Beliren Yetişkinlikte Bağlanma Stilleri ile Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkide İhtiyaç Doyumunun Aracı Rolü

Yıl 2020, Cilt: 51 Sayı: 51, 72 - 94, 15.01.2020

Esra Bakiler , Ayşin Satan

https://doi.org/10.15285/maruaebd.526342

Öz

Bu araştırmanın amacı bağlanma stilleri ve yaşam doyumu arasındaki ilişkide ihtiyaç doyumunun aracı rolünü incelemektir. Bu amaçla Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi’de öğrenimine devam eden, yaşları 18-24 arasında değişen 132 si erkek, 187 si kız toplam 329 üniversite öğrenciden veri toplanmıştır. Veri toplama araçları olarak Bağlanma Stilleri Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği ve İhtiyaç Doyumu Ölçeği kullanılmıştır. Yol analizi sonuçları, katılımcıların yaşam doyumlarının hem bağlanma stilleri hem de temel psikolojik ihtiyaçların doyumu değişkenleri tarafından anlamlı bir şekilde yordandığını göstermiştir. Bağlanma stilleriyle yaşam doyumu arasındaki ilişkide aracılık etkisi incelenen ihtiyaç doyumunun, sadece güvenli ve saplantılı bağlanma stilleri için kısmi aracı etkisinin olduğu gözlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular alanyazın ışığında tartışılmış ve gelecekteki araştırmalara yönelik bazı öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bağlanma, Beliren Yetişkinlik, İhtiyaç Doyumu, yaşam doyumu

The Mediating Role of Need Satisfaction in the Relationship Between Attachment Style and Life Satisfaction in Emerging Adulthood

Öz

This study aims to investigate the mediating role of need satisfaction in the relationship between attachment styles and life satisfaction. For this purpose, data have been collected from a total of 329 university students (132 males, 187 females) between 18-24 years old studying at Marmara University’s Faculty of Education. The Relationships Scale Questionnaire, Satisfaction with Life Scale, and Need Satisfaction Scale have been used as data collection tools. The results from the path analysis show both attachment styles and satisfaction of basic psychological needs to significantly predict participants’ life satisfaction. The mediating effect of the relationship between attachment styles and life satisfaction has been found as a partial mediator effect only for secure and preoccupied attachment styles. The findings from the research are discussed in light of the literature, with certain suggestions being made for future research.

Anahtar Kelimeler

Attachment, emerging adulthood, need satisfaction, life satisfaction

Kaynakça

• Akhunlar, M. N. (2010). Üniversite öğrencilerinin bağlanma stilleri ile uyum süreçleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişilmiştir. (Tez No. 278794)Aktay, M. (2014). Üniversite öğrencilerinde aleksitimi ve depresyonun yordayıcısı olarak bağlanma stilleri (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişilmiştir. (Tez No 375404)Arslan, E.ve Arslan, C. Ve Arı, R.(2012). Kişilerarası problem çözme yaklaşımlarının bağlanma stilleri açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri (12)1,1-17Bacanlı, H. ve Cihangir-Çankaya, Z. (2003). İhtiyaç doyumu ölçeği uyarlama çalışması, VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sunulmuştur, İnönü Üniversitesi, Malatya.Barthomelow, K. Ve Horowitz, L. M. (1991). Attachment styles among young adults: A test of a four category model. Journal of Personality and Social Psychology, 61(2), 226-244Bartholomew, K., Henderson, A., & Dutton, D. (2001). Insecure attachment and abusive intimate relationships. Adult attachment and couple psychotherapy, 43-61.Bee, H. ve Boyd, D. (2009). Çocuk gelişim psikolojisi. (Okan Gündüz, Çev.)İstanbul : Kaknüs YayınlarıBerber Çelik, Ç. (2018). Bağlanma Stilleri, Psikolojik İyi Oluş ve Sosyal Güvende Hissetme: Aralarındaki İlişki Ne?, Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(25), 27-40Berk, L. (2013). Bebekler ve Çocuklar. Doğum Öncesinden Orta Çocukluğa. (Nesrin Işıkoğlu Erdoğan Çev. Ed.). (1.Baskı), Ankara : Nobel Akademik YayıncılıkBookwala, J. (2002). The role of own and perceived partner attachment in relationship aggression. Journal of Interpersonal Violence, 17(1), 84-100.Bowlby, J. (1969). Attachment and loss: Attachment. Newyork: Basic BooksBulut, E. (2017). Üniversite öğrencilerinin bağlanma stillerinin öznel iyi oluş üzerine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişilmiştir. (Tez No: 477178)Çeçen, D. (2017). Yetişkinlerde bağlanma stilleri ile benlik saygısı ve sürekli kaygı düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişilmiştir. (Tez No: 466108) Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik SPSS Ve LISREL Uygulamaları (1. Baskı). Ankara: PegemA Akademi Yayınevi.Çikrıkci, Ö. (2015).Öz-belirleme kuramına göre ihtiyaç doyumunun olumlu yönelimler üzerindeki etkisinin bağlanma stilleri açısından incelenmesi (Doktora Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişilmiştir. (Tez No: 418256)Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and selfdetermination in human behavior. New York: Plenum Press.Deci, E. L. Ve Ryan, R.M. (2000). The ‘’what’’ and ‘’why’’ of goal pursuits: Human needs and the self determination of behaviour. Psychological Inquiry, 11, 319-338Demir, S. (2017). Üniversite öğrencilerinin bağlanma stilleri ile kaygı düzeyleri ve yetersizlik duyguları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişilmiştir. (Tez No: 468401)Demirel,C. (2018). Yetişkinlerde Bağlanma Stillerinin Mutluluk, Yaşam Doyumu ve Depresyon ile İlişkisinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi Işık Üniversitesi). YÖK Tez veri tabanından erişilmiştir. (Tez No: 490573)Deniz, M. E., Hamarta, E. & Arı, R. (2005), " An Investigation Of Social Skills And Loneliness Levels Of University Students With Respect To Their Attachment Styles: The Sample Of Turkish Students. ", Social Behavior and Personality, 33(1), 19 - 32Diener, E. (1994). Assessing subjective well-being: Progress and opportunities. Social Indicators Research, 31, 103 – 157Diener, E. ve Diener, M. (1995). Cross-cultural correlates of life satisfaction and selfesteem.Journal of Personality and Social Psychology, 55 (1), 34-43.Dolan, P., Peasgood, T. ve White, M. (2008). Do we really know what make us happy? A review of the economic literatüre on the factors associated with subjective well-being. Journal of Economic Psychology, 29,94-122Elli, Ü. E. (2010). Yetişkinlerde bağlanma stilleri mizaç karakter özellikleri ve depresyon ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişilmiştir. (Tez No:386785) Fan, X., Thompson, B., and Wang, L. (1999), "Effects of Sample Size, Estimation Methods, and Model Specification on Structural Equation Modeling Fit Indexes," Structural Equation Modeling, 6 (1), 56-83.Fass, M.E. ve Tubman, J.G. (2002). The infulence of parental and peer attachment on college students’ academic achievement. Psychology in the Schools, 39(5), 561-573Feeney,B.C. ve Monin, J.K. (2008).An attachment theoritical perspective on divorce. In: J. Cassidy&P.R.Shaver(Eds.), Handbook of attachment(2. baskı), Newyork:GuillfordFraley, R. C. ve Davis, K. E. (1997). Attachment formation and transfer in young adults’ close friendships and romantic relationships. Personal relationships, 4(2), 131-144.Foster, J., Kernis, M. H. And Goldman B.M. (2007). Linking adult attachment to self-esteem stability, Self and Identity, 6(1): 64- 73. DOI: 10.1080/15298860600832139Gültekin F., Arıcıoğlu A. (2017). Üniversite öğrencilerinde bağlanma stilleri ve sosyal bağlılık ilişkisi. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 373-384Haleplioğlu, A.S. (2017). Üniversite öğrencilerinin bağlanma stillerinin psikolojik dayanıklılık ve benlik saygısı açısından incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişilmiştir. (Tez No: 485492)Harma, M. (2012). Bağlanma, Evlilik Doyumu ve Çatışma. T.Solmuş (Ed.) , Bağlanma, Evlilik ve Aile Psikolojisi içinde, (1. Baskı), (s.307-319). İstanbul: Sistem Yayıncılık Hayali Emir, S. (2014). Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin bağlanma stilleri ile stresle başa çıkma biçimleri, kendilik algıları ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişilmiştir. (Tez No:381078) Hazan, C. Ve Shaver, P. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal of Personality and Social Psychology, 52, 511-524 Hooper, D., Coughlan, J., Mullen, M.: Structural Equation Modelling: Guidelines for Determining Model Fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.Hu, L.T. and Bentler, P.M. (1999), "Cutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives," Structural Equation Modeling, 6 (1), 1-55.
• İlhan, T. ve Özbay, Y. (2010). Yaşam amaçlarının ve psikolojik ihtiyaç doyumunun öznel iyi oluş üzerindeki yordayıcı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (32), 109-118Kağıtçıbaşı, Ç. (2005). İnsan Aile Kültür. Remzi Kitabevi: İstanbulKafesçioğlu, N. (2012). Bağlanma, Çift –Evlilik Terapisi ve Kronik Hastalıklarla Baş Etme. T.Solmuş (Ed.) , Bağlanma, Evlilik ve Aile Psikolojisi içinde, (1. Baskı), (s.342-353). İstanbul: Sistem YayıncılıkKara, E. (2016). Üniversite öğrencilerinin depresyon düzeylerinin bağlanma stilleri ve bilinçli farkındalık ile ilişkisi: Öz kontrolün aracı rolü. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişilmiştir. (Tez No:432435) Karakurt, G.(2012). Bağlanma ve Romantik Kıskançlık. T.Solmuş (Ed.) , Bağlanma, Evlilik ve Aile Psikolojisi içinde, (1. Baskı), (s.274-284). İstanbul: Sistem YayıncılıkKeklik, İ. (2011). Üniversite öğrencilerinin bağlanma stillerinin cinsiyet, kişisel anlamlılık, depresyona yatkınlık ve sürekli kaygı düzeyleriyle ilişkisi. Eğitim ve Bilim (36) , s.84-95Kermen, U. ve Sarı, T. (2014). Üniversite öğrencilerinde ihtiyaç doyumu ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 175-185. Kline, R. B. (2005). Principle and practice of structural equation modelling. (2. Baskı). New York: The Guilford Press.Köker, S. (1991). Normal ve Sorunlu Ergenlerin Yaşam Doyumu Düzeyinin Karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişilmiştir. (Tez No: 16802)La Guardia, J.G., Ryan, R.M., Couchman, C.E. ve Deci, E.L. (2000). Within person variation in security of attachment: A self-determination theory perspective on attachment, need, fulfillment and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 79, 367-384Landy, S. (2009). Pathways to competence encouraging healthy social and emotinal development in young children. United States of America: Brooks Publishing CoLeak, G.K. ve Cooney, R.R. (2001). Self determination, attachment styles and well-being in adult romantic relationships. Representetive Research in Social Psychology, 25, 55-62.Maslow, A. (2001). İnsan olmanın psikolojisi. (O. Gündüz, Çev.). İstanbul: Kuraldışı Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi, 1968).McWilliams,L.A. ve Bailey,S.J. (2010). Assosiations between adult attachment ratings and health conditions: Evidence from the National Comorbidity Survey replication. Health Psychology,29,446-453Mikulincer, M., Shaver, P.R. ve Pereg, D. (2003). Attachment theory and affect regulation: The Dynamic development and cognitive consequences of attachment-related strategies. Motivation and Emotion, 27,77-102Onur, N. (2006). Lise öğrencilerinin bağlanma stilleri ile atılganlık düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbulÖzer, G. (2009). Öz-belirleme kuramı çerçevesinde ihtiyaç doyumu, içsel güdülenme ve bağlanma stillerinin üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarına etkileri (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişilmiştir. (Tez No: 228362)Pietromonaco, P.R. ve Feldman Barrett, L. (2000). The internal working models concept: What do we really know about the self in relation to others? Review of General Psychology, 4, 155-175Parade, S. H., Leerkes, E. M. ve Blankson, A.N. (2010). Attachment to parents, social anxiety and close relationship of female students over transation to college. Journal of Youth and Adolescence,39,127-137Ryan, R. M. (1993). Agency and organization: Intrinsic motivation, autonomy and the self in psychological development. In J. Jacobs (Ed.), Nebraska Symposium on Motivation: Developmental perspectives on motivation (Vol. 40, pp. 1–56). Lincoln: University of Nebraska PressRyan, R. M., & Deci, E. L. (2000). The darker and brighter sides of human existence: Basic psychological needs as a unifying concept. Psychological Inquiry, 11, 319–338.Ryan, R.M., Stiller, J. VE Lynch, J.H. (1994). Representations of relationship to teachers, parents and friends as predictors of academic motivation and self-esteem. Journal of Early Adolescence, 14, 226-249Santrock, J.W. (2014). Ergenlik. ( D. M.Siyez, Çev.). Ankara: Nobel YayınlarıShaver, P. R. ve Milkulincer, M. (2007). Attachment theory and research: Core concepts, basic principles, conceptual bridges. A. W. Kruglanski & E. T. Higgins (Editörler), Social psychology: Handbook of basic principles içinde (pp. 650-677). New York, NY, US: Guilford Press Schumacker, R.E. & Lomax, R.G. (1996). A Beginner’s Guide to Structural Equation Modeling. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.Şehribanoğlu, S. (2005). Yapısal Eşitlik Modelleri ve Bir Uygulaması.(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.Steiger, J.H. (1990), Structural model evaluation and modification. Multivariate Behavioral Research, 25, 214-12.Suhr, D. (2008). Step Your Way Through Path Analysis, Western Users of SAS Software Conference Proceedings. Erişim adresi: https://www.lexjansen.com/wuss/2008/pos/pos04.pdf Sumner, L.W. (1996). Welfare, Happiness and Ethics. Oxford University PressSümer, N. , Güngör, D. (1999). Yetişkin Bağlanma Stilleri Ölçeklerinin Türk Örneklemi Üzerinde Psikometrik Değerlendirmesi ve Kültürlerarası Bir Karşılaştırma.Türk Psikoloji Dergisi. 14(43). 71-106.Tanış, Z.İ. (2014).Yetişkinlerde bağlanma stilleri ve öfke tarzları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişilmiştir. (Tez No: 363258)Tepeli Temiz, Z. (2017). Üniversite öğrencilerinin bağlanma stilleri ile yaşam doyumu psikolojik dayanıklılık ve alekstimik özellikleri arasındaki ilişkide benlik saygısının aracı rolü (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişilmiştir.(Tez No: 480390)Terzi, Ş. Ve Cihangir Çankaya, Z. ( 2009). Bağlanma Stillerinin Öznel İyi Olmayı ve Stresle Başa Çıkma Tutumlarını Yordama Gücü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 1-11Türktan, Ş. ve Savran, C. (2012). Çocuklarda ve Ergenlerde Ebeveyne Bağlanma, Özgüven ve Başarı İlişkisi. T.Solmuş (Ed.) , Bağlanma, Evlilik ve Aile Psikolojisi içinde, (1. Baskı), (s.243-259). İstanbul: Sistem YayıncılıkWearden, A.J., Lamberton, N., Crook, N. Ve Walsh, V. (2005). Adult attachment, alexithymia and symptom reporting: An extension to the four category model of attachment. Journal of Psychosomatic Research, 58, 279-288Wehmeyer, M. L., Agran, M., & Hughes, C. (2000). A national survey of teachers’ promotion of selfdetermination and student-directed learning. The Journal of Special Education, 34(2), 58 – 68Wei, M. Shaffer, P.A., Young, S.K. ve Zakalik R.A. (2005). Adult Attachment, Shame, Depression, and Loneliness: The Mediation Role of Basic Psychological Needs Satisfaction, Journal of Counseling Psychology, 52(4), 591-601 Weinfield, N. S., Sroufe, L. A., Egeland, B., Carlson, E. (1999). The nature of individual differences in infant-caregiver attachment . J. Cassidy ve P.R. Shaver (Editörler) içinde. Handbook of attachment, s.66-68. New York: Guilford PressWest, A. E. (2018). Yetişkin bağlanma stillerinin savunma mekanizmaları ve yaşam doyumuyla ilişkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişilmiştir. (Tez No: 490572)Whalen, E.J. (2016). Understanding the relationship between attachment, empathy and life satisfaction. (Doktora Tezi).Proquest Dissertations and Theses veri tabanından erişilmiştir. (UMI No10277809)White, R. W. (1959). Motivation reconsidered: The concept of competence. Psychological Review, 66, 297–333.Yedilioğlu, E. (2017). Yetişkinlerde bağlanma stillerinin depresyon, kaygı, travma ve romantik ilişkilerle ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi) YÖK Tez veri tabanından erişilmiştir. (Tez No: 485491)Yıldız, M. A., & Baytemir, K. (2016). Evli bireylerde evlilik doyumu ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide benlik saygısının aracılığı. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 67-80. doi: 10.17679/iuefd.17181627).