SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN YENİ PROGRAM TEMELİNDE DERS KİTAPLARINA YÖNELİK DÜŞÜNCELERİ

Yıl 2010, Sayı: 21, 46 - 64, 27.09.2013

Süleyman İncekara , Akif Karatepe

Öz

Ders kitapları, eğitim ve öğretim sürecinde en fazla kullanılan ders
araçları olmalarının yanında günümüzde öğretmenler tarafından başvurulan en
temel kaynakları oluşturmaktadır. Program hazırlayıcıları ve öğretmenler başta
olmak üzere hemen hemen her kesim tarafından eleştiriye mazur kalan ders
kitapları, öğretmen ve öğrencilerin gözünde öğretim programları dikkate
alınmaksızın yegane rehber olarak algılanmakta ve bu özellikleriyle bir çok
araştırmaya konu olmaktadır.
Bu çalışmada sosyal bilgiler ders kitapları sosyal bilgiler
öğretmenlerinin görüşleri temelinde kritiğe tabi tutulmuş ve kitaplar fiziki yapı
ve içerik olarak değerlendirilmiştir. Buna göre sosyal bilgiler ders kitapları,
sosyal bilgiler öğretmenleri açısından fiziki yapı ve görsellik olarak yeterli
görülürken içerikle ilgili üzerinde durulması gereken önemli noktaların
bulunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler eğitimi, ders kitapları, sosyalbilgiler ders kitapları, sosyal bilgiler öğretmenleri

Kaynakça

• Atalay, İ. (2000). Ülkeler Coğrafyası (Lise). İstanbul: İnkılâp Yayınları.
• Atalay, İ. (2004). Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları Dizisinde Yayımlanan Coğrafya Ders Kitapları Hakkında Düşünceler, I. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi (15-17 Mayıs 2003), Tebliğler, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Aytuna, H. A. (1963). Ortadereceli Okullarda Öğretmenlik ve Problemleri, Öğretmen Kitapları, 66, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Bean, R. M., Zigmond, N. (1994). Adapted use of social studies textbooks in elementary classrooms, Remedial & Special Education, 15(4), 216-225.
• Camkıran, T. M., İbrahimoğlu, Z. (2009). İlköğretim 1. kademe hayat bilgisi ve sosyal bilgiler ders kitaplarındaki örnek olayların yeterliliği/yetersizliği ve uygulamada karşılaşılan güçlükler, IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, 7-9 Ekim 2009, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi ve Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü, İstanbul.
• Canerik, H. (2009). İlköğretim sosyal bilgiler ders kitaplarının içerik, dil ve anlatım yönünden değerlendirilmesi, IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, 7-9 Ekim 2009, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi ve Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü, İstanbul.
• Çukur, H. (2004). İlköğretim sosyal bilgiler kitaplarına eleştirel bir bakış, I. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, 15-17 Mayıs 2003, Tebliğler, 270-277, Ankara.
• Demirci, A. (2009). Özel okullardaki coğrafya öğretmenlerinin Türkiye’deki yeni coğrafya dersi öğretim programına karşı bakış açıları, Akademik Araştırmalar Dergisi, 11(43), Kasım 2009, 115-135.
• Doğanay, H. (1993). Coğrafyada Metodoloji: Genel Metotlar ve Özel Öğretim Metotları, MEB Yayınları, Öğretmen Kitapları Dizisi, 187, İstanbul.
• Doğanay, H. (1993). Coğrafya’ya Giriş: Metotlar, İlkeler ve Terminoloji, Ankara, Gazi Büro Kitabevi.
• Dursun, F., Eşgi, N. (2008). 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler öğretimi ders kitaplarının görsel tasarım ilkelerine göre değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 21-34.
• Elliott, D. L. (1992). Reforming social studies: Implications for curriculum and textbooks, Publishing Research Quarterly, 8(4), 71-80.
• Evin, İ., Kafadar, O. (2004). İlköğretim sosyal bilgiler pogramının ve ders kitaplarının ulusal ve evrensel değerler yönünden içerik çözümlemesi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 293-304.
• Gedik, H. D. (2008). Sosyal bilgiler ders kitaplarında güncel konular, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(1), 117-134.
• Gregg, M., Staintoon, C., Leinhardt, G. (1998). Where is Geography? Analysing Geography in Newspapers and Social Studies Textbooks, International Research in Geographical and Environmental Education, 7(3), 219-237.
• Gümüş E. (2004). Ortaöğretim Coğrafya Ders Kitaplarına Bir Bakış, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, l, 83-87.
• Hedrick, W. B., Harmon, J. M., Linerode, P. M. (2004). Teacher’s beliefs and practices of vocabulary instruction with social studies textbooks in grades 4-8, Reading Horizons, 4(2), 103-125.
• Hesapçıoğlu, M. (1994). Öğretim İlke ve Yöntemleri: Eğitim Programları ve Öğretim, İstanbul: Beta Bas. Yay. Dağt. A.Ş.
• Kabapınar, Y. (2002). İlköğretim hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretiminde kullanılan ders kitapları ve öğretim materyalleri açısından Türkiye ve İngiltere örnekleri, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 2(1), 249-270.
• Kızılçaoğlu, A. (2003). Ortaöğretim Coğrafya Ders Kitapları Değerlendirme Ölçütleri, Marmara Coğrafya Dergisi, 8, 19- 33.
• MEB. (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ve Klavuzu (4-5. Sınıflar), Ankara.
• Oguzkan, F. (1993). Egitim Terimleri Sözlügü, Ankara: Emel Matbaacılık.
• Öcal, A., Yiğittir, S. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler ders kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Kırıkkale örneği), Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 51-61.
• Önal H., Kaya, N. (2006). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının (4 ve 5. Sınıf) Değerlendirilmesi, Balıkesir, BAÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(16), 21-37.
• Shaver, J. P. (1992). The New Social Studies, Textbooks, and Reform in Social Studies, Publishing Research Quarterly, 8(4), 23-32.
• Şahin, C., Yavuz, N., Karabağ, S., Tertemiz, N., Ercan, L., Kayabaşı, Y., Şen, Ş., Oğuzoğlu, D. (2001). Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu (Sosyal Bilgiler, Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi, T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Yayın No:285.
• Şahin, M., Yıldız, B. (2009). Sosyal bilgiler öğretim programları ve ders kitapları: Tarihsel gelişim, IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, 7-9 Ekim 2009, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi ve Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü, İstanbul.
• Villano, T. L. (2005). Should social studies textbooks become history? A look at alternative methods to activate schema in the intermediate classroom, The Reading Teacher, 59(2), 122- 130.