Banka İşletmesi Hukukunda Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması Kuramının Uygulanmasına ve Bu Kuramın 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu Çerçevesindeki Normatif Görünümlerine İlişkin Tespitler ve Değerlendirmeler

Yıl 2017, Cilt: 23 Sayı: 1, 371 - 440, 15.05.2017

Dilek Cengiz

Öz

    Tüzel kişilerin hukuk düzeni tarafından yaratılan kişiliklerinin bunları oluşturan gerçek kişilerden ayrılarak bağımsız bir hukuk süjesi olarak kabul edilmelerinin; diğer ifade ile ‘ayrılık ilkesi’nin her durumda mutlak olarak uygulanması bazı durumlarda adalete ve hakkaniyete aykırı sonuçlar doğurabilmektedir. Tüzel kişilik perdesinin aralanması kuramı bu gibi durumlarda haksız sonuçların engellenebilmesi amacıyla ilk defa Amerikan Mahkemeleri tarafından keşfedilmiştir. Amerikan Mahkemeleri bu haksız sonuçlara maruz kalacak olan uyuşmazlıklarda, bu sonuçların bertaraf edilerek adalet ve hakkaniyetin sağlanabilmesi için sorumluluktan kurtulmak veya borç ve yükümler bakımından kapsam dışı kalmak amacıyla ‘ayrılık ilkesi’ne dayanarak tüzel kişilik perdesinin arkasına gizlenmiş olan gerçek sorumluların ortaya çıkarılması gerektiği gerçeğini görmüşlerdir. Bu amaçla ‘ayrılık ilkesi’nin sadece şeklen değil özüne ve esasına göre yorumlanması gerektiği ve bu yorum çerçevesinde, özdeşliğin gerçekleştiği durumlarda tüzel kişilik perdesinin aralanması suretiyle tüzel kişiler için ayrılık ilkesinden feragat edilmesinin, gerektiği kanaatine ulaşmışlardır. Böylece tüzel kişilik perdesinin ardında gizlenmiş gerçek veya tüzel kişilere uzanılması açık ifade ile, tüzel kişiyi ve ardındaki gerçek veya tüzel kişileri ayrı ayrı hukuk süjeleri olarak değil de, özdeşliğin gerçekleştiği durumlarda bunların tek bir bütün olarak kabul edilmesi temeline dayanan ‘tüzel kişilik perdesinin aralanması kuramı’nın temelleri oluşturulmuştur. Bundan sonraki süreçte bu kuram Anglosakson hukuku uygulamalarına yerleşerek öğreti tarafından geliştirilmiştir. Bu kuram daha sonra Kara Avrupası Hukukunda ve buna bağlı olarak da Türk Hukukunda kabul edilerek uygulanmaya başlanmıştır. Devam eden uygulamalarda, hukukun bütün alanlarında uygulanması mümkün olan bu kuramın, diğer alanlara kıyasen banka işletmesi hukuku alanında özel bir öneminin olduğu ve uygulanmasına daha fazla ihtiyaç duyulduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

tüzel kişilik perdesinin aralanması, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu

Kaynakça

• SAĞLAM, İpek, Tüzel Kişilik Örtüsünün Aralanması (Amerikan ve İngiliz Hukuku ile Karşılaştırmalı Olarak), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1995.
• SAĞLAM, İpek, Tüzel Kişilik Perdesinin Arlanması Kavramına Genel Bir Bakış, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması Sempozyumu, İstanbul, Şubat, 2008.