Roma Hukukunda Köle Mülkiyetinin Sınırları

Yıl 2017, Cilt: 23 Sayı: 3, 283 - 322, 15.12.2017

Selahattin Eren

Öz

Mülkiyet hakkının konusunu oluşturan köleye, ticarî yaşamda

efendi adına hareket edebilmesi için, eski zamanlardan beri fiil ehliyeti

tanınmıştır. Bir insan olarak kölenin kişiliğinin tanınıp efendinin kötü

muamelelerine karşı korunması ise İmparatorluk döneminde çıkarılan

yasa ve emirnamelerle mümkün olmuş; teoride sınırsız olduğu kabul

edilen köle üzerindeki mülkiyet hakkı zaman içinde sınırlamalara tâbi

tutulmuştur. Her ne kadar Gaius tarafından malvarlığının korunması

esasına dayandırılsa da, bu sınırlamalar köle ayaklanmalarına karşı

kamu yararı ve devletin güvenliği düşüncesiyle getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

köle, mülkiyet sınırlamaları, kötü muamele, kişiliğin korunması

Kaynakça

• AKYOL, Şener, Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı, İstanbul, 1995.
• BAZ, Ferit, "Augustus Dönemı'ne ait Aelıa Sentıa Yasası'nın İçeriği ve Hangı Amaçlar Doğrultusunda Çıkartıldığına İlişkin Düşünceler", Prof. Dr. Erdoğan Merçil'e Armağan, Mart 2013, s. 451-460.
• BERGER, Adolf, Encyclopedic Dictionary of Roman Law, Philedelphia, 1980.
• BUCKLAND, William Warwic, The Roman Law of Slavery, Cambridge, 1908.
• CUQ, Edouard, Manuel des institutions juridiques des romains, Paris, 1928.
• DUMONT, Jean Christian, Rome et l'esclavage sous la république, Édition École française de Rome, 1987.
• DUPONT, Clémence, Les constitutions de Constantin et le droit privé au début du IVe siècle: les personnes, Lille, 1937.
• ERDOĞMUŞ, Belgin, Roma Eşya Hukuku, İstanbul, 2015.
• GARNSEY, Peter, Ideas of Slavery from Aristotle to Augustine, Cambridge, 2001.
• GAUDEMET, Jean / CHEVREAU, Emmanuelle, Les Institutions de l'Antiquité, 8. Basım, Paris, 2014.
• GIRARD, Paul Frédérick, Manuel élémentaire de droit romain, Paris, 1918.
• GONTARD, Paul, Droit romain : de la personnalité de l'esclave. Droit français: de l'effet des conventions matrimoniales sur les droits des créanciers antérieurs au mariage, (Yayımlanmamış Doktora tezi, Paris Üniversitesi, Hukuk), Paris, 1884.
• İPEK, Nurcan, "Roma Hukukunda Yardım Nafakası Yükümlülüğü", MÜHF – HAD, C. 19, S. 3, s. 277-290.
• JHERING, Rudolf Von, L'esprit du droit romain, Cilt II, çev. De Meulenaere, Paris, 1877.
• MOMMSEN, Theodor, Le droit public romain, Cilt III, çev. Paul Frédérick Girard, Paris, 1893.
• MOMMSEN, Theodor, Le droit pénal romain, Cilt I, çev. J. Duquesne, Paris, 1907.
• MONIER, Raymond, Manuel élémentaire de droit romain, Cilt I, Montchrestien, 1947.
• LAFERRIERE, Louis Firmin Julien, De l'Influence du Stoïcisme sur la doctrine des jurisconsultes romains, (L'académie des sciences morales et politiques, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Paris, 1860.
• PETIT, Léon, De l'esclave en droit romain. De la mitoyenneté en droit français, (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Poitiers Üniversitesi, Hukuk), Poitiers, 1872.
• RICCOBONO, Salvatore, "Roma Doktrininde Hakkın Suistimali Nazariyesi", çev. Ziya Umur, İÜHFM, C. 22, S. 1-4, 1957, s. 350-397.
• SENN, Olivier, Droit romain : Clauses insérées dans les ventes d'esclaves Droit français: liquidation des marchés à terme en marchandises, (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Paris Üniversitesi, Hukuk) Paris, 1888.
• SOMER, Pervin, Roma Hukukunda Mala Verilen Zarar, İstanbul, 2008.
• TAHİROĞLU, Bülent, Roma Hukukunda Mülkiyet Hakkının Sınırları, İstanbul, 2001. (Mülkiyetin Sınırları)
• TAHİROĞLU, Bülent, "Roma Devleti'nin İktisadî Krizleri", İHFM, C. 45, S. 1-4, 1979-1981, s. 677-706. (İktisadî)
• TAHİROĞLU, Bülent, "Roma Hukukunda Azat Etmenin Tahditleri", İHFM, C. 38, S. 1-4, 1973, s. 521-546. (Azat)
• TESTART, Alain, "Pourquoi la condition de l'esclaves s'améliore-t-elle en régime despotique?", Revue française de sociologie, C. 39 S. 1, 1998, s. 3-38.
• TÜRKOĞLU, Gökçe Halide, "Hukukun Kaynağı Olarak İmparatorların Yazılı Cevapları (Rescriptum)", Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 2, 2008, s. 133-152.
• UMUR, Ziya, Roma Hukuku Ders Notları, Tıpkı 3. Basım, İstanbul, 2010.
• VISKY, Karol, "Roma Hukukunda Kölelik ve Serbest Meslekler", çev. Bülent Tahiroğlu, İHFM, C. 40, S. 1-4, 1974, s. 689-700.
• WATSON, Alan, "Roman Slave Law and Romanist Ideology", Phoenix, C. 37, S. 1, Bahar 1983, s. 53-65.
• WESTERMANN, William Linn, The Slave Systems of Greek and Roman Antiquity, Philadelphia, 1955.
• WILLEMS, Pierre, Le droit public romain, Louvain, 1888.
• ARISTOTELES, Politics, çev. H. Rackham, Loeb Classical Library 264, Cambridge, Harvard University Press, 1932. (Politic)
• CASSIUS DIO, Roman History, çev. Earnest Cary, Herbert B. Foster, Loeb Classical Library 32, Cambridge, Harvard University Press, 1914.
• CATO, On Agriculture, çev. W. D. Hooper, Harrison Boyd Ash, Loeb Classical Library 283, Cambridge, Harvard University Press, 1934. (De Re Rustica)
• CICERO, On the Republic. On the Laws, çev. Clinton W. Keyes, Loeb Classical Library 213, Cambridge, Harvard University Press, 1928. (De Re Publica, De Legibus)
• CICERO, On Duties, çev. Walter Miller, Loeb Classical Library 30, Cambridge, MA, Harvard University Press, 1913. (De Offices)
• COLUMELLA, On Agriculture, çev. Harrison Boyd Ash, Loeb Classical Library 361, Cambridge, Harvard University Press, 1941.
• DIONYSOS, Roman Antiquities, çev. Earnest Cary, Loeb Classical Library 319, Cambridge, Harvard University Press, 1937. (Antiquitates Romanae)
• GAIUS, The Institutes, çev. Edward Poste, Oxford, 1904. (Institutiones)
• IUVENALIS, Juvenal and Persius, çev. Susanna Morton Braund, Loeb Classical Library 91, Cambridge, Harvard University Press, 2004. (Saturn)
• MACROBIUS, Saturnalia, çev. Robert A. Kaster, Loeb Classical Library 510, Cambridge, Harvard University Press, 2011.
• MARTIALIS, Epigrams, çev. D. R. Shackleton Bailey, Loeb Classical Library 94, Cambridge, Harvard University Press, 1993. (Epigrammatic)
• PAULUS, The Opinions, çev. Samuel P. Scott, The Civil Law, I, Cincinnati, 1932. (Sententiae)
• PLINIUS MINOR, Letters, çev. Betty Radice, Loeb Classical Library 55, Cambridge, Harvard University Press, 1969. (Epistularum)
• PLUTARKHOS, Lives, Volume VII: çev. Bernadotte Perrin, Loeb Classical Library 99, Cambridge, Harvard University Press, 1919. (Caesar)
• SENECA, Moral Essays, Volume I, çev. John W. Basore. Loeb Classical Library 214, Cambridge, Harvard University Press, 1928. (De Clement)
• SENECA, Moral Essays, Volume III: De Beneficiis, çev. John W. Basore, Loeb Classical Library 310, Cambridge, Harvard University Press, 1935. (De Benefices)
• SENECA, Epistles, Volume I: Epistles 1-65, çev. Richard M. Gummere, Loeb Classical Library 75, Cambridge, Harvard University Press, 1917. (Epistle)
• SPARTIANUS, Historia Augusta, çev. David Magie, Loeb Classical Library 139, Cambridge, Harvard University Press, 1921. (Hadrianus)
• STRABON, Geography, Volume I: Books 1-2, çev. Horace Leonard Jones, Loeb Classical Library 49, Cambridge, Harvard University Press, 1917. (Geographic)
• SUETONIUS, Lives of the Caesars, Volume II, çev. J. C. Rolfe, Loeb Classical Library 38, Cambridge, Harvard University Press, 1914. (Augustus, Claudius, Domitianus)
• TACITUS, Annals: Books 1-3, çev. Clifford H. Moore, John Jackson, Loeb Classical Library 249, Cambridge, Harvard University Press, 1931. (Annals)
• TERENTIUS, The Woman of Andros. The Self-Tormentor. The Eunuch, çev. John Barsby, Loeb Classical Library 22, Cambridge, Harvard University Press, 2001. (Eunuchs)
• ULPIANUS, The Rules, çev. Samuel P. Scott, The Civil Law, I, Cincinnati, 1932. (Reglae)
• VALERIUS MAXIMUS, Memorable Doings and Sayings, Volume I: Books 1-5, çev. D. R. Shackleton Bailey, Loeb Classical Library 492, Cambridge, Harvard University Press, 2000.
• VELLEIUS PATERCULUS, Compendium of Roman History. Res Gestae Divi Augusti, çev. Frederick W. Shipley, Loeb Classical Library 152, Cambridge, Harvard University Press, 1924.