OHRİ GÖLÜ ÇEVRESİNDE (MAKEDONYA) OSMANLI İZLERİ

Yıl 2015, Sayı: 32, 120 - 146, 24.07.2015

Halil Kurt , Necibe Alaydın

https://doi.org/10.14781/mcd.26958

Öz

ÖZET

Osmanlı Devleti beş asırdan fazla hüküm sürdüğü Balkanlar’da bir kısmı günümüze ulaşabilen çok sayıda tarihi ve kültürel eserler bırakmıştır. Makedonya’nın güneybatısında yer alan Ohri Gölü ve yakın çevresi, doğal güzellikleri, zengin tarihi ve kültürel varlıkları ile balkanlarda turizm potansiyeli en fazla olan yerlerden biridir. Ohri ve Struga şehirleri, Osmanlı kültür ve medeniyetine ait birçok cami, türbe, tekke, mescit, medrese, han, hamam, çarşı ve bedesten gibi abidevi yapıyı bünyesinde barındırmaktadır. Osmanlı-Türk sivil mimarisinin izlerini taşıyan meskenler de günümüzde varlığını sürdürmektedir. Ohri’de günümüze kadar ayakta kalabilen ve turistlerin sıklıkla ziyaret ettiği camiler arasında, Ali Paşa, Zeynelabidin Paşa, Emin Mahmud, Hacı Turgut, Hacı Hamza, Haydar Paşa ve Kuloğlu camileri yer almaktadır. Ayrıca Ohri şehir merkezinde birkaç kilise ve manastırda da Osmanlı’nın izlerini görmek mümkündür. Ayasofya Kilisesi ve Aziz Kliment Manastırı bir dönem Osmanlılar tarafından camiye dönüştürülmüş olan dini yapılardır. Sinan Çelebi Türbesi ve Mehmet Hayati Halveti Tekkesi de Ohri’de ziyaret edilen diğer İslami yapılar arasında bulunmaktadır. Ohri’ye birkaç kilometre uzaklıktaki Aziz Naum Manastırı’nın yanında ise Sarı Saltuk Türbesi’nin izleri mevcuttur. Osmanlı idaresi süresince Balkanlar’da tasavvuf erbabı mürşitler vasıtasıyla kurulan tekkeler, Müslüman tebaa arasında yaygın ilgi görmüştür. Bunlardan Struga’daki Halveti Hayati Hasan Baba Tekkesi,18. yüzyıla ait tipik bir Osmanlı mimari örneğini temsil etmektedir.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Ohri Şehri, abidevi yapılar

ABSTRACT

The Ottoman State, having ruled the Balkans more than five centuries, left behind a large number of historical and cultural monuments. Located in the southwest of Macedonia, the Ohrid Lake and its surroundings, with their natural beauty, as well as with their historical and cultural richness, constitute one of the sites with the highest touristic potential in the Balkans. The cities of Ohrid and Struga contain a lot of monumental structures belonging to the Ottoman culture and civilization, such as mosques, mausoleums, dervish lodges, prayer rooms, inns, baths, bazaars and markets. Residences conserving the traces of civil Ottoman-Turkish architecture still exist today. In Ohrid, among the mosques survived until nowadays and frequently visited by the tourists are to be mentioned those of Ali Pasha, Zeynelabidin Pasha, Emin Mahmud, Hadji Turgut, Hadji Hamza, Haydar Pasha and Kuloğlu. In addition, at several churches and monasteries located in the center of Ohrid city can also be remarked the Ottoman traces. The Hagia Sophia Church and the Monastery of St. Clement constitute religious edifices that for a certain period were used by the Ottomans as mosques. The Mausoleum of Sinan Celebi and the Halveti Mehmet Hayati Lodge also belong to the Islamic edifices frequently visited in Ohrid, while a few kilometers away from Ohrid, near the St Naum Monastery, are to be found the remnants of Sarı Saltuk Mausoleum. During the Ottoman rule in the Balkans, the lodges built with the mediation of Sufi murshids were very widespread among the Muslim population. Among these, the Halveti Hayati Hasan Baba Lodge represents a typical example of the 18^th century Ottoman architecture.

Keywords: Ottoman Empire, City of Ohrid, monumental structures

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Ohri Şehri, abidevi yapılar

Kaynakça

• Acun, H. (1998). “Makedonya Manastır Bölgesi (Manastır, Ohri, Prilepe) Saat Kuleleri”, Atatürk Manastır Sempozyumu, s.325-332, 12-13 Ekim1998, Manastır (Bitola).
• Aruçi, M. (2007). Ohri, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 33, s.330, İstanbul.
• Ayverdi, E. (1981). Avrupa’da Osmanlı Mimari Eserleri - Yugoslavya, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, 3. Cilt, 3. Kitap, İstanbul.
• Design, L. (2014). Ohrid Guide, s.15, Ohrid.
• Kahraman, S.A. (2011). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi
• Seyahatnamesi: Gümülcine, Kavala, Selanik, Tırhala, Atina,
• Mora, Navarin, Girit Adası, Hanya, Kandiye, Elbasan, Ohri,
• Tekirdağı, Yapı Kredi Yayınları, Cilt 2, s.707, İstanbul.
• Eyice, S.(1965). “Ohri’nin Türk Devrine Ait Eserleri”, Vakıflar Dergisi, Sayı:6, s.137-145, Baha Matbaası, İstanbul.
• İbrahim, S. (2011). Ohri ve Struga Bölgesi’ndeki Tasavvuf Kültür Mirasının Varlığı, 15 Ocak 2011, Zaman Makedonya, Ohri.
• İzzeti, M. (2003). 18. ve 19. Yüzyılda Balkanlarda Tasavvuf Akımları, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
• Kirovski, P. ve diğerleri, (1978). Ohrid İ Ohridsko Niz Istorijata, I, 61- 197, 224-268; Iı, 7-60, 113-180, 257-292, 298-299; Skopje.
• Kurt, H. (2012). Balkan Ülkeleri Ders Notları, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kuzman, P. (2009). Ohrid World Heritage Site, Unesco Office İn Venice, s.14, Skopje.
• Nasrullah, M. (2003). Osmanlı Atlası - XX. Yüzyıl Başları, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları, s.28-40, İstanbul.
• Özey, R. (2000). Avrupa Coğrafyası, Aktif Yayınları, İstanbul.
• Pavlov, Z., 2008, Macedonian Culturel Heritage Ottoman Monuments,
• Unesco Office İn Venice, s.102, Skopje.
• Pavlov, Z. (2009). “Zeynel Abedin Pasha Tekke”, Ohrid World Heritage Site, s.170, Ohrid.
• Sarınay, Y. (2006). Osmanlı Belgelerinde Ohri, Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı, s.9, İstanbul.
• Stojanovski, A. (1981). Gradovite Na Makedonija Od Krajot Na Xıv Do Xvıı Vek, S. 15-17, 45-48, 62-72; 107-108, 129; Skopje.
• Türkan, A. (2012). “Makedonya’da Bulgar ve Latin Kilisesinin Gelişimi (Tunalı Hilmi’nin Makedonya Risalesi)”, Makedonya’da İslam Kültürü, Milel Ve Nihal: İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, Cilt 9, Sayı: 2, s.135, İstanbul.
• Ural, S. (2011). “Balkanlar’ın Dini Motiflerinin Oluşmasında Ohri Şehrinin Yeri: Aziz Kliment, Aziz Naum ve Sarı Saltuk Örnekleri”, Türk Tarihinde Balkanlar, Sakarya Üniversitesi Balkan Araştırmaları Merkezi, s.2-18, Sakarya.
• Ural, S. (2013). Balkanlar’ın İncisi Ohri, Mostar Yayınları, İstanbul.
• Urfalıoğlu, N. (2002). “Günümüz Makedonya’sındaki Osmanlı Türk Sivil Mimari Örnekleri”, Balkanlar’da İslam Medeniyeti Milletlerarası Sempozyumu Tebliğleri, İslam Tarihi, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi Ircıca, s.155-157, İstanbul.
• Http://www.Tika.Gov.Tr/Tr/Haber/Tikanin_Tarihi_ve_Kulturel_Varlikla rin_Korunmasina_Yonelik_Calismalari_Makedonyada_Deva m_Ediyor-1544 (Son Erişim: 18.03.2015).