SENİRKENT’DE SEL AFETLERİ

Yıl 1996, Sayı: 1, 9 - 30, 09.10.2013

Ali Selçuk Biricik

Öz

Akdeniz Bölgesi’ nin “Göller Yöresinde, Isparta iline
bağlı Senirkent İlçesi, 1995 ve 1996 Temmuz ayında mal ve can kaybına sebep
olan sel afetine maruz kalmıştır.

13 Temmuz 1995 günü saat 20.10 - 20.30 arası vuku
bulan olayda 74 kişi olmuş, 46 kişi de yaralanmıştır. Ayrıca 88 mesken hafif, 4
mesken orta derecede hasar görmüş ve 179 mesken de yıkılmıştır. Yine bu olayda
21 büyükbaş, 222 adet de küçükbaş hayvan telef olmuştur.

18-19 Temmuz 1996’da meydana gelen sel afetinde ise
can kaybı olmazken 37 mesken hafif, 15’i orta derecede, 14’ü de ağır hasar görmüştür.

Öte yandan, Kuaterner’de ve yakın mazide Senirkent
yerleşmesi henüz yok iken Kapı Dağı-Beşparmak Dağı ve Barla Dağı’nın kuzeye
bakan yamaçlarında ova tabanına doğru şiddetli erozyon ve sel karakterli akışlar
zaman zaman vuku bulmuştur.

Senirkent, 1936 yılında da sel afetine maruz kalmıştır.

Bütün bunlardan anlaşılıyor ki, Senirkent’ te faciaya yol
açabilecek sel karakterli akışlar bundan sonra da beklenmedik anlarda meydana
gelecektir. Olayın tekerrüründe en büyük etken yörenin yapı ve rölyefi yanında,
özellikle klimatik şartlarda meydana gelen ani değişmelerdir. Bu çerçevede bazı
önlemlerin alınması zarureti vardır.

Bunda, Senirkent Ovası’ nın güneyindeki yüksek dağlık
sahanın oldukça eğimli, çıplak yamaçlarını sürekli ve bazen sağanak yağışlardan
sonra hızla akışa geçen, büyük tahribata sebep olan sel karakterli suyun aşındırıcı
ve taşıyıcı rolünü azaltmak temel ilkedir. Özellikle Senirkent’in güneyindeki Doğru
Dere ve Suyolu Deresi vadi yatağında uygun görülecek yerlere, beton perdeli
tersip ve taşıntı şeddeleri, tek taraflı drenaj ve gömülü baraj inşaası gerekmektedir.
Tek taraflı drenaj ve gömülü barajın gerisinde rezerve edilecek suyun
derivasyon kanalları, zemin altına döşenecek özel kapalı borularla tabanına
tahliyesi gerekmektedir.

Ayrıca, Doğru Dere ve Suyolu Deresi’ nin oluşturduğu
birikinti yelpazesinin uygun görülen 3 ayrı yerinde geniş çaplı ve derin
kuyuların açılması gerekmektedir. Böylece, oldukça kalın birikinti yelpazesinin
blok, çakıl, kumlu ve killi deposu içindeki suda tahliye edilmiş ve klastik
unsurların hareketi önlenmiş olacaktır.

Anahtar Kelimeler

.

LES CATACLYSME DE TORRENTS À SENİRKENT

Öz

La sous-prefecture de Senirkent du departement d’Isparta,
dans la Region des Lacs de la Mediterranee, a subi un cataclysme de torrents,
en juillet 1995 et 1996, qui a cause des degâts materiels et humains.

Lors de l’evenement qui a eu lieu entre 20hI0-20h30 au 13
juiliet 1995, 74 personnes sont mortes et aussi 46 blessees. En outre 88
habitations ont ete legerement endommagees et les 4 partiellement et aussi les
179 renversees. Et meme pendant cet evenement 21 bestiaux et en meme temps 222
des animaux de basse-cour se sont tuees.

Lors du catalysme de torrent qui s’est fait aux 18 et 19
juiliet 1996, il n’y a pas eu de victime, mais 37 habitations ont eu des degâts
legers, les 15 partiellement et les 14 gravement endommag ees.

D’autre part, avant l’installation â Quatemaire et â
Senirkent tout recemment, dans le versant nord de Kapı Dağı, Beşparmak Dağı et
Barla Dağı, une violente erosion et les courants â caractere torrentiel se sont
produits de temps en temps vers le fond de la plaine.

Senirkent a subi encore un catalysme de torrent en 1936.

Cela veut dire qu’â Senirkent, les courants torrentiels qui
pourront causer un drame serönt produits aussi ulterieurement en un instant
imprâvu. Quand le fait sera repete, le plus grand facteur est en particulier
des changements soudains dans les conditions climatiques, â cöte de la
structure de la region et du relief. Dans ce cadre, il est necessaire de prendre
certaines mesures.

Ici, le principe fondemantal est qu’il faut reduire Ie röle
deteriorant et transporteur de l’eau torrentielle qui cause des grands degât et
qui se met â couler rapidement apres les precipitations continuelles et parfois
en averse, des versants assez penchants et depourvus de vegetation, de la
region de hautes montagnes au sud de la Plaine de Senirkent. En particulier, il
faut construire des barrieres de precipitation et de transport en beton, des
drainag es d’un cöte et des barrages enterres. Les eaux qui seront reservees
derriere ceux-ci doivent etre evacuees dans le fond de la plaine, par les
canaux de derivation et par les tuyaux et fermes qui seront paves au-dessous de
la terre.

En meme temps, il faut percer des puits profonds et
diametralement larges dans les 3 lieux convenables du cöne de dejection que le
ruisseaiı naturel et le ruisseau du canal d’eau produisent vers la plaine de
Senirkent.

Ainsi, les eaux qui se trouvent dans le depöt â bloc,
caillouteux, sablonneux et argileux du cöne de dejection assez epaisse, seront
evacuees et les mouvements des elements clastiques seront empeches. 

Kaynakça

• ARDOS, M.-1974-1977: Barla Dağı Civarının Jeomorfolojisi ve Barla Dağı’nda Pleistosen Glasyasyonu. İst. Üniv. Ed. Fak. Coğr. Enst. Derg. Sayı: 20-21 s. 151-168. İstanbul.
• DIE.- 1990: Genel Nüfus Sayımı. DMİ.- 1.974: Ortalama ve Eksterm Kıymetler Meteoroloji Bülteni. DMİ. Genel Müd. Yayını, Ankara.
• DMİ-1995-1996: Senirkent Meteoroloji istasyonu verileri. DSİ.- 18.Bölge Müdürlüğü’nce Senirkent Ovasında açılmış sondaj kuyusu logları.
• ERENTÖZ, C. - PAMİR, H. N. - 1975: 1/500.000 olcekli “Turkiye Jeoloji Haritası” izahnameli Ankara paftası. MTA. Enst. Yay. Ankara.
• SELÇUK BİRİCİK, A. - 1985: Sarayköy (Konya) Civarında Erozyon ve Önlemleri. İst. Üniv. Ed. Fak. Coğr. Böl. Coğr. Derg. Sayı: 1, s. 173-180, İstanbul.
• TOPRAK, F.-1996: Senirkent Çamur Çığı II. Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Basılmamış rapor, Ankara.