of the Cold War Order: The Labor Institute for Near and Middle East as a Soft Power Instrument and the Regional Role of Turkey

Öz

As an alternative to the security centered Cold War literature, this study tackles with the international social policies of the period and in this way, it discusses the changing regional position and mission of Turkey. Specifically, the regional role assumed by Turkey through the agency of the International Labor Organization (ILO) in an open-ended political geography first named as Near East and then Middle East, is investigated in-depth. The Labor Institute for Near and Middle East that was established in İstanbul by the ILO at the beginning of 1950s is examined closely, as an international organization determining the social policy norms of the Cold War order both in Turkey and in the above-mentioned region. It is indicated that this Institute, which is very little known in the political-organizational literature, functioned as an influential political maneuvering space. The mentioned institute is defined rather as a regional soft power element. Thus, the study retraces soft power politics, which is generally taken so far as a post-Cold War phenomenon. In this context, it is ascertained that Turkey became both the space and instrument of the soft power politics put in operation through social policies in the Cold War order. Methodologically, relying on the inputs of political history and reading the line spaces of diplomacy with an interpretive approach, this study aims at elaborating the notion of soft power in international relations literature.

Anahtar Kelimeler

Cold War, Social Policy, Soft Power, Regional Role of Turkey, The Labor Institute for Near and Middle East, International Labor Organization

Kaynakça

• Abisaab, M. H (2004) “"Unruly" Factory Women in Lebanon: Contesting French Colonialism and the National State, 1940-1946”, Journal of Women's History, 16:3, 55-82.
• Ahmad, F. (1998) “Osmanlı'dan Cumhuriyet Türkiye'sine İşçiler Cumhuriyet Türkiye'sinde Sınıf Bilincinin Oluşması 1923-1940”, içinde D. Quataert, E. J. Zürcher (der.) Osmanlı’dan Cumhuriyet Türkiye’sine İşçiler 1839-1950, çev. Cahide Ekiz, İstanbul: İletişim.
• Akar, M. (2016) “Kadro: Bir”'Sınıftan Kaçış' Teorisi”, Çalışma ve Toplum, 48:1, 229-251.
• Akman, H., Zeyrek, S. (2013) “John Foster Dulles’in Orta Doğu Gezisi, Temaslar ve Tepkiler”, Avrasya İncelemeleri Dergisi, 2:2, 259-288.
• Aldcroft, D. H. (2016) Europe's Third World: the European Periphery in the Interwar Years. New York, London: Routledge.
• Andrews, J., Reisch, M. (1997) “Social Work and Anti-Communism”, Journal of Progessive Human Services, 8:2, 29-49.
• Anık, C., Arif, M. (1999) Çalışma Hayatı Ekseninde 2000’lerin Öncesi, Sonrası ve Türkiye Gerçeği. İstanbul: Vadi Yayınları.
• Aydın, M. (2000) “Determinants of Turkish Foreign Policy: changing patterns and conjunctures during the Cold War”, Middle Eastern Studies, 36: 1, 103-139.
• Bağcı, H. (2001) Türk Dış Politikasında 1950'li Yıllar. Ankara: METU Press.
• Bakü 1920 Birinci Doğu Halkları Kurultayı Belgeleri-I (2000), İstanbul: Cumhuriyet.
• Balkılıç, Ö. (2018) “On the Historiography of the Rise and Demise of the Third Worldism”, Akademik İncelemeler Dergisi, 13:2, 63-117.
• Baskın, O. (1996) “Türk Dış Politikası: Temel İlkeleri ve Soğuk Savaş Ertesindeki Durumu Üzerine Notlar”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 51:1, 353-370.
• Başkaya, F. (1997) Kalkınma İktisadının Yükselişi ve Düşüşü. Ankara: İmge Kitabevi.
• Baydar, O. (1999) “Türkiye’de İşçi Örgütlenmesine Bir Kuş Bakışı”, içinde O. Baydar, G. Dinçel (der.) 75 Yılda Çarkları Döndürenler, İstanbul: Türk Tarih Vakfı Yayınları.
• Benhür, Ç. (2004) “Stalin Dönemi Türk-Sovyet İlişkileri”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15, 325-337.
• Borowy, I. (2009) “Thinking Big: League of Nations’ Efforts towards a Reformed National Health System in China”, içinde I. Borowy (der.) Uneasy Encounters: The Politics of Medicine and Health in China 1900-1937, Frankfurt: Peter Lang, 205-228.
• Carew, A. (2003) “The Politics of Productivity and the Politics of Anti-Communism: American and European Labour in the Cold War”, Intelligence and National Security, 18:2, 73-91.
• Cam, E. (2010) “Uluslararası Çalışma Örgütü’nün Türkiye’ye İlk Teknik Yardım Faaliyetleri Çerçevesinde ‘Yakın ve Orta Doğu Çalışma Enstitüsü’nün Kuruluşu ve İstanbul Dönemi Faaliyetleri (1955-1972)”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 55: 79-126.
• Cassimatis, L.P. (1988) American Influence in Greece, 1917-1929. Kent, Ohio: Kent State University Press.
• Clavin, P. (2013) Securing the World Economy: the Reinvention of the League of Nations, 1920-1946. Oxford: Oxford University Press.
• Çavuş, T. (2012) "Dış Politikada Yumuşak Güç Kavramı ve Türkiye’nin Yumuşak Güç Kullanımı”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2:2, 23-37.
• Çelik, M. E. (2019) “İkinci Dünya Savaşı’nın Bitiminden Bağdat Paktı’a Geçen Süreçte Türkiye’nin Orta Doğu Politikası”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 64: 476-497.
• Davison, R. (1960), “Where is the Middle East”, Foreign Affairs, 38:4, 665-666
• Diamond, S. (1992) Compromised Campus: The Collaboration of Universities with the Intelligence Community, 1945-1955. Oxford: Oxford University Press.
• Easterlin, R.A. (1996) “Niye Bütün Dünya Kalkınmış Değil?”, içinde F. Şenses (der.), Kalkınma İktisadının Yükselişi ve Gerilemesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ertem, B. (2010) “Türkiye Üzerindeki Sovyet Talepleri ve Türk-Sovyet İlişkileri (1939-1947)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3:11, 252-273.
• Fleming, I. (1961) The Cold War and Its Origins. NewYork: Double Day.
• Fuchs, E. (2007) “The Creation of New International Networks in Education: The League of Nations and Educational Organizations in the 1920s”, Paedagogica Historica, 43:2, 199-209.
• Giannuli, D. M. (1992) “American Philanthropy in the Near East: Relief to the Ottoman Greek Refugees, 1922-1923”, Ph.D. Kent State University.
• Gökmen, Ö. (1998) “Çok Partili Rejime Geçerken Sol: Türkiye Sosyalizminin Unutulmuş Partisi”, Toplum ve Bilim, 78: 161-186.
• Grabill, J. L. (1971) Protestant Diplomacy and the Near East: Missionary Influence on American Policy, 1810-1927, Minneapolis; University of Minnesota Press. Hahn, P. L. (2006) “Securing the Middle East: The Eisenhower Doctrine of 1957”, Presidential Studies Quarterly, 36 (1), 38-47.
• Hill, H. (1993) “The CIA in National and International Labor Movements”, International Journal of Politics, Culture and Society, 6:3, 405-407.
• Hinnebusch, R.A., Hinnebusch, R. (2003) The International Politics of the Middle East. Manchester: Manchester University Press.
• Kerr, M. H. (1967) The Arab Cold War, 1958-1967: A Study of Ideology in Politics. Oxford: Oxford University Press.
• Khoury, P. S. (2014) Syria and the French Mandate: The Politics of Arab Nationalism, 1920-1945. Princeton: Princeton University Press.
• Korkmazcan, N.S. (2018) İkinci Dünya Savaşı’nda Türk Diplomasisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Laçiner, S. (2007) “Orta Doğu Diye Bir Yer Var mı?”, Uluslararası Hukuk ve Politika, 10: 153-155.
• Laqueur, W. (2016) “The Struggle for the Middle East: The Soviet Union and the Middle East, 1958-68”, Londra: Routledge.
• Larrabee, F.S., Lesser, I.O. (2003) Turkish Foreign Policy in an Age of Uncertanity. Pittsburgh: Rand.
• Leffler, M. P. (1985) “Strategy, Diplomacy, and the Cold War: The United States, Turkey, and NATO, 1945-1952”, The Journal of American History, 71:4, 807-825.
• Legg, S. (2014) “An International Anomaly? Sovereignty, the League of Nations and India's Princely Geographies”, Journal of Historical Geography, 43: 96-110.
• Lesch, D. W. (1992) Syria and the United States: Eisenhower's Cold War in the Middle East. New York: Westview Press.
• Little, D. (2008) American Orientalism: the United States and the Middle East since 1945. North Carolina: University of North Carolina Press.
• Makal, A. (1999) Türkiye'de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri, 1920-1946. Ankara: İmge Kitabevi.
• Maul, D. (2009) “ ‘Help Them Move the ILO Way’: The International Labor Organization and the Modernization Discourse in the Era of Decolonization and the Cold War”, Diplomatic History, 33:3, 387-404.
• Merrill, D. (2006) “The Truman Doctrine: Containing Communism and Modernity”, Presidential Studies Quarterly, 36:1, 27-37.
• Metinsoy, M. (2007) İkinci Dünya Savaşı'nda Türkiye: Savaş ve Gündelik Yaşam. İstanbul: Homer Kitabevi.
• Metinsoy, M. (2011) “Fragile Economy, Flexible Authoritarianism and Governing from Below: Politicians’ Reports in Early Republican Turkey”, International Journal of Middle East Studies, 43:4, 699-719.
• Morawetz, D. (1977) “Twenty-five Years of Economic Development 1950 to 1975”, The World Bank, Report No. 10098. Nye, J. S. (1990) “Soft Power”, Foreign Policy, 80:153-171.
• Osterhammel, J. (1979) “Technical Co–operation’Between the League of Nations and China”, Modern Asian Studies, 13:4, 661-680.
• Örnek, C., Üngör, Ç. (2013) Turkey in the Cold War. New York: Palgrave Macmillan.
• Örnek, C. (2015) Türkiye'nin Soğuk Savaş Düşünce Hayatı. İstanbul: Can Yayınları.
• Öztürk, K. (2004) Amerikan Sendikacılığı ve Türkiye İlk İlk İlişkiler: AFL-CIO’nun Avrupa Temsilcisi Irving Brown ile Söyleşi. İstanbul: TÜSTAV.
• Patterson, P. H. (2011). Bought and Sold: Living and Losing the Good Life in Socialist Yugoslavia. Cornell: Cornell University Press.
• Pedersen, S. (2007) “Back to the League of Nations”, The American Historical Review, 112:4, 1091-1117.
• Polanyi, K. (1944) The Great Transformation. Vol. 2. Boston: Beacon Press.
• Provence, M. (2011) “Ottoman Modernity, Colonialism, and Insurgency in the Interwar Arab East”, International Journal of Middle East Studies, 43:2, 205-225.
• Riche, M. F. (1965) “The American Institute for Free Labor Development: A Catalyst for Latin American Labor Through Union Leader Training and Social Projects Sponsorship”, Monthly Labor Review, 88:9, 1049-1055.
• Rubin, B. (2013) The Great Powers in the Middle East 1941-1947: The Road to the Cold War. Londra: Routledge.
• Salter, J. A (1923) “Financial Reconstruction of Austria”, The American Journal of International Law, 17:1, 115-124.
• Sarton, G. (1941) That They May Have Life: The Story of the American University of Beirut 1866-1941. New York: American University of Beirut.
• Sbaiti, N.J. (2008) Lessons in History: Education and the Formation of National Society in Beirut, Lebanon, 1920-1960s. Georgetown University.
• Smith, J., Chatfield, C. vd. (der.) (1997) Transnational Social Movements and Global Politics: Solidarity beyond the State. New York: Syracuse University Press.
• Somuncuoğlu, E. (2015) “On Dokuzuncu Yüzyılda Nahda Hareketi: Modern Arap Düşüncesinin Oluşumu, Kapsamı ve Sınırları”, Siyasal Bilimler Dergisi, 3:1, 103-120.
• Standing, G. (2008) “The ILO: An Agency for Globalization?”, Development and Change, 39:3, 355-384.
• Stevens, R. (2018) "Cold War Politics: Communism and Anti-Communism in the Trade Unions”, içinde Alan Campbell, A., Fishman, N., vd. (der) British Trade Unions and Industrial Politics. Londra: Routledge, 184-207.
• Sülker, K. (2004) Türkiye Sendikacılık Tarihi. İstanbul: TÜSTAV.
• Tekeli, İ., İlkin, S. (2013) Dış Siyaseti ve Askerî Stratejileriyle İkinci Dünya Savaşı Türkiye. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Theodorou, V., Karakatsani, D. (2008) “Health policy in interwar Greece: the intervention by the League of Nations Health Organisation”, Dynamis, 28: 53-75.
• Thompson, E. (2000) Colonial Citizens: Republican Rights, Paternal Privilege, and Gender in French Syria and Lebanon. New York: Columbia University Press.
• Weindling, P. (1997) “Philanthropy and World Health: the Rockefeller Foundation and the League of Nations Health Organisation”, Minerva, 35:3, 269-281
• Witte, E.E. (1955) “The Relation of Labor Standards in the United States to I.L.O. Standards”, The Journal of Politics, 17:4, 669-675.
• Yakın ve Orta Doğu Çalışma Enstitüsü Bülteni, (1), 1960.
• Yeşilbursa, B.K. (2010) “Demokrat Parti Dönemi Türkiye'nin Orta Doğu Politikası (1950-1960)”, History Studies, 2:3, 67-98.
• İnternet kaynakları/internet sources https://www.ilo.org/legacy/english/inwork/cb-policy-guide/declarationofPhiladelphia1944.pdf erişim, 16.5.2019.