TÜRK MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKU VE ROMA II TÜZÜĞÜ KAPSAMINDA HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN AKİT DIŞI BORÇ İLİŞKİLERİNE UYGULANACAK HUKUKUN MUKAYESELİ OLARAK İNCELENMESİ

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 3, 3111 - 3142, 16.12.2016

Gizem Yılmaz

Öz

 Toplum kurallarını düzenleyen ve çağın ihtiyaçlarına göre şekillenen hukuk disiplini, varoluş amacı itibariyle her geçen gün revizyona daha da gereksinim duymaktadır. Gelişen ve hız kazanan insan ilişkilerine tatbik edilecek hukukun tayini noktasında yeni bağlama kurallarına duyulan ihtiyaç, kanunlar ihtilafının konusu olan akit dışı haksız fiil sorumluluğuna uygulanacak hukuk alanında da kendini göstermiş, hâkimin hukuku olan lexfori ile başlayan serüvende pek çok teori ortaya atılmıştır. Bu teorilerden ika yeri hukuku, en çok istikrar kazanan teori olarak uzun süre tahtta kalmış, ancak tek başına uygulaması tatmin etmeyince alternatif arayışlara girilmiş ve dünyadaki gelişmelerin de etkisiyle yardımcı ve istisnai mahiyette kurallar kabul edilmiştir. Bu gelişmelerin sonucu olarak, Avrupa ülkelerinin hukuklarının üstünde tek çatı vazifesi gören Avrupa Birliği Hukuk sistemi, akit dışı borç ilişkilerinden doğan haksız fiil sorumluluğuna uygulanacak hukukun tayini noktasında zarar yeri hukukunu benimsemiş, Türk Hukuku ise 2007 tarihli Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun ile bağlama noktası olarak ika yeri prensibindeki istikrarını korumuş; ancak ika yerinden farklı bir zarar yerinin bulunması durumunda zarar yeri hukukunun uygulanacağını düzenleyerek Avrupa Birliği Hukuku uygulamasına yaklaşmıştır. Bize göre ise, uygun bağlama noktasının tespitinde asıl sorgulanması gereken, haksız fiil sorumluluğunun tazmini ile neyin amaçlandığıdır. Ancak bu şekilde amaca götüren aracın sağlıklı şekilde tespiti sağlanabilecektir 

Anahtar Kelimeler

Haksız fiil, Roma II Tüzüğü, lexfori, akit dışı borç ilişkisi, devletler özel hukuku, kanunlar ihtilafı kuralları, sorumluluk

Kaynakça

• Aysel ÇELİKEL/Bahadır ERDEM, “Milletlerarası Özel Hukuk”, 11. Baskı, İstanbul 2012.
• Ayşe KÖSEYENER, “Akit Dışı Sorumluluğa Uygulanacak Hukuka İlişkin Roma-II Tüzüğü Tasarısında “Ürünlerden Doğan Sorumluluk”, Ankara Barosu Dergisi, 2004-1.
• B. Bahadır ERDEM, “5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’da Düzenlenen Sözleşmeden Doğan Borç İlişkilerine Uygulanacak Olan Hukuk”, Koç Üniversitesi, Avrupa’da Devletler Özel Hukuku ve Yeni Türk Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un Akitler ve Ticaret Hukukuna İlişkin Hükümleri, Hukuk Fakültesi Dr. Nüsret-Semahat Arsel Uluslararası Ticaret Hukuku Araştırma Merkezi Konferans Yayımları Serisi-2, İstanbul 2010.
• DICEY/MORRIS, “TheConflict of Laws”, 12.Baskı, Sayı: I-II, Londra 1993.
• Doğa ELÇİN, Ata Sakmar’a Armağan: “Karşılaştırmalı Hukuk Işığında Türk Hukukunda Sözleşmeyle İrtibatlı Üçüncü Devletin Doğrudan Uygulanan Kuralları”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı: 2011/1, İstanbul 2012.
• Erdoğan GÖĞER, “Haksız Fiilden Doğan Borçların Tabî Olduğu Kanun”,Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1965 - 1966, Cilt 22-23, Sayı 1-4.
• Ergin NOMER, “Devletler Hususi Hukuku”, 19. Baskı, İstanbul2011.
• Fikret EREN, “Borçlar Hukuku Genel Hükümler”, 18.Baskı, Ankara 2015
• Gülin GÜNEYSU, “İngiliz Hukukunda Haksız Fiilden Doğan Kanunlar İhtilafı”, AÜ- HFD,1991-1992, Cilt 42, Sayı 1-4, s. 181-200.
• Gülören TEKİNALP, “Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları”, 10. Baskı, İstanbul2009.
• Günseli ÖZTEKİN GELGEL, “Akit Dışı Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Hakkındaki Avrupa Birliği Düzenlemesi”, İstanbul 2006.
• Hatice ÖZDEMİR KOCASAKAL, “Doğrudan Uygulanan Kurallar ve Sözleşmeler Üzerindeki Etkileri”, Galatasaray Üniversitesi, İstanbul 2001.
• J.A. Clarence SMITH, “Conflict of Laws-Torts”, OttawaLawReview, C. 4:176, 1970, ss.176-183; https://commonlaw.uottawa.ca/ottawa-lawreview/sites/commonlaw.uottawa. ca.ottawa-law-review/files/10_4ottawalrev1761970-1971.pdf
• Kemal OĞUZMAN/ Nami BARLAS, “Borçlar Hukuku- Genel Hükümler”, 8.Baskı, İstanbul 2010.
• Leo RAAPE, “InternationalesPrivatrecht”, 5. Baskı, Berlin/Frankfurt a. M. 1961,
• Mustafa ERKAN, “MÖHUK MADDE 31 BAĞLAMINDA TÜRK HUKUKUNDA DOĞRUDAN UYGULANAN KURALLARA BAKIŞ”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XV, Sayı: 2, 2011.
• Işıl ÖZKAN, “Devletler Özel Hukukunda İkametgâh, Mutad Mesken ve İşyeri Bağlama Noktalarının Yeniden Değerlendirilmesi”, Ankara 2004.
• P. M. NORTH & P. R. H WEBB, 1970, “ForeignTortsand English Courts” International and Comparative Law Quarterly, 19, s.24-35.
• Pelin GÜVEN, Ata Sakmar’a Armağan: “Rekabetin Engellenmesi Halinde Uygulanacak Olan Hukukun Karşılaştırmalı Hukuk Açısından Değerlendirilmesi”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı: 2011/1, İstanbul 2012.
• Peter HANDFORD, “Edward John EyreandtheConflict of Laws” (PDF). Melbourne UniversityLawReview, 2008, 822 – 886.
• R.H. GRAVESON, “Towards a Modern ApplicableLaw in Tort”, 1969, 85, L.Q.R. 505.
• Safa REİSOĞLU, “Türk Borçlar Hukuku-Genel Hükümler”,23.Baskı, İstanbul 2012.
• Sandra TERZIAN, “TheAftermath of Babcock”, California LawReview, C. 54,Sayı:3Makale5,1966http:// scholarship.law.berkeley.edu/californialawreview/vol54/iss3/5
• Süheyla BALKAR BOZKURT, Ata Sakmar’a Armağan: “Uluslararası Sözleşmelere Uygulanacak Kuralları Belirlemede Kullanılan Yöntemlere Eleştirel Bakış”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı: 2011/1, İstanbul 2012.
• Turgut TURHAN, “Kitap İncelemesi: Th M. De BOER, ‘Beyond LexLociDelicti: ConflictsMethodologyandMultistateTorts in American Case Law’, Kluwer, Deventer 1987,s. XV+578”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 41 Sayı 1-4, Ankara 1990.
• Turgut TURHAN, “Literatürden Hareketle Haksız Fiilden Doğan Kanunlar İhtilâfı Alanına İlişkin Bazı Genel Gözlemler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 41, Sayı 1-4, Ankara 1989-90.
• Zeynep Derya TARMAN, “Akit Dışı Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Hakkındaki Avrupa Topluluğu Tüzüğü (ROMA II)”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 57, Sayı 2, Ankara 2008.
• Zeynep Derya TARMAN, “Devletler Özel Hukuku Bakımından İmalatçının Sorumluluğu”, TBBD Sayı 73, Ankara 2007.
• http://www.courts.state.ny.us/reporter/archives/kilberg_northeast.htm
• http://scholarship.law.berkeley.edu/californialawreview/vol56/iss6/8