GAP BÖLGESİ’NDE TARIMSAL FAALİYETLERİN TARİHSEL GELİŞİMİ VE GÜNÜMÜZDEKİ DURUMU

Yıl 2012, Sayı: 26, 195 - 215, 02.10.2013

Sedat Benek

Öz

Mezopotamya’nın batısında Fırat nehri, doğusunda Dicle Nehri,
kuzeyinde adeta bir hilal şeklinde bloke eden Güneydoğu Toroslar ve güneyde
ise Şatül-arap (Basra Körfezi) çevrelemektedir. Yukarı Mezopotamya, coğrafi
konumu itibariyle geçmişten günümüze insanın yaşam alanı olmuş, burada, çok
farklı ve zengin kültürler biçimlenmiştir. Bunda bölgenin jeomorfoloji, iklim,
toprak, su gibi doğal çevre elemanları açısından sahip olduğu elverişli ortam
etkili olmuştur. Bu coğrafi özelliklerinden dolayı Güneydoğu Anadolu Projesi
(GAP) Bölgesi’ndeki tarımsal faaliyetler, gerek tarihin derinliklerinde gerekse
günümüzde önemli bir yere sahiptir. Dolayısıyla, bu makalede, GAP
Bölgesi’ndeki tarımsal faaliyetlerinin tarihsel gelişimi ve yoğunluklu olarak
günümüzdeki durumu incelenmeye çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mezopotamya, GAP Bölgesi, Tarım

Kaynakça

• Atalay, İ. ve Mortan, K. 2006. Türkiye Bölgesel Coğrafyası, İnkilap Kitabevi, Genişletilmiş 3. Baskı, İstanbul
• Benek, S. 2005. Coğrafi Planlama Yönünden Şanlıurfa İlinin Tarımsal Yapısı, Ankara Üniv. Sosyal Bilimler Enst. Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Darkot, B. 1955, Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri Hakkında, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 12 (13-14), Ankara.
• Dinler, Z. (2000), Tarım Ekonomisi, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
• GAP-BKİ (2007), GAP Yönetici El Kitabı, Ankara.
• GAP-BKİ, (1999), 1998 Yılı Faaliyet Raporu, Ankara.
• GAP-BKİ. 1999. Güneydoğu Anadolu Projesi ve Sanayi, Ankara.
• GAP-BKİ, (1992), Tarım Ürünleri Pazarlaması ve Bitki Deseni Planlaması ile Pazarlama ve Bitki Deseni Planlaması Çalışmasının Entegrasyonu, Ankara.
• Garanti Bankası, (1999), Suyla Yeniden Doğan Kent Şanlıurfa, İstanbul Güler, S.E., (1999/1) “Fransız Seyyah Oliver’in Türkiye Seyahatnamesinde Birecik ve Şanlıurfa”, İstanbul.
• GÖNEY, S, 1977, Şehir Coğrafyası, Yerleşme Coğrafyası Cilt I, İ.Ü. Edebiyat Fak. Yayın No: 2274, Coğrafya Enst. Yayın No: 91, s.15, İstanbul.
• Karadoğan, S. ve Tonbul, S, 2005, Adıyaman Havzasında Kuvaterner’deki Doğal Ortam Koşullarının Yerleşmelerin Dağılışı ve Diğer İnsan Faaliyetleri Üzerindeki Etkileri, Türkiye Kuvaterner Sempozyumu TURQUA-V (2-5 Haziran 2005), İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü, İstanbul (191- 204).
• Kürkçüoğlu, C. (2002), “Şanlıurfa Mimari Eserlerine Genel Bir Bakış”, Şanlıurfa.
• Açma, A., (2002), “Urfa’nın Genel Ekonomik Yapısı ve GAP”, Şanlıurfa.
• Lloyd, S., (2000), Türkiye’nin Tarihi, Ankara.
• Lerner, G., (1995), Entstehung Des Patriarchats, Frankfurt-New York.
• MEB. 1941. Birinci Coğrafya Kongresi (6-21 Haziran 1941); Raporlar, Müzakereler, Kararlar, İstanbul.
• M.T.A. 1975. 1/500.000 Ölçekli Türkiye Jeolojik Haritası, Hatay Paftası, Ankara, 28.
• Northam, R.M., 1975, Urban Geography, New York.
• Özaslan, M., 2005. Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) ve Sosyo- Ekonomik Gelişme, 4. GAP ve Sanayi Konresi (23-24 eylül 2005), Diyarbakır.
• Özçağlar, A., 2006, Coğrafyaya Giriş, Hilmi Usta Yayınevi, Ankara.
• Schmidt, K., 2007. Taş Çağı Avcılarının Gizemli Kutsal Alanı Göbekli Tepe, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, (Çeviren: Rüstem Aslan), İstanbul.
• Sözer, A.N. 1984. Güneydoğu Anadolu’nun Doğal Çevre Şartlarına Coğrafi Bir Bakış, Ege Coğ. Derg. Sayı: 2, İzmir.
• Şanlıurfa TSO, (1989), Ekonomik Rapor, Şanlıurfa.
• Şahinöz, A., (2001), “Tarım Sektörü”, Ankara.
• TÜSİAD, (2001), Coğrafya, Ankara.
• TÜİK, (2003), 2000 Genel Nüfus Sayımı, Ankara.
• Yıldırım, A., 2007, “Yeni Yüzyılda Ortadoğu’da Petrolün Yerini Su Alacak mı?”, Emek İnsan Dergisi, Sayı: 2, İstanbul.
• Yıldırım, A., 2007, “Yukarı Mezopotamya’da Uygarlığın Gelişmesinde Coğrafik Mekân ve Emek İlişkisi”, Emek İnsan Dergisi, Sayı: 1, İstanbul.
• http://www.gap.gov.tr/gap.php?sayfa=Turkish/Ggbilgi/gtarihce.html.