TRANSFER FİYATLANDIRMASI KAVRAMI VE TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMINDA İLİŞKİLİ KİŞİ

Yıl 2020, Cilt: 12 Sayı: 23, 403 - 425, 31.07.2020

Negis Feride Kaplan Dönmez

https://doi.org/10.14784/marufacd.781527

Cited By: 1

Öz

Transfer fiyatlandırması, işletmelerin kendi iştirakleriyle yaptıkları maddi ve gayri maddi mal veya hizmet transferinin, ödünç alımların ve kiralamaların fiyatlandırılmasını ifade etmektedir. Transfer fiyatlandırması kuralları 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 13. maddesinde, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “gider kabul edilemeyen ödemeler” başlıklı 41. maddesinde yer almaktadır.
Çalışmada, transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı müessesesinin vergi güvenliğinin sağlanması adına bir vergi kontrol aracı olarak kabul edildiği ve bu bağlamda gerek kurumlar vergisi gerekse gelir vergisi kanunlarıyla yapılan düzenlemelerin, OECD’nin çok uluslu şirketler ve vergi idareleri için hazırladığı rehber ile ne denli uyumlu olduğunun vurgulanması amaçlanmıştır. Gerçek kişi veya kurumların mal veya hizmet alım satım işlemleri yaptığı ilişkili kişiler ile gelirlerinin doğru bir biçimde tespiti konusu vergi matrahının belirlenmesi ve dolayısıyla vergi kaybının önlenmesi bakımından oldukça önemlidir. Bu bakımdan transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı konusunda “ilişkili kişi” tanımının değişen kanuni düzenlemeler ile uygulamadaki bazı sorun ve belirsizlikleri nasıl ortadan kaldırarak vergi güvenliğini sağlamayı hedeflediği konusu üzerinde durulması amaçlanmaktadır. Özellikle 6728 Sayılı Kanun’un 59. maddesi ile “ilişkili kişi” nezdinde yapılan değişiklikle getirilen düzenlemede, ilişkili kişinin tanımında ve saptanmasında daha net bir ifadeye yer verilerek (en az %10 oranında ortaklık, oy veya kar payı hakkı) ilişkili kişinin sınırlarının belirlenmesi konusunda faydalı bir düzenleme olduğu görünmektedir.

Anahtar Kelimeler

Örtülü Kazanç Dağıtımı, İlişkili Kişi, Transfer Fiyatlandırması, Vergi Güvenlik Müessesesi

Kaynakça

• ACAR, Ufuk Olcay Tokay (2013). Transfer Fiyatlandırması, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• AĞAR, Serkan (2011). Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında “İlişkili Kişi”, TBB Dergisi, Sayı: 94, 187-234
• AĞAR, Serkan (2011). Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara.
• AKSÜMER, Ertunç (2016). Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında İlişkili Kişiler, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog, Sayı: 333, 161-170
• ATEŞ, Leyla (2011). Transfer Fiyatlandırması ve Vergileme, Turhan Kitapevi, Ankara.
• BİLİCİ, Nurettin (2017). Vergi Hukuku (Vergi Usul Hukuku, Vergi Yargılama ve Tahsil Hukuku), Savaş yayınevi, Ankara.
• ÇAK, Murat (2008). Uluslararası Vergi Rekabeti Transfer Fiyatlaması ve Vergilendirme, T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayın No: 2008/385, Ümit Ofset Matbaacılık, Ankara.
• ECE, Nalan (2016). Transfer Fiyatlandırmada OECD Yaklaşımı Açısından Geleneksel İşlem Yöntemi ve Uygulama Örnekleri. İSMMMO Mali Çözüm Dergisi, Sayı: 136. 99-118
• ELİTAŞ, Cemal, Bilge Leyli ELİTAŞ, Enver Samet ÖZKAN (2009). Transfer Fiyatlaması ve Kullanılan Yöntemler Arasında Karşılaştırmalı Bir Uygulama, İSMMMO Mali Çözüm Dergisi, Sayı: 91. 21-45
• Gelir İdaresi Başkanlığı (2010), Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Rehber, Yayın No: 114.
• GÖKÇAY, Şerif Emre (2018). Vergi Hukukunda Ekonomik Yaklaşım İlkesinin Kapsamı niteliği ve sınırları, onikilevha yayıncılık, İstanbul.
• GÜNER, M. Fatih (2004). Örtülü Kazanç Kavramı Çerçevesinde Transfer Fiyatlandırması ve OECD Transfer Fiyatı Belirleme Yöntemleri, E-Yaklaşım, Sayı:141, 10-19
• GÜRGEN, Orhan (2010). Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımının Hukuki Çerçevesi. Yaklaşım, Sayı: 214, 657-697
• IŞIK, Hüseyin (2005). Çok Uluslu Şirketlerde Örtülü Kazanç ve Örtülü Sermaye Uluslararası Düzenlemeler ve Uygulamalar ile Türk Vergi Sisteminin Karşılaştırılması ve Öneriler, Maliye Bakanlığı Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı, Yayın No: 2005/370.
• KANETİ, Selim (1989). Vergi hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• KARA, Döndü, Ahmet Vecdi CAN, (2017). Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında İlişkili Kişi Kavramının 6728 Sayılı Kanun Kapsamında Değerlendirilmesi. İşletme Bilimi Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 1, 13-33.
• KARAKOÇ, Yusuf (2014). Genel Vergi Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara.
• KAPUSUZOĞLU, Tuncay (2003). Vergisel Yönden Transfer Fiyatlandırması, Oluş Yayıncılık, İstanbul.
• Maliye Bakanlığı. (18.11.2007 Tarihli 26704 Sayılı Resmi Gazete). 1 Seri Nolu Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğ.
• McKee, J. Michael, C. Robert Miall and w. Scott McShan (2002). Transfer Pricing at a Time of Economic Downturn, International Tax Review, Baskı 13.
• NAZALI, Ersin (2007). “Transfer Fiyatlandırması I”, E-Yaklaşım Dergisi. Sayı: 175, 115-125
• ÖCAL, Erdoğan (2015). Teoride, Mevzuatta ve Uygulamada Transfer Fiyatlandırması, PWC Danışmanlık Hizmetleri Yayını, İstanbul.
• ÖCAL, Erdoğan (2010). Transfer Fiyatlandırmasında “Fiyatlandırma”-1”. Yaklaşım Dergisi, Sayı: 206, 35-40.
• ÖNCEL, Mualla, Ahmet KUMRULU ve Nami ÇAĞAN, (2014). Vergi Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara.
• PEHLİVAN, Serdar, Ali Rıza GÖKBUNAR, (2010). Ülkemizde Transfer Fiyatlandırmasının Yol Açtığı Tahmini Kurumlar Vergisi Kaybı, Yönetim ve Ekonomi. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:17, Sayı:1, 99-120.
• SARAÇ, Mehmet (2005). Çokuluslu Şirketlerde Transfer Fiyatlaması ve Amerikan Vergi Sisteminde Bu Konudaki Yasal Düzenlemeler, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı 282. 91-96
• SEYİDOĞLU, Halil (2003). Uluslararası İktisat Teori Politika ve Uygulama, Güzem Can Yayınları No: 20, İstanbul.
• SOYDAN, Billur Yaltı (1995). Uluslararası Vergi Anlaşmaları, Beta Yayınevi, İstanbul.
• SOYDAN, Billur Yaltı (2009). Transfer Fiyatlandırmasında Gizli Emsal, Vergi Sorunlarım Dergisi. Sayı: 251, 7-38
• ŞAKAR, A. Yiğit (2008). Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı, Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı: 9, 190-198.
• ŞENYÜZ, Doğan (2018), Türk Vergi sistemi, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• TAŞKIN, Yasemin (2012). Transfer Fiyatlandırmasında Emsallere Uygunluk İlkesi, Türkmen Yayınları, İstanbul.
• TÜRKMEN, Nedim (2008). Örtülü Sermaye Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Kılavuzu, Türkmen Yayınları, İstanbul.
• TEKİN, Cem, Emre KARTALOĞLU (2007). Örtülü Sermaye ve Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımının Dönem Sonu İşlemleri, İSMMO Yayınları, İstanbul.
• UN Secreteriat, (2001). Transfer Pricing- History, State of the Art, Perspectives-, Ad HocGroup of Experts on International Cooperation in Tax Matters Tenth Meeting, Geneva.
• UN (2017). Practical Manual on Transfer Pricing, New York.
• ULUSOY, Tolga (2008). Systematic Risk and Firm Financial Structure: Evidence on Istanbul Stock Exchange. The Business Review, Cambridge, Cilt: 11, Sayı: 2, 226-231.
• YILDIZ, A. Murat (2017). 2016 Yılı Gelir Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi, Sakarya SMMMO Yayını, Başak Matbaacılık, Ankara
• Gelir İdaresi Başkanlığı, 2007/12888 Sayılı Karar, Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Karar, https://www.Gib.Gov.Tr/Node/86516 (ET:14.09.2019)
• Kurumlar Vergisi Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5520.pdf (ET: 15.09.2019)
• Resmi Gazete, (26483 Sayılı), 5615 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/04/20070404- 2.htm (ET: 15.09.2019)
• Gelir Vergisi Kanunu, http://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.4.193.pdf (ET: 17.09.2019)
• ÖNDER, Hulusi (2014). Çok Sayıda İlişkili Kişiyle Gerçekleştirilen, Çeşitli Türlerde Transferleri İçeren “TF” Raporları, Yaklaşım Dergisi, S. 264. www.yaklasim.com (ET: 17.12.2019)
• Resmi Gazete, (31050 Sayılı), 2151 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/02/20200225-25.pdf (ET: 25.02.2020)
• Vergi Denetim Kurulu (2010). “Çok Uluslu İşletmeler ve Vergi İdareleri İçin OECD Transfer Fiyatlandırması Rehberi”, https://www.verginet.net/Dokumanlar/2017/OECD-Transfer-Fiyatlandirmasi-Rehberi-Turkce-OECD-Transfer-Pricing-Guidelines-2010-Turkish-Version.pdf (ET: 02.02.2020)
• State Services Commision, The Benefits and Pitfalls of Shared Services, https://ssc.govt.nz/assets/Legacy/resources/WkPap5.pdf (ET: 02.01.2020)
• OECD, (2017). OECD Transfer Fiyatlandırması Rehberi, http://www.oecd.org/tax/transfer-pricing/oecd-transfer-pricing-guidelines-for-multinational-enterprises-and-tax-administrations-20769717.htm (ET: 02.01.2020)
• OECD, (2010). Transfer Pricing Methods, http://www.oecd.org/ctp/transfer-pricing/45765701.pdf (ET: 02.01.2020)