The Transformation of Right-Wing Politics in Spain: From Franco to the Center, From the Center to Vox

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: Özel Sayı, 205 - 228, 19.07.2025

Celal Oral Özdemir

https://doi.org/10.14782/marmarasbd.1679382

Öz

Following the Civil War in Spain between 1936 and 1939, a dictatorial regime based on Spanish nationalism and the Catholic faith was established. This period, known as the Franco regime, ended with the elections held in 1977 and the constitution adopted in 1978. In the democratization process, UCD, the largest party of the Spanish right, and its prime minister Adolfo Suárez and King Juan Carlos I played a founding role. The new system, which centralized politics, blurred the ideological distinction between center-right parties and center-left parties. Nevertheless, the bad legacy Franco left to the Spanish right kept it out of power for a while; the country was governed by the center-left party PSOE between 1982 and 1996. After 1996, right and left politics became more balanced, and the two major parties implemented successive policies and built a growing Spain until 2008. This study argues that three major crises in Spanish politics led to the rise of far right and left-wing parties. The first of these crises is the economic crisis that has affected Spain since 2008, the second is the Catalan crisis that reached its peak with the 2017 independence referendum, and the third is the corruption crisis that the center-right party, the PP, has entered into. The aim of this study is to analyze how right-wing politics, which was built on Spanish Catholic nationalism during the Franco era, transformed into a liberal right-wing identity on the basis of Spanish citizenship during the democratization process and to examine how the politics that gathered in the center between 1977 and 2008 shifted to the extremes with the three crises.

Anahtar Kelimeler

Spain , Right Wing Politics , Franco , PP , Vox

İspanya'da Sağ Siyasetin Dönüşümü: Franco'dan Merkeze, Merkezden Vox'a

Öz

İspanya’da 1936-1939 yılları arasında yaşanan İç Savaş’ın arından, İspanyol milliyetçiliğini ve Katolik inancı merkeze alan bir diktatörlük rejimi kurulmuştur. “Franco rejimi” olarak anılan bu dönem, 1977 yılında yapılan seçimler ve 1978 yılında kabul edilen anayasayla sona ermiştir. Demokratikleşme sürecinde İspanya sağının en büyük partisi olan UCD ve başbakanı Adolfo Suárez ile Kral I. Juan Carlos kurucu rol oynamıştır. Siyaseti merkezde toplayan yeni sistem, merkez sağ partilerle merkez sol parti arasındaki ideolojik ayrımı silikleştirmiştir. Ancak yine de Franco’nun İspanya sağına bıraktığı kötü miras, İspanya sağını bir süre iktidardan uzak tutmuş, 1982-1996 yılları arasında ülkenin merkez sol parti PSOE tarafından yönetilmesine neden olmuştur. 1996 sonrasında ise sağ ve sol siyaset daha dengeli hale gelmiş, iki büyük parti birbirinin devamı niteliğinde politikalar uygulayarak 2008’e kadar büyüyen bir İspanya inşa etmiştir. Bu çalışma İspanya siyasetinde yaşanan üç büyük krizin, aşırı sağ ve sol partilerin güç kazanmasına neden olduğunu iddia etmektedir. Bu krizlerden ilki 2008 yılından itibaren İspanya’da etkileri görülen ekonomik kriz, ikincisi 2017 bağımsızlık referandumuyla en üst seviyeye çıkan Katalan krizi ve üçüncü olarak da merkez sağ parti olan PP’nin içine girdiği yolsuzluk krizidir. Bu çalışmanın amacı, Franco döneminde Katolik İspanyol milliyetçiliği üzerine inşa edilen sağ siyasetin, demokratikleşme sürecinde İspanya yurttaşlığı temelinde nasıl liberal bir sağ kimliğe dönüştüğünü analiz etmek ve 1977-2008 arasında merkezde toplanan siyasetin yaşanan üç krizle nasıl uçlara kaydığını incelemektir.

Anahtar Kelimeler

İspanya , Sağ Siyaset , Franco , PP , Vox

Kaynakça

• Adaş, S. (2019) Transition to Democracy in Spain. Iğdır Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 4, 1-16.
• Alonso, S. & Field, B. (2021) Spain: The Development and Decline of the Popular Party. T. Bale & C. R. Kaltwasser (der.) Riding the Populist Wave: Europe’s Mainstream Right in Crisis (216-246). Cambridge: Cambridge University Press.
• Andrade, J. (2013) El PCE y el PSOE en (la) Transición. Intelectuales, Militantes y Medios de Comunicación Ante la Evolución İdeológica de la Izquierda. Ayer 89, 167-196.
• Andrés, R. (2022) Historical Sociology and Secularisation: The Political Use of ‘Culturalised Religion’ by the Radical Right in Spain. Journal of Historical Sociology 35(2), 250–263.
• Black, J. (2020) Kısa İspanya Tarihi. İstanbul: Say Yayınları.
• Burnett, V. (2008) Spain Unveils €11 Billion Economic Stimulus Package. New York Times, 27 Kasım. https://www.nytimes.com/2008/11/27/business/worldbusiness/27iht-peseta.4.18215053.html (Erişim Tarihi: 03.04.2025).
• Cadanaser (2018) El testigo Rajoy no fue "verosímil" al negar la caja b. https://cadenaser.com/ser/2018/05/24/tribunales/1527167144_369192.html (Erişim Tarihi: 03.04.2025).
• Carvajal, Á. (2019) Éxtasis patriótico de Vox en Covadonga: ‘No vamos a pedir perdón por la historia ni los símbolos’. El Mundo, 12 Nisan. https://www.elmundo.es/espana/2019/04/12/5cb0b30921efa00e068b45e5.html (Erişim Tarihi: 03.04.2025).
• Casanova, J. (1983) Modernization and Democratization: Reflections on Spain’s Transition to Democracy. Social Research 50(4), 929–973 (Erişim Tarihi: 03.04.2025).
• Conversi, D. (2000) The Basques, the Catalans and Spain: Alternative Routes to Nationalist Mobilisation. Londra: Hurst & Company.
• Countryeconomy (2025a) Spain Government Budget Deficit. https://countryeconomy.com/deficit/spain (Erişim Tarihi: 01.04.2025)
• Countryeconomy (2025b) Spain Autonomous Communities Comparison: Madrid vs Catalonia. https://countryeconomy.com/countries/spain-autonomous-communities/compare/madrid/catalonia (Erişim Tarihi: 04.04.2025).
• Donofrío, A. (2013) El Final del Eurocomunismo y el Partido Comunista de España (PCE). Studia Histórica-Historia Contemporánea 31, 167-191.
• Duverger, M. (1974) Siyasi Partiler. Ankara: Bilgi Yayınları.
• El País (2017) Rajoy activa el 155 con apoyo del PSOE y accede a reformar la Constitución. https://elpais.com/politica/2017/10/11/actualidad/1507705563_381296.html (Erişim Tarihi: 24.03.2025).
• El Periodico (2017) Resultados del Referéndum en Catalunya: con Datos por Municipios, Comarcas y Provincias. https://www.elperiodico.com/es/politica/ 20171006/resultados-referendum-cataluna-2017-6319340 (Erişim Tarihi: 04.04.2025).
• Hernández C. M. & Fernández G. M. (2019) Partidos emergentes de la ultraderecha: ¿fake news, fake outsiders? Vox y la web Caso Aislado en las elecciones andaluzas de 2018. Teknokultura 16(1), 33–53.
• Heywood, P. (1995) The Government and Politics of Spain. Londra: Palgrave Macmillan.
• Huntington, S. (1993) The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century. Norman: University of Oklahoma Press.
• INE (2025) Main Series de Población desde 1998. https://www.ine.es/jaxi/Tabla.htm?path=/t20/e245/p08/l0/&file=02002.px (Erişim Tarihi: 01.04.2025).
• Kaya, A. R. (2019) İspanya: Faşizmden Demokrasiye. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Leyes Fundamentales (1938) Núm. 470, 3 de febrero de 1938. https://www.boe.es/buscar/doc.php?id=BOE-A-1938-1561 (Erişim Tarihi: 05.03.2025).
• Leyes Fundamentales (1942) Núm. 200, 19 de julio de 1942. https://www.boe.es/buscar/doc.php?id=BOE-A-1942-6528 (Erişim Tarihi: 05.03.2025)
• Leyes Fundamentales (1945a) Núm. 78, 19 de Marzo de 1945. https://www.boe.es/buscar/act.php?id=BOE-A-19452915&p=19450319&tn=2 (Erişim Tarihi: 05.03.2025)
• Leyes Fundamentales (1945b) Núm. 297, 24 de octubre de 1945. https://www.boe.es/buscar/act.php?id=BOE-A-1945-915&p=19450319&tn=2 (Erişim Tarihi: 05.03.2025)
• Leyes Fundamentales (1947) Núm. 208, 27 de julio de 1947. https://www.boe.es/buscar/doc.php?id=BOE-A-1947-7395 (Erişim Tarihi: 05.03.2025)
• Leyes Fundamentales (1958) Núm. 12, 14 de enero de 1958. https://www.boe.es/buscar/doc.php?id=BOE-A-1958-733 (Erişim Tarihi: 05.03.2025)
• Leyes Fundamentales (1967) Núm. 297, 24 de octubre de 1945. https://www.boe.es/buscar/act.php?id=BOE-A-1945-915&p=19450319&tn=2 (Erişim Tarihi: 05.03.2025)
• Magone, J. M. (2006) Contemporary Spanish Politics. Londra: Routledge.
• Maravall, J. M. (1979) Political Cleavages in Spain and the 1979 General Election. Government and Opposition 14(3), 299–317.
• Özdemir, C. O. (2021) 21. Yüzyıl Toplumsal Hareket Partilerinin Yükselişi ve Krizi: Bolivya’da Sosyalizme Doğru Hareket (MAS) ve İspanya’da Podemos (Yapabiliriz) Örnekleri [yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Pettinger, T. (2015) Spanish Economic Crisis Summary. https://www.economicshelp.org/blog/5525/economics/spanish-economic-crisis-summary/ (Erişim Tarihi: 03.04.2025).
• Politico, (2018) Spain’s Ruling Party Rocked by Major Corruption Case. https://www.politico.eu/article/spain-pp-ruling-party-rocked-by-major-corruption-case-mariano-rajoy/
• Preston, P. (1987) The Triumph of Democracy in Spain. Routledge.
• Royo, S. (2020) Why Banks Fail. Londra: Palgrave Macmillan.
• Sartori, G. (2014) Demokrasi Teorisine Geri Dönüş. Sentez Yayıncılık: Bursa.
• Serçe, U. (2021) Demokrasiye Geçiş Sürecinde İspanya Solu. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 23(42), 117-168.
• Soro, J. M. (2019) Public Opinion and Political Culture in a Post-Fascist Dictatorship (1957-1977). M. A. R. Carnier (der.), From Franco to Freedom: The Roots of the Transition to Democracy in Spain, 1962-1982 (101-136). Liverpool: Liverpool University Press.
• Statista (2025a) Spain: Unemployment Rate From 2004 to 2023. https://www.statista.com/statistics/263706/unemployment-rate-in-spain/ (Erişim Tarihi: 04.04.2025).
• Statista (2025b) Gross Domestic Product (GDP) Per Capita in Catalonia and in Spain as a Whole Between 2004 and 2022. https://www.statista.com/statistics/327120/gdp-per-capita-in-catalonia-spain-and-eurozone/ (Erişim Tarihi: 04.04.2025).
• Tan, G. Ö. (2025) Çok Uzak, Fazla Yakın: Otoriter Siyasetin Kadınlarla Yakınlaşması. Feminist Tahayyül 6(1), 39-71.
• Trading Eonomics (2025) Spain Youth Unemployment Rate. https://tradingeconomics.com/spain/youth-unemployment-rate (Erişim Tarihi: 04.04.2025).
• Zugasti, R. (2007) La Prensa Española Ante la Designación de Adolfo Suárez como Presidente del Gobierno en Julio de 1976. Doxa Comunicación 5, 59-76.