DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE İÇİN EKONOMETRİK BİR ANALİZ VE POLİTİKA ÖNERMELERİ

Yıl 2022, Cilt: 14 Sayı: 27, 324 - 339, 31.07.2022

Cem Engin , Tuğba Konuk

https://doi.org/10.14784/marufacd.1145682

Öz

Bu çalışmanın amacı iktisat yazınının en önemli konularından biri olan ekonomik büyüme ve dış ticaret ilişkisini araştırmak ve bu doğrultuda Türkiye ekonomisine ilişkin alternatif politika önermeleri ortaya koyabilmektir. Türkiye için 1980-2019 yılları arasında ekonomik büyüme, ihracat ve ithalat değişkenleri seçilmiştir. Ekonomik büyüme-ihracat ve ekonomik büyüme-ithalat şeklinde kurulan modeller için Johansen Eş Bütünleşme Testinden yararlanılmıştır. Seriler arasında ilişki tespit edildikten sonra Granger Nedensellik Testine yer verilmiştir. Johansen Eşbütünleşme Analizinden elde ettiğimiz sonuçlara göre hem ihracat ve ekonomik büyüme arasında hem de ithalat ve ekonomik büyüme arasında ilişki tespit edilmiştir. Nedensellik testi sonucuna göre ihracat ve ithalatın her ikisinin de büyümeye neden olduğu görülmüştür. Bu sonuçlar doğrultusunda Türkiye’de dış ticaretin ekonomik büyümeyi artırdığı söylenebilir. Başka bir ifadeyle dış ticaret ekonomik büyüme üzerinde olumlu etki yaratmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dış Ticaret Politikaları, Ekonomik Büyüme, İhracat, Johansen Eşbütünleşme Testi, Granger Nedensellik Testi

THE RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH: AN ECONOMETRIC ANALYSIS FOR TURKEY AND POLICY RECOMMENDATIONS

Öz

The aim of this study is firstly to examine the relationship between economic growth and foreign trade, which is one of the most important issues in the literature of economics, and secondly to raise alternative policy proposals related to Turkey's economy. Economic growth, export and import between 1980 and 2019 in Turkey have been selected as the variables for the research. Johansen cointegration test was used for models based on economic growth-export and economic growth-import. After identifying the relationship between the series, Granger causality test was employed. According to the results obtained from Johansen cointegration analysis, the relationships between export and economic growth and between import and economic growth have been identified. According to Granger causality test result, it was seen that both the export and import caused economic growth. According to these results, it can be said that foreign trade increases economic growth in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Foreign Trade Policies, Economic Growth, Export, Johansen Cointegration Test, Granger Causality Test

Kaynakça

• AKCAN, Tayfur Ahmet.  METIN, İsmail. (2018). Dış Ticaretin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği, Economics, Finance and Politics, 13(14), 2-14.
• ATA, Bayram  EREN, Mesut. (2017). Dış Ticaret- Ekonomik Büyüme İlişkisi: İran Örneği Nedensellik Analizi, Bulletın of Economic Theoryand Analysis, 2(4), 329-346.
• AWOKUSE, Titus. (2005). Export-led Growthand The Japanese Economy: Evidence from VAR and Directed Acyclic Graphs, Applied Economics, 38, 594-601.
• BALKANLI, Osman Balkanlı. (2019). İthalattan İhracata, Dış Ticaret Ekonomik Büyüme İlişkisi: Kuramsal Çerçeve ve Türkiye Uygulaması (2006Q1-2018Q3), TESAM Academi Dergisi, 11-41.
• BOZDAĞLIOĞLU, Yasemin. (2007). Türkiye’ nin İthalat ve İhracatının Eş Bütünleşme Yöntemi ile Analizi (1990-2007), Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 9(3), 213-224.
• ÇAMURDAN, Burak. (2013). Türkiye’de 1999-2013 Dönemi İçin İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi, E Journal of Nwe World Science Academy, 8(4), 183-195.
• ÇETINTAŞ, Hakan & BARIŞIK, Salih. (2008). Export, Importand Economic Growth: The Case of Transition Economies, European İnstitutions, Enlagement, Widerİntegration, World Challenge, 636-649.
• DEMIRHAN, Erdal. (2003). Büyüme ve İhracat Arasındaki, Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60(4), 75-86.
• ERDOĞAN, Savaş. (2006). Türkiye’ nin İhracat Yapısındaki Değişme ve Büyüme İlişkisi: Koentegrasyon ve Nedensellik Testi Uygulaması, Selçuk Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi, 12(9), 31-40.
• GÖÇER, İsmet. (2013). Ekonomik Büyümenin Belirleyicisi Olarak İhracat: Gelişmekte Olan Asya Ülkeleri İçin Yatay Kesit Bağımlılığı Altında Çoklu Yapısal Kırılmalı Panel Eş Bütünleşme Analizi, Bankacılar Dergisi, 86, 25-45.
• GÜL, Ekrem & KAMACI, Ahmet. (2012). Dış Ticaretin Büyüme Üzerine Etkileri: Bir Panel Veri Analizi, Internatıonal Journal of Alanya Faculty of Busıness, 4(3), 81-91.
• GÜL, Ekrem & KAMACI, Ahmet & KONYA, Serkan. (2013). Dış Ticaretin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri, Akademik Bakış Dergisi, 35, 1-12.
• KARABULUT, Şahin. (2018). Türkiye’de Dış Ticaret ve Milli Gelir İlişkisinin Ampirik Analizi (1970-2016), UİİİD-IJEAS, 425-442.
• KORKMAZ, Suna & AYDIN, Ahmet. (2015). Türkiye’de Dış Ticaret- Ekonomik Büyüme İlişkisi: Nedensellik Analizi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, İİBF Dergisi, 10(3), 47-76.
• KURT, Serdar & BERBER, Metin. (2008). Türkiye’ de Dışa Açıklık ve Ekonomik Büyüme, İİBF Dergisi, 22(8), 59-83.
• NIŞANCI, Murat & KARABIYIK, İlyas & UÇAR, Metin. (2011). Üst Orta Gelir Grubu Ülkelerinde Dış Ticaret ve İktisadi Büyüme, C.U. İİBF Dergisi, 12(1), 303-313.
• ÖZGÜR, Munise. (2015) İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkileri: Türkiye Örneği. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(2), 187-194.
• ÖZTÜRK, E., ÖZEL, H.A. (2018). E7 Ülkelerinde Dış Ticaretin Ekonomik Büyümeye Etkisi, SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 358-369.
• RAMOS, Riberio. (2000). Export Import and Economic Growth ın Portugal Evidence from Causility and Cointegration Analysis, Economic Modeling, ss. 613-623.
• SAĞLAM, Yağmur & EGELI Hüseyin. (2016). İhracata Dayalı Büyüme Hipotezi: Türkiye Örneği, Dokuz Eylül Üniversitesi SBE Dergisi, 17(4), 517-530.
• ŞEREFLI, Meltem. (2016). Dış Ticaretin Ekonomik Büyüme Üzerime Etkisi, Kastamonu Üniversitesi İİBF Dergisi, 13, 136-143.
• TANG, Cheong. Tuck. (2006). New Evidence on Export Expansion Economic Growthand Causality ın China, Applied Economic Letters, 801-803.
• UÇAN, Okyay. & KOÇAK, Esra. (2014) Türkiye’de Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2), 51-60.
• YENISU, Ersin. (2019). Türkiye’de İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı, Gaziantep Üniversitesi Journal Of Social Sciences, 18(3), 1175-1193.
• World Devoelopment Indicator (2020) https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators (15.10.2020).