DEĞİRMENDERE-I İLE ENGİZ ÇAYI ARASI KIYI KESİMİNİN JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ

Yıl 2006, Sayı: 13, 67 - 94, 26.09.2013

Faruk Aylar

Öz

İnceleme sahası Samsun-Bafra arasında Canik Dağları’nın denize
bakan yamaçları üzerinde bulunmaktadır. Sahadaki en eski araziler, 3-3,5 km
lik kalınlığa sahip olan andezit ve bazaltlardan oluşmuş, Üst Kretase yaşlı
volkanitlerdir. Sahanın jeomorfolojik özelliklerinin ortaya çıkmasında yapı,
iklim, hidrografik özelliklerin büyük etkisi olmuştur. Sahasının güney kısmını
oluşturan ve genelde yükseltisi 1000 m yi aşan yüksek dağlık alan, bir sıra
halinde devam eden zirvelerden oluşmaktadır. Sahadaki vadiler enine
profillerine göre, “V” profilli vadiler, asimetrik vadiler, alüvyon tabanlı vadiler
ve boğaz vadiler şeklinde gruplandırılabilir. Bunlardan en önemlisi boğaz
şekilli vadilerdir. Sahanın yaygın şekil gruplarından bir diğerini de aşınım
yüzeyleri oluşturur. Tektonik olaylarla kısmen deforme olmuş bu aşınım
yüzeylerinin oluşumu Üst Miyosen ve sonraki devirlere rastlamaktadır.
Heyelanlar, sahanın en önemli problemlerinden birisidir. Daha çok kumlu, killi
ve marnlı gevşek bir yapı özelliği gösteren Eosen’e ait formasyonlar üzerinde
oluşmuşlardır. Heyelanlar yerleşmeleri, yolları ve daha çok da tarım alanlarını
tahrip etmektedir. Sahada görülen başlıca kıyı şekilleri, ölü falezler, delta
ovası, plajlar ve kumullardır.

Anahtar Kelimeler

Değirmendere, Engiz, jeomorfoloji, Canik Dağları

Kaynakça

• Akkan, E. (1970), Bafra Burnu-Delice Kavşağı Arasında Kızılırmak Vadisi’nin Jeomorfolojisi. Ankara Üniv. DTCF. Yay. No:191, Ankara.
• Erol, O. (1989), Türkiye Kıyılarının Doğal Niteliği, Kıyının ve Kıyı Varlıklarının Korunmasına İlişkin “Kıyı Kanunu Uygulamaları Konusunda Jeomorfolojik Yaklaşım. İstanbul Üniv. Deniz Bil. ve Coğr. Enst. Bülten, No:6, İstanbul.
• Karaalioğlu, B. (1977), Bafra Ovası’nın Hidrojeolojik Etüdü. T.C. DSİ VII Bölge Müdürlüğü, Samsun.
• Köksal, A. (1972), Bafra Ovası’nın Coğrafya Etüdü. Ankara Üniv. DTCF. Yay. No:220, Anakara.
• Öner, E. (1990), Samsun ve Çevresinin Fiziki Coğrafyası. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniv. DTCF. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Anakara.
• Saner, S. (1980), Batı Pontidlerin ve Komşu Havzalarının Oluşumlarının Levha Tektoniği Kuramıyla Açıklanması. Kuzeybatı Türkiye. MTA Dergisi Sayı:93-94. Ankara.
• Uzun, A. (1995), Gerze-Alaçam Arası Kıyı Bölgesinin Jeomorfolojisi. Öz Eğitim Yayınları, no 3, Konya.
• Yalçınlar, i. (1955), Samsun Bölgesi 1/100000 Ünye 27-1, Samsun 26-2, Bafra 9-3 ve Bafra 9-4 Paftalarına AitJeolojik Rapor. MTA Jeolojik Raporlar Serisi. Ankara.
• Yoldaş, R.-Keskin, B. – Granit, S.-Korkmaz, S.-Didik, S.- Kalkan, İAğrıdağ, S.- Besbelli, B. (1985), Samsun ve Dolayının (Kızılırmak-Yeşilırmak Arasındaki Bölgenin) Jeolojisi ve Petrol Olanakları. MTA Genel Müd. Enerji Hammadde Etüt ve Arama Dairesi. Ankara.
• DSİ (1981), VII. Bölge Müdürlüğü Sondaj Raporları, Samsun.