HALKA AÇIK PİYASA DEĞERİ VE PİYASA DEĞERİNİN İŞLETME PERFORMANSINDAKİ ROLÜ: BİST HALKA ARZ ENDEKSİ’NDE BİR UYGULAMA

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 24, 36 - 54, 31.01.2021

Haşim Bağcı , İbrahim Sarıay

https://doi.org/10.14784/marufacd.880613

Cited By: 2

Öz

Küresel finansal sistem ve sermaye piyasaları işletmelere kaynak arayışında yeni fırsatlar sunmaktadır. Bu sisteme entegre olamayan işletmeler yoğun rekabet koşullarında varlıklarını sürdürebilmek için kaynak sorunlarını borçlanma yoluyla çözebilmektedir. Borçlanmanın maliyeti yükseldiğinde ise finansman giderleri işletmelerin finansal tablolarını tahrip etmekte ve işletmelerin iyi olan performanslarını olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Halka arz, işletmelerin borçlanma maliyetlerini azalttığı gibi, işletmelere kurumsallaşma, ek kaynak sağlama, piyasa değeri ve halka açık piyasa değerini tespit edebilme gibi birçok yeni olanaklar sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı, işletmelerin paylarını halka arz etmesiyle birlikte ortaya çıkan, piyasa değeri ve halka açık piyasa değerinin işletme performansındaki rolünü ortaya koymaktır. Bu bağlamda, piyasa değeri ve halka açık piyasa değerinin işletme performans göstergesi olarak belirlenen; faaliyet karı, özkaynak toplamı, yatırılan sermaye, Tobin Q ve net borç ile birlikte işletme performansındaki önemi ve rolü incelenmiştir. Araştırmada önem düzeyi belirleme ve firma karşılaştırması yapabilmek için 2 yöntem kullanılmıştır. İlk yöntem, performans göstergelerini karşılaştırmak için kullanılan “Normalize Edilmiş Maksimum Değerler” yöntemidir. Araştırmada kullanılan ikinci yöntem ise çok kriterli karar verme tekniklerinden birisi olan MOORA tekniğidir. Borsa İstanbul Halka Arz Endeksi’nde listelenen işletmelerin ele alındığı çalışmadan elde edilen bulgulara göre, halka açık piyasa değerinin, piyasa değerinden daha yüksek öneme sahip olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca halka açılma düzeyi yüksek olan işletmelerin, halka açılma düzeyi nispeten düşük olan diğer işletmelere göre daha iyi performans gösterdiği saptanmıştır. Sonuç olarak bu çalışmada, halka arz endeksinde işlem gören tüm işletmelerinin halka açık piyasa değerinin, işletme performansını arttırdığı ortaya konmuştur. Dolayısıyla, çalışmadan elde edilen bulgular ışığında, halka açılmanın işletmeler için faydalı olacağını ifade etmek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Halka Açık Piyasa Değeri, Piyasa Değeri, İşletme Performansı

Kaynakça

• BAŞPINAR, Ahmet. (2008). “Halka Arzlarda Oluşan Fiyat Anomalilerine Bağlı Çıkar İlişkileri”. Ankara: Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı / Muhasebe Finansman Bilim Dalı (Doktora Tezi).
• BATOOL, Zahira. (2018). “Long Run Performance of Initial Public Offerings (IPOs) in Pakistan”. Business and Management Horizons, 6(2), 95-104.
• BAYYURT, Nizamettin. (2007). İşletmelerde Performans Değerlendirmenin Önemi ve Performans Göstergeleri Arasındaki İlişkiler”. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (53), 577-592.
• BOSTANCI, Faruk. ve KILIÇ, Saim. (2012). “Şirketlerde Halka Açıklık Oranının Piyasa Performansına Etkisi: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Üzerine Ampirik Bir Çalışma”. İMKB Dergisi, 12(45), 1-27.
• BRAUERS, Willem. ve ZAVADSKAS, Edmundas. (2006). “The MOORA Method and Its Application to Privatization in a Transition Economy”. Control and Cybernetics, 35, 445-469.
• BRAUERS, Willem. ve ZAVADSKAS, Edmundas. (2012). “Robustness of Multımoora: A Method for Multi-Objective Optimization”. Informatica, 23(1), 1–25.
• BRAUERS, Willem. ve ZAVADSKAS, Edmundas. (2013). “Multi-Objective Decision Making with a Large Number of Objectives. An Application For Europe 2020.” International Journal of Operations Research, 10(2), 67-79.
• BULUT, Tevfik. (2017). “Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) Modellerinde Kriterlerin Ağırlıklandırılmasına Yönelik Bir Model Önerisi: Normalize Edilmiş Maksimum Değerler [NMD] Metodu (Normalized Maximum Values [NMV] Method)”. Erişim Adresi: https://tevfikbulut.com/, 01.03.2020 tarihinde erişilmiştir.
• CAO, Rodrigez Teresa. ve MONTEZANO, Roberto Marcos Da Silva. (2016). “Initial Public Offering and Performance of Brazilian Firms”. Gestão, Finanças E Contabilidade, 6, 160-178.
• CHUNG, Kee H. ve PRUITT, Stephen W. (1994). “A Simple Approximation of Tobin's Q”. Financial Management, 23(3), 70-74.
• ÇAM, Alper Veli. (2016). “Halka Açıklık Oranının Firmaların Karlılığına Etkisi: Tekstil Sektöründe Bir Araştırma”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 30, 519-531.
• ERTUĞRUL, Murat. (2009). “Finansal Performans Ölçümünde Dönüşümlerin Türkiye Açısından Değerlendirilmesi”. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 19-46.
• HORASAN, Emre. MEYDAN, Cebrail. ve YILMAZ, Tuncer. (2019). “Sahiplik Yapısının Değer Odaklı Performans Ölçütleri Üzerindeki Etkisi: BİST İmalat Sektörü Üzerine Bir Uygulama”. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(1), 720-731.
• KESBİÇ, Yenal Cüneyt. ve TAŞDEMİR, Mıynat Beyza. (2019). “Halka Açıklık Oranının Finansal Performans Üzerindeki Etkisi”. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2), 689-703.
• MHAGAMA, Fenant Laurent. ve TOPAK, Mehmet Sabri. (2019). “The Relationship Between Initial Public Offering and Firm Performance: A Research on Borsa Istanbul (BIST)”. Istanbul Gelisim University Journal of Social Sciences, 6, 82-93.
• MUNİSİ, Hosea Gibson. (2017). “Financial Performance of Initial Public Offerings: Companies listed on Dares Salaam Stock Exchange”. Business and Economics Journal Munisi 8(2), 1-5.
• OKUR, Mustafa. ÇATIKKAŞ, Özgür. ve ERSOY, Mehmet. (2018). “Bir Gölge Bankacılık Uygulaması Olarak Gayrimenkul Finansmanında Alternatif Bir Faizsiz Finansman Modeli: İpoteğe Dayalı Paylaşımlı Faizsiz Finansman Modeli”. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 384-400.
• ÖZBEK, Aşır. (2017). “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Excel İle Problem Çözümü”. Ankara: Seçkin Yayıncılık (1. Baskı).
• PASTUSİAK, Radosław. BOLEK, Monika. MALACZEWSKİ, Maciej. ve KACPRZYK, Marta. (2016). “Company Profitability Before and After IPO. Is it a Windows Dressing or Equity Dilution Effect?”. Prague Economic Papers, 25(1), 112-124.
• SHUKLA, Avdhesh. ve SHAW, Shankar Tara. (2018). “Operating Performance of Initial Public Offering Firms after Issue in India-A Revisit”. Department Of Economıc And Policy Research, 1, 3-33.
• STEWART, Tomas. (1997). “Entelektüel Sermaye Kuruluşların Yeni Zenginliği”. (Çeviren) Nurettin El Hüseyni, İstanbul: BZD Yayıncılık.
• ŞENOL, Zekai. ve ULUTAŞ, Alptekin. (2018). “Muhasebe Temelli Performans Ölçümleri İle Piyasa Temelli Performans Ölçümlerinin CRITIC ve ARAS Yöntemleriyle Değerlendirilmesi”. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 641, 83-102.
• ZALUKİ, Ahmad Nurwati. (2008). “Post-IPO Operating Performance and Earnings Management”. International Business Research, 1(2), 39-48.
• www.borsaistanbul.com, Erişim Tarihi: 26.02.2020.
• www.kap.org.tr, Erişim Tarihi: 27.02.2020.
• Kamu Gözetimi Kurumu, (2020). TFRS 13 Erişim adresi: www.kgk.gov.tr, Erişim Tarihi: 01.03.2020.
• Mevzuat Bilgi Sistemi, (2012). Sayı: 28513 Erişim adresi: www.mevzuat.gov.tr, Erişim Tarihi: 03.03.2020.