Ulusal Ekonomi ve Girişimcilik Üzerine 1329 (1913) Tarihli ve Yazarı Belli Olmayan Bir Risale

Yıl 2018, Cilt: 24 Sayı: 2, 510 - 529, 27.12.2018

Rukiye Akkaya Kia

https://doi.org/10.33433/maruhad.502906

Öz

Yazarı belli olmayan bu “Risȃle”nin içeriği; halka hitap amacıyla kaleme alınmış, bir “Söylev”dir.

Edirne’nin, Osmanlı Devleti’nin topraklarına katılmasını sağlayan İstanbul Anlaşmasının (29.

Eylül.1913) öncesinde gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır. Balkan savaşında; Edirne’nin kaybedilmesi

üzerine, halkın yaşadığı manevi çöküntüyü ortadan kaldırmak için hazırlandığı anlaşılan metne;

coşkulu, duygulu bir akış hâkimdir. Dilde ise duru ve açık bir Osmanlı Türkçesi dikkat çekmektedir.

Çalışmak, ulusal ekonomi, ulusal sermaye birikimi ve ulusal ticaret gibi konulara yer verilmiş; Türk ve

Müslüman unsurun girişimci yönlerinin ortaya çıkarılmasının bir zorunluluk olduğuna değinilmiştir.

Yer yer dini referanslarla beslenen metin içersinde; “çalışmak” ve “devletin görevleri” temaları

üzerinden, İttihat ve Terakki’nin uyguladığı baskılar da eleştirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Girişimcilik, Ulusal Ekonomi, Osmanlı Türkçesinde Söylev, Liberalizm, Balkan Savaşı

Kaynakça

• AKKAYA, Rukiye, Prens Sabahaddin, Liberte Yayınları, Ankara,2005.
• BARKAN, Ömer Lütfi,“Milli Kurtuluş Hareketlerinin İktisadi Esasları”, Toprak Meselesi, Toplu Eserler 1, Gözlem Yayınları, İstanbul, 1980, s.107-123.
• BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Doğu-Batı Yayınları, İstanbul, (t.y.).
• BORATAV, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi 1908-2005, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2006.
• BULUT, Nihat, Feodaliteden Küreselleşmeye Ekonomik İktidar Siyasi İktidar İlişkisi, Seçkin Yayınları, Ankara, 2003.
• ÇELİK, Hüseyin, Ali Suavȋ ve Dönemi, İletişim Yayınları, İstanbul, 1994.
• DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara, 14.Baskı, 1997.
• DOMENACH, J.M., Politika ve Propaganda, Çev. Tahsin Yücel, Varlık Yayınları, İstanbul, 1995.
• ERDOĞAN, Aynur, “Meşrutiyet’in Evrimci Dergisi: Ulûm-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası”, Sosyoloji Dergisi, S. 2014/1, s.73-91.
• FAHREDDİN, Halil, “İstilȃ-yı İktisȃdi”, Sebilürreşad, 1328, Cilt 8, Sayı 205, s.442-443.
• HAKKI, İsmail (Manastırlı), “Kesb ve Ticaret ve Te’sisi Sanayiin Nazar-ı İslȃmiyette Mergûbiyeti”, Sırat-ı Müstakim, Temmuz 1325, s.305-306.
• HANİOĞLU, Şükrü, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal Neşriyat, İstanbul, 1986.
• MARDİN, Şerif, Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, İletişim Yayınları, İstanbul, 1996.
• NAZMİ, Ahmed, Nazar-ı İslȃmda Zenginliğin Mevkii, Amedi Matbaası, İstanbul, 1340.
• ÖZKİRAZ, Ahmet, “Sabri F. Ülgener’de Zihniyet ve Geri Kalmışlık, Osmanlı’dan Günümüze Yapısal Bir Çözümleme”, İÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, S. 36, 2007, s. 35-59.
• SARC, Ömer Celȃl, “Tanzimat ve Sanayiimiz”, Tanzimat I, Yüzüncü Yıldönümü Münasebetiyle, Maarif Matbaası, İstanbul, 1940, s. 423-440., Türkiye Ekonomisinin Genel Esasları, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1949.
• SAYAR, Ahmed Güner, Osmanlı İktisat Düşüncesinin Çağdaşlaşması, Der Yayınları, İstanbul,1986., Bir İktisatçının Entelektüel Portresi, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2007.
• SEYİTDANLIOĞLU, Mehmet, “Tanzimat Dönemi Osmanlı Sanayi (1839-1876)”, Tanzimat, Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2012.
• SOMBART, Werner, Burjuva, Çev. Oğuz Adanır, Doğubatı Yayınları, Ankara, 2011.
• TOPRAK, Zafer, Milli İktisat-Milli Burjuvazi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul,1995., İttihat-Terakki ve Devletçilik, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul,1995.
• UÇAN, Hilmi, “Ahmet Mithat Efendi’de ‘Aşk’, ‘Sevda’ Kavramları Çerçevesinde İktisat Algısı ve Protestan Ahlakı”, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Ekim 2016, S. 3, s. 77-85.
• ÜLGENER, Sabri F., İktisadi İnhitat Tarihimizin Ahlȃk ve Zihniyet Meseleleri, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1951.
• VECDİ, Ferit,“Sa’yü Amelin Nazar-ı İslȃmdaki Mevkii”, Sırat-ı Müstakim, Ekim 1324, s. 170-172.