Öz
Bu çalışmada, “Bir konuda hızlı, doğru, güncel ve güvenilir hukuki bilgiye nasıl erişilebilir?” sorusundan hareketle, geleneksel olarak nitelendirilebilecek yollar ve teknolojik gelişmelerle birlikte ortaya çıkan hukuka dijital erişim yolları ortaya koyulmaktadır. Nitekim dijitalleşme, söz konusu soruya “bir avukata sorarak veya ilgili kanun ya da hukuk kitabına başvurarak” gibi verilen geleneksel cevapları “internette araştırarak, mobil uygulamaya sorarak” şeklinde değiştirmektedir. Teknolojinin hukuki bilgi ile buluştuğu hukuk teknolojilerinin bir kısmı belgelerin depolanması, kararların taranması ve mevzuatın raporlanması gibi ara işlerde avukatlara yardımcı olmak üzere geliştirilen yazılımlardır. Diğer bir kısmı ise vatandaşların çevrimiçi olarak avukatlarla daha verimli bağlantı kurmasını veya bazı durumlarda avukatla görüşme ihtiyacını da azaltarak hukuki sorunlarını çözme imkânı sunan teknolojilerdir. Nitekim hukuki bilgi sadece hakim, savcı veya avukatın ulaşabileceği, anlayabileceği veya kullanabileceği bir bilgi değildir. Yapay zeka destekli teknolojilerin bazıları ise mahkemedeki karar alma sürecini öğrenerek hakim olarak karar vermek üzere geliştirilmektedir. Çalışmada dünyada kullanılan hukuk teknolojileri hakkında bilgi verildikten sonra Türkiye’deki hukuk teknolojilerinden de bahsedilerek; söz konusu teknolojilerin kurulumuna, işleyişine ve denetimine imkân veren yasal mevzuat ihtiyacı ortaya koyulmaktadır. Bu çalışma ile günümüz hukuk teknolojileri tanıtılırken Türkiye’de hukuki bilgiye erişim ve dijitalleşen hukuk konusu da tartışmaya açılmakta ve adalet mekanizmasının “fildişi kulesi” sorgulanmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Hukuka dijital erişim hukuk kaynakları bilgiyer erişim hukuk teknolojisi mobil uygulama yapay zeka robot avukat robot hakim e-avukat
Kaynakça
- HM’ye Başvurunuz: Nasıl başvurulur ve başvurunuz nasıl işlem görür?, (Çevrimiçi), https://www.echr.coe.int/Documents/Your_Application_TUR.pdf, 16.11.2019.
- Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Formu Kılavuzu, (Çevrimiçi), https://www.anayasa.gov.tr/files/bireyselbasvuru/basvuru_kilavuzu.pdf, 16.11.2019.
- AÜHF İnsan Hakları Hukuk Klinikleri, (Çevrimiçi), http://hukukklinikleri.hukukfelsefesi.org, 16.11.2019.
- BBC Trending, “The robot lawyer giving free legal advice to refugees”, (Çevrimiçi), https://www.bbc.com/news/blogs-trending-39205935, 17.11.2019.
- Christian Rumpf, Türk Hukuku ile Mukayese Edildiğinde Almanya’da ve Avrupa’da Avukatların Reklam Yapma Hakkı, Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 68, Sayı: 2010/1, s. 145-167, (Çevrimiçi), http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2010-1/2010-1-rumpf.pdf, 30 Aralık 2019.
- Ercan Öztemel, Yapay Sinir Ağları, İstanbul, Papatya Yayıncılık, 2012.
- Eric Niiler, “Can Al Be A Fair Judge in Court? Estonia Thinks So”, Wired, https://www.wired.com/story/can-ai-be-fair-judge-court-estonia-thinks-so/, 17.11.2019.
- European Commision fort he Efficiency of Justice (CEPEJ), European ethical Charter on the use of Artificial Intelligence in judicial systems and their environment, (Strasbourgi 3-4 December 2018), (Çevrimiçi), https://rm.coe.int/ethical-charter-en-for-publication-4-december-2018/16808f699c, 22 Aralık 2019.
- Eugene Volokh, Akademik Metinler Nasıl Yazılır?, Hukukçular için Rehber, Türkçesi: Ertuğrul Uzun, Tekin Yayınevi, Haziran 2019.
- Firuz D. Yaşamış, Anayasa Hukuku ve İnsan Hakları Açısından Bilgi Edinme Hakkı, https://www.bilgiedinmehakki.org/doc/Anayasa_Hukuku_ve_Insan_Haklari_Acisindan_Bilgi_Edinme_Hakki_F_Yasamis.pdf,
- Gizem Koç, “Büyük Veri Çağında Avukatlık ve Hukuk Teknolojileri”, Üstad Dergi, 17.10.2017, https://ustaddergi.com.tr/ustad-dergi/buyuk-veri-caginda-avukatlik-ve-hukuk-teknolojileri/, 18.11.2019
- Kaan Canan, “Yargı Sisteminde Yapay Zeka”, Sarkaç, 6 Aralık 2019, https://sarkac.org/2019/12/yargi-sisteminde-yapay-zeka/#_ftnref1, 18.11.2019.
- Karen Hao, Jonathan Stray, “Can you make Al fairer than a judge? Play our courtroom algorithm game”, MIT Techonology Review, https://www.technologyreview.com/s/613508/ai-fairer-than-judge-criminal-risk-assessment-algorithm/, 18.11.2019.
- Kemal Gözler, Hukuka Giriş, Bursa, Ekin Yayınevi, 2019.
- Turgut Tarhanlı, Türkiye’de Bilgi Edinme Hakkı, Güncel Hukuk, Nisan 2004.
- Lexpera, Çevrimiçi, https://www.lexpera.com.tr/dinamik-kitap-etkinlestirme, 14.11.2019.
- Özyeğin Sokak Hukuku Kliniği, Probono Hukuk Kliniği veya Arabulucuk Hukuk Kliniği, (Çevrimiçi), https://www.ozyegin.edu.tr/tr/hukuk-fakultesi/hukuk-klinikleri, 16.11.2019.
- Rasim Özgür Dönmez, Yapay Zeka Uluslararası Siyaseti Nasıl Etkileyebilir?, Fikir Turu, 9 Aralık 2019, https://fikirturu.com/2019/12/09/yapay-zeka-uluslararasi-siyaseti-nasil-etkileyebilir/, 15 Aralık 2019.
- Sakarya Üniversitesi Hukuk Klinikleri Uygulama ve Araştırma Merkezi. (Çevrimiçi), http://hf.sakarya.edu.tr/tr/duyuru/goster/83576/hukuk-klinikleri-uygulama-ve-arastirma-merkezi, 16.11.2019.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Hukuk |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Haziran 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 26 Sayı: 1 |