Senatus Consultum Ultimum: Eski Roma’da Olağanüstü Yönetim Kararı

Yıl 2018, Cilt: 24 Sayı: 2, 1125 - 1145, 27.12.2018

Selahattin Eren

https://doi.org/10.33433/maruhad.503462

Cited By: 2

Öz

Senatus consultum ultimum, halk ayaklanması gibi devlete yönelik iç tehditleri ortadan kaldırmak amacıyla, konsül başta olmak üzere üst düzey magistra’ları sınırsız askerî yetkilerle donatan senato kararıdır. Olağanüstü durumlarda son çare olarak alınan senato kararının yürürlüğe girmesiyle, iç tehdit olarak görülen kişiler, halk düşmanı ilan edilmek suretiyle, halk meclislerinde halka başvuru hakkı (provocatio) söz konusu olmaksızın, her türlü yöntemle ortadan kaldırılabilirdi. Bu bakımdan senato kararı, Romalıların vatandaşlık hakkının ve anayasanın geçici süreliğine askıya alındığı olağanüstü yönetim biçimini hayata geçiren bir hukukî işlemdir.

Anahtar Kelimeler

Senatus Consultum Ultimum, Olağanüstü Yönetim, Sıkıyönetim, Yasal Savunma Hakkı, Senato

Kaynakça

• Abbott, Frank Frost. A History and Description of Roman Political Institutions, The Athenaeum Press, Boston, 1997.
• Bonner, Robert J. “Emergency Government in Rome and Athens”, The Classical Journal, C. 18, S. 3, Aralık 1922, s. 144-152.
• Daremberg, Charles Victor ve Edmond Saglio. Dictionnaire des antiquités grecques et romaines, IV2, Paris, 1873.
• Eren, Selahattin. “Roma Diktatörlüğü”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 23, S. 2, Aralık 2017, s. 167–220.
• Ernout, Alfred / Alfred Meillet. Dictionnaire Étymologique de la Langue Latine: Histoire des Mots, Paris, 2001.
• Golden, Gregory K. Crisis Management during the Roman Republic: The Role of Political Institutions in Emergencies, Cambridge University Press, 2013.
• Husband, Richard Wellington. “The Prosecution of Catiline’s Associates”, The Classical Journal, C. 9, S. 1, Ekim 1913, s. 4-23.
• Küçük, Eşref ve Abdurrahman Saygılı. “Roma Hukukunda İstisna Halinin Paradigmatik Biçimi Iustitium Kurumu”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 5, S. 2, 2014, s. 259-282.
• Last, Hugh. “Caius Gracchus”, The Cambridge Ancient History IX: The Last Age of the Roman Republic, 1. Basım, Cambridge, 1932, s. 40-101.
• Lintott, Andrew. The Constitution of the Roman Republic, Oxford, 1999.
• Middell, Emil. De iustitio deque aliis quibusdam iuris publici Romani notionibus, Mindae, 1887.
• Mitchell, Thomas Noel. “Cicero and the Senatus ‘consultum ultimum’”, Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, C. 20, S. 1, 1971, s. 47-61.
• Mommsen, Theodor, Le droit public romain, Çev. Paul Frédérick Girard, Paris, 1984.
• Nissen, Adolph. Das Iustitium: Eine Studie aus der römischen Rechtsgeschichte, Leipzig, 1887.
• Rossiter, Clinton L. Constitutional Dictatorship: Crisis Government in the Modern Democracies, Princeton, 1948.
• Sage, Evan Taylor. “The Senatus Consultum Ultimum”, The Classical Weekly, C. 13, S. 24, Nisan 1920, s. 185-189.
• Seston, William. “Les Chevaliers romains et le ‘iustitium’ de Germanicus”, Revue historique de droit français et étranger (1922-), Dördüncü seri, C. 29, 1952, s. 159-177.
• Smith, William. A Dictionary of Greek and Roman Antiquities, Londra, 1875.
• Taylor, Thomas Marris. A Constitutional and Political History of Rome From the Earliest Times to the Reign of Domitian, Londra, 1910.
• Willems, Pierre. Le Sénat de la République romaine, II, Louvain, 1883.
• Wright, Claire. “Going beyond the Roman dictator: a comprehensive approach to emergency rule, with evidence from Latin America”, Democratization, C. 19, S. 4, Ağustos 2012, s. 713-734.
• Appianus. Roman History, Volume III: The Civil Wars, Books 1-3.26. Çev. Horace White. Loeb Classical Library 4. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1913.
• Caesar. Civil War. Ed. ve Çev. Cynthia Damon. Loeb Classical Library 39. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2016.
• Cassius Dio. Roman History, Volume I: Books 1-11. Çev. Earnest Cary, Herbert B. Foster. Loeb Classical Library 32. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1914.
• Cicero. On the Republic. On the Laws. Çev. Clinton W. Keyes. Loeb Classical Library 213. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1928.
• Cicero. Philippics 1-6. Ed. ve Çev. D. R. Shackleton Bailey. Göz. Geç. John T. Ramsey, Gesine Manuwald. Loeb Classical Library 189. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2010.
• Cicero. Philippics 7-14. Ed. ve Çev. D. R. Shackleton Bailey. Göz. Geç. John T. Ramsey, Gesine Manuwald. Loeb Classical Library 507. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2010.
• Cicero. In Catilinam 1-4. Pro Murena. Pro Sulla. Pro Flacco. Çev. C. Macdonald. Loeb Classical Library 324. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1976.
• Cicero. On the Orator: Books 1-2. Çev. E. W. Sutton, H. Rackham. Loeb Classical Library 348. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1942.
• Cicero. Pro Milone. In Pisonem. Pro Scauro. Pro Fonteio. Pro Rabirio Postumo. Pro Marcello. Pro Ligario. Pro Rege Deiotaro. Çev. N. H. Watts. Loeb Classical Library 252. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1931.
• Cicero. Pro Lege Manilia. Pro Caecina. Pro Cluentio. Pro Rabirio Perduellionis Reo. Çev. H. Grose Hodge. Loeb Classical Library 198. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1927.
• Cicero. Brutus. Orator. Çev. G. L. Hendrickson, H. M. Hubbell. Loeb Classical Library 342. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1939.
• Plutarhkos. Lives, Volume X: Agis and Cleomenes. Tiberius and Gaius Gracchus. Philopoemen and Flamininus. Çev. Bernadotte Perrin. Loeb Classical Library 102. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1921.
• Plutarkhos. Lives, Volume IV: Alcibiades and Coriolanus. Lysander and Sulla. Çev. Bernadotte Perrin. Loeb Classical Library 80. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1916.
• Polybius. The Histories, Volume I: Books 1-2. Çev. W. R. Paton. Göz. Geç. F. W. Walbank, Christian Habicht. Loeb Classical Library 128. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2010.
• Res Gestae Divi Augusti. Çev. Frederick W. Shipley. Loeb Classical Library 152. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1924.
• Sallustius. The War with Catiline. The War with Jugurtha. Ed. John T. Ramsey. Çev. J. C. Rolfe. Loeb Classical Library 116. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2013.
• Sallustius. Fragments of the Histories. Letters to Caesar. Ed. ve Çev. John T. Ramsey. Loeb Classical Library 522. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2015.
• Suetonius. Lives of the Caesars, Volume I: Julius. Augustus. Tiberius. Gaius. Caligula. Çev. J. C. Rolfe. Giriş K. R. Bradley. Loeb Classical Library 31. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1914.
• Titus Livius. History of Rome, Volume II: Books 3-4. Çev. B. O. Foster. Loeb Classical Library 133. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1922.
• Titus Livius. History of Rome, Volume XIV: Summaries. Fragments. Julius Obsequens. General Index. Çev. Alfred C. Schlesinger. Index Russel M. Geer. Loeb Classical Library 404. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1959.
• Valerius Maximus. Memorable Doings and Sayings, Volume I: Books 1-5. Ed. ve Çev. D. R. Shackleton Bailey. Loeb Classical Library 492. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2000.
• Varro. On the Latin Language, Volume I: Books 5-7. Çev. Roland G. Kent. Loeb Classical Library 333. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1938.