BORSA İSTANBUL MALİ ENDEKSİ İLE MAKROEKONOMİK DEĞİŞKENLERİN ARDL SINIR TESTİ İLE ANALİZİ

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 25, 572 - 585, 31.07.2021

Süleyman Serdar Karaca , Tuğba Koyuncu , Mustafa Çevik

https://doi.org/10.14784/marufacd.976614

Öz

Mali endekste işlem gören pay senetlerine yapılan yatırımların tutarı ve süresi mevcut konjonktürden ve politik etkenlerden olduğu kadar faiz, enflasyon ve döviz kuru gibi diğer makroekonomik faktörlerden de etkilenmektedir. Bu bağlamda, çalışmada BİST Mali Endeksi (XUMAL) ile dolar kuru, faiz oranı, enflasyon oranı, altın fiyatları, kapasite kullanım oranı ve sanayi üretim endeksi arasındaki ilişkiler araştırılmıştır. Ocak 2007 – Ocak 2019 dönemine ait aylık verilerden oluşan 140 gözlemden oluşan veri seti ile yapılan ARDL sınır testi sonucunda değişkenler arasında uzun dönemli ilişkilerin varlığı belirlenmiştir. Çalışma sonucunda faiz oranlarındaki ve sanayi üretim endeksindeki artışların kısa ve uzun dönemde mali endeksi olumlu yönde etkilediği ve döviz kurundaki artışın Mali Endeksi olumsuz etkilediği bulgusuna ulaşılmıştır. Hata düzeltme modeli (VECM - vector error correction model) sonuçlarına göre ise sanayi üretim endeksi ile Mali Endeksi arasında çift yönlü bir ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mali Endeks, ARDL Sınır Testi Yaklaşımı, VECM Nedensellik

Kaynakça

• AKEL, Veli & GAZEL, Sümeyra (2014). Döviz Kurları ile BİST Sanayi Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(44), 23-41.
• AKTAŞ, Metin & AKDAĞ, Saffet (2013). Türkiye'de Ekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Fiyatları ile İlişkilerinin Araştırılması. International Journal Social Science Research, 2(2), 50-67.
• ALBENİ, Mesut & DEMİR, Yusuf (2005). Makroekonomik Göstergelerin Mali Sektör Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi (İMKB Uygulamalı). Muğla Üniversitesi SBE Dergisi(14).
• ALIZADEH, Neda (2013). Türkiye'deki Makroekonomik Verilerin Petrol ve Doğalgaz Firmalarının Hisse Senetleri Getirileri Üzerine Etkisinin Arbitraj Fiyatlama Modeli İle Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BAŞCI, Eşref Savaş & KARACA, Süleyman Serdar (2013). The Determinants of Stock Market Index: VAR Approach to Turkish Stock Market. International Journal of Economics and Financial Issues, 3(1), 163-171.
• BENLİ, Yasemin Keskin (2015). Döviz Kuru ile Borsa İstanbul 100 ve Sektör Endeksleri Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi. Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi, 4(12), 55-72.
• BUDAK, Serdar, CANGI, Sibel Ölmez & TUNA, İsmail (2017). Temel Makroekonomik Değişkenlerin
• BİST Endeksleri Üzerindeki Etkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(55), 34-42.
• COŞKUN, Metin, KİRACI, Kasım, & MUHAMMED, Usmun (2016). Seçilmiş Makroekonomik Değişkenlerle Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Ampirik Bir İnceleme. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(616), 61-74.
• DICKEY, David A., & FULLER, Wayne A. (1981). The Likelihood Ratio Statistics For Autoregressive Time Series With a unit Root. Econometrica, 49(4), 1057-1072. doi:10.2307/1912517
• GRANGER, Clive William. (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-spectral Methods. Econometrica, 37(3), 424-438.
• GRANGER, Clive William (1988). Some Recent Developments in a Concept of Causality. Journal of Econometrics, 39, 199-211.
• GWAHULA, Raphael (2018). Examining Key Macroeconomic Factors Influencing the Stock Market Performance: Evidence from Tanzania. International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 8(2), 228-234. doi:0.6007/IJARAFMS/v8-i2/4315
• JARENO, Francisko & NEGRUT, Loredana (2016). US Stock Market And Macroeconomic Factors. The Journal of Applied Business Research, 32(1), 325-340.
• KENDİRLİ, Selçuk & ÇANKAYA, Muhammet (2016). Döviz Kuru ve Enflasyonun BİST Banka Endeksi Üzerindeki Etkisi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 215-227.
• KOYUNCU, Tuğba (2018). BİST-100 Endeksinin Makroekonomik Değişkenler İle İlişkisi: Ampirik Bir Çalışma. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(3), 615-624.
• OKTAY, Tuğba (2013, Eylül). Hisse Senedi Fiyatlarını Etkileyen Makroekonomik Faktörler: BİST'de Yer Alan Otomotiv ve İnşaat Sektörleri Üzerine bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi SBE İşletme ABD.
• ÖZER, Ali, KAYA, Abdullah, & ÖZER, Nevin (2011). Hisse Senedi Fiyatları ile Makroekonomik Değişkenlerin Etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 163-182.
• PESARAN, M. Hashem, SHIN, Yongheol & SMITH, Richard J. (2001). Bound Testing Approaches to The Analysis Of Level Reletionships. Journal Of Applied Econometrics, 13(6), 289-326. doi:10.1002/jae.616
• SEVİNÇ, Erkan (2014). Makroekonomik değişkenlerin, BİST-30 endeksinde işlem gören hisse senedi getirileri üzerindeki etkilerinin arbitraj fiyatlama modeli kullanarak belirlenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 43(2), 271-292.
• TAGJITPROM, Nopphon (2012). Macroeconomic Factors of Emerging Stock Market: The Evidence from Thailand. International Journal of Financial Research, 3(2), 105-114. doi:10.5430/ijfr.v3n2p105
• TARI, Recep (2018). Ekonometri (13 b.). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• UMUTLU, Göknur, ERTÜRK, Merve & SEZER, Yücel (2010). İMKB 100 Endeksini Etkileyen Faktörler. Mali Ufuklar, 7-17.
• YAMAK, Rahmi & ERDEM, Havvanur Feyza (2017). Uygulamalı Zaman Serisi Analizleri (1 b.). Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• YAVUZ, Nilgün Çil (2015). Finansal Ekonometri (2 b.). İstanbul: Der Yayınları.
• https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket Erişim Tarihi: 03.02.2020 https://www.kap.org.tr/tr/Endeksler Erişim Tarihi: 28.02.2020