Avrupa Birliği’nin Yeni Göç ve İltica Paktı ve Pakt’ın Göçmen Çocuk Konusundaki Düzenlemelerine İlişkin Değerlendirmeler

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 2, 1424 - 1446, 03.12.2021

Cahit Ağaoğlu

https://doi.org/10.33433/maruhad.995208

Öz

Avrupa Birliği Yeni Göç ve İltica Paktı (Pakt), Avrupa Komisyonu tarafından 23 Eylül 2020 tarihinde açıklanmıştır. Bu Pakt ile amaçlanan artık işlevsiz hale gelen Avrupa Birliği (AB) göç politikalarını ortak bir şekilde yeniden inşa etmek ve göçmenlerin koruma taleplerine uygun olarak yerlerinin değiştirilmesi ve kendi ülkelerine geri gönderilmeleri için üye devletlere destek sağlamaktır. Böylece ülkeler arası dayanışmanın daha güçlü hale getirilmesi hedeflenmektedir. Pakt kapsamında on iki belge bulunmaktadır. Bu belgeler incelendiğinde uluslararası koruma talebini inceleyecek devletin ilk varış ülkesi olmasını öngören Dublin sisteminin yenilenmesini içeren değişikliklerin, özellikle çocukların üstün yararının korunması, aile birliğinin sağlanması gibi özel hukukla ilişkili konularda ortaya çıktığı görülmektedir. Bu nedenle çalışmamızda Pakt’ın çocuklar ve özellikle refakatsiz çocuklarla ilgili olarak öngördüğü yenilikler incelenecek olup, daha sonra bunun tamamlayıcı bir unsuru olarak aile birliğinin sağlanması argümanlarıyla uluslararası koruma taleplerini incelemekle yükümlü devletin, Dublin sisteminden farklı şekilde belirlenmesine yol açabilecek değişiklikler ele alınacaktır. Ancak yapılan bu değişikliklerin AB göç politikasında ana temanın dışlama, geri gönderme ve caydırma olduğu gerçeğini değiştirmediği ve Pakt’ın göç sorununa uzun vadeli bir çözüm getiremediği yönünde eleştirilere de yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

AB Yeni Göç ve İltica Paktı, Refakatsiz çocuk, Çocuğun üstün yararı, Aile birliğinin sağlanması, Dışlama

Kaynakça

• <https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_20_1706>, (Erişim tarihi: 21 Ağustos 2021.
• <https://ec.europa.eu/education/policies/early-childhood-education-and-care_en>, (Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021).
• <https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Asylum_statistics#Decisions_on_asylum_applications>, (Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021).
• <https://ec.europa.eu/eurostat/web/asylum-and-managed-migration/data/database>, (Erişim Tarihi: 17 Ağustos 2021).
• <https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/promoting-our-european-way-life/statistics-migration-europe_en>, (Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021).
• <https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=COM%3A2018%3A634%3AFIN>, (Erişim Tarihi: 19 Ağustos 2021).
• <https://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/09/150904_alan_kurdi_oykusu>, (Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021).
• <https://www.euronews.com/2020/09/24/what-is-the-eu-s-new-migration-pact-and-how-has-it-been-received>, (Erişim tarihi: 5 Ağustos 2021).
• <https://www.europarl.europa.eu/legislative-train/theme-towards-a-new-policy-on-migration/file-proposal-for-a-recast-of-the-return-directive>, (Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021).
• AB Adalet Divanı'nın 12 Nisan 2018 tarihli ve C-550/16 sayılı kararı.
• AB Adalet Divanı, 2 Nisan 2020, C-715/17, C-718/17, C-719/17, §80.
• AB Adalet Divanı, 9 Temmuz 1987, C-281 - 287/85.
• AB Komisyonu, 12 Haziran 2018, COM(2018)471final.
• AB Komisyonu, 12 Nisan 2017, The protection of children in migration, COM(2017)211final.
• AB Komisyonu, 13 Mayıs 2015, A European Agenda on Migration, COM(2015)240final.
• AB Komisyonu, 16 Ekim 2019, Progress report on the implementation of the European Agenda on Migration, COM(2019)481final.
• AB Komisyonu, 19-20 Eylül 2018, COM(2018)634.
• AB Komisyonu, 2019, Feasibility Study for a Child Guarantee. Target Group Discussion Paper on Children with a Migrant Background (including Refugee Children).
• AB Komisyonu, 23 Eylül 2020 tarihli ve C/2020/6470 sayılı kararı.
• AB Komisyonu, 23 Eylül 2020, COM(2020)609final.
• AB Komisyonu, 23 Eylül 2020, COM(2020)610final.
• AB Komisyonu, 23 Eylül 2020, COM(2020)611final.
• AB Komisyonu, 23 Eylül 2020, COM(2020)612final.
• AB Komisyonu, 23 Eylül 2020, COM(2020)613final.
• AB Komisyonu, 23 Eylül 2020, COM(2020)614final.
• AB Komisyonu, 23 Eylül 2020, SWD(2020)207final.
• AB Komisyonu, 23 Eylül 2020, SWD/2020/207final.
• AB Komisyonu, 23 Eylül 2020, Tavsiye Kararı no. 2020/1364.
• AB Komisyonu, 23 Eylül 2020, Tavsiye Kararı no. 2020/1365.
• AB Komisyonu, 23 Eylül 2020, Tavsiye Kararı no. 2020/1366.
• AB Komisyonu, 24 Kasım 2020, Action Plan on Integration and Inclusion 2021-2027, COM(2020)758final, s. 8-11.
• AB Komisyonu, 4 Mayıs 2016, COM(2016)271final.
• AB Komisyonu, 6 Mayıs 2010, Action Plan on Unaccompanied Minors (2010-2014), COM(2010)213final.
• AB Komisyonu, 6 Mayıs 2010, COM(2010)213final.
• AB Komisyonu, 6 Nisan 2016, COM(2016)197final.
• AB Komisyonu, 7 Haziran 2016, Action Plan on the integration of third country nationals, COM(2016)377final.
• AB Komisyonu, Aralık 2020, Toolkit for inclusive early childhood education and care. Providing high quality education to all young children.
• AB Konseyi'nin 2003/86/EC nolu Direktifi.
• AB Parlamentosu ve Konseyi, 11 Aralık 2000, Tüzük no. 2725/2000.
• AB Parlamentosu ve Konseyi, 16 Aralık 2008, Direktif no. 2008/115/EC.
• AB Parlamentosu ve Konseyi, 22 Ekim 2013, Tüzük no. 1052/2013.
• AB Parlamentosu ve Konseyi, 26 Ekim 2004, Tüzük no. 2007/2004.
• AB Parlamentosu ve Konseyi, 26 Haziran 2013, Direktif no. 2013/32/EU.
• AB Parlamentosu ve Konseyi, 26 Haziran 2013, Direktif no. 2013/33/EU.
• AB Parlamentosu ve Konseyi, 26 Haziran 2013, Tüzük no. 603/2013 (Eurodac).
• AB Parlamentosu ve Konseyi, 26 Haziran 2013, Tüzük no. 604/2013 (Dublin III).
• AB Parlamentosu ve Konseyi, 9 Mart 2016, Tüzük no. 2016/399.
• AB, 14 Haziran 1985, Schengen Andlaşması;
• AB, 15 Haziran 1990 tarihli Dublin Andlaşması.
• AB, 15-16 Ekim 1999, Conseil européen de Tampere, Conclusions de la Présidence.
• AB, 2 Ekim 1997 (imza), Amsterdam Andlaşması,
• AİHM [BD], 13 Şubat 2020, N.D. ve N.T. v. İspanya, App. no. 8678/15, 8697/15.
• AİHM, 21 Ocak 2011, M.S.S. v. Belçika ve Yunanistan, App No. 30696/09.
• Akbulut M, Çocuk Mültecilerin Tabi Olduğu Hukuki Rejim, Milletlerarası Aile ve Çocuk Hukukuna İlişkin Seçilmiş Makaleler (Beta 2017) 55-103.
• Akman M, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin Geri Göndermeme İlkesi Bağlamında Mültecilere Uygulanabilirliği (On İki Levha 2019).
• Aksel İ, ‘The Enforcement of the Principle of Non-Refoulement in Cases Mass-influx’ (2012) 1(3), LJR, 179-194.
• Allain Jean, ‘The Jus Cogens Nature of Non-Refoulement’ (2001) 13(4) International Journal of Refugee Law, 533-558.
• Arıkan G, Göç Hukukunda Yabancıya Sağlanan Uluslararası, Bölgesel ve Ulusal Koruma, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Özel Hukuk Doktora Tezleri Dizisi, No: 17 (On İki Levha 2020).
• Arsava F, Amsterdam Anlaşmasının Avrupa Birliği Hukukuna Katkıları (AÜSBF Yayınları 2000).
• Bayram HM, Avrupa Birliği’nin Dış Sınırlarının Yönetimi: Frontex (Seçkin 2019).
• Bigo D, ‘Liberty, whose liberty? The Hague Programme and the conception of freedom’, (Academia, 2006) <https://www.academia.edu/3102843/Liberty_whose_liberty_The_Hague_Programme_and_the_conception_of_freedom> Erişim Tarihi 21 Ağustos 2021
• Bigo D, Didier Bigo, ‘Migration and Security Issues’, (Academia, December 27, 2006) <https://www.academia.edu/3102809/Migration_and_security> Erişim Tarihi 21 Ağustos 2021.
• Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi, 1 Şubat 2019, D.D. v. İspanya, CRC/C/80/D/4/2016, 14.7.
• Bozkurt K, ‘AB Sığınma Hukuku Düzenlemeleri Kapsamında Dublin Sistemi’, Uluslararası Hukukta Güncel Sorunlar Kongresi – MEF Üniversitesi 21-22 Şubat 2019 (On İki Levha Yayınları 2020) s. 353-375.
• Bozovalı E, Sığınma Hukuku ve Geri Göndermeme İlkesi AİHM ve AYM İçtihadı Işığında Düzensiz Göçe Yönelik Uygulamaların ve Türkiye’deki Uluslararası Koruma Mevzuatının Değerlendirilmesi (On İki Levha 2020).
• Carrera S, ‘The Strasbourg Court Judgement N.D. and N.T. v. Spain A Carte Blanche to Push Backs at EU External Borders?’ EUI Working Paper, RSCAS 2020/21, 1-36.
• Carrera S, ‘Whose Pact? The Cognitive Dimensions of the EU Pact on Migration and Asylum’ in Sergio Carrera and Andrew Geddes (eds) The EU Pact on Migration and Asylum in the light of the United Nations Global Compact on Refugees. International Experiences on Containment and Mobility and their Impacts on Trust and Rights (European University Institute 2021) 1-24.
• Coleman N, ‘Non-Refoulement Revised Renewed Review of the Status of the Principle of Non-Refoulement as Customary International Law’ (2003) 5(1) European Journal of Migration and Law, 23-68.
• Çiçekli B, ‘YUKK’daki Uluslararası Koruma Türleri Türkiye’yi Sığınma Hukuku Açısından Güvenli Ülke Yapar mı?’ iç Bilgin Tiryakioğlu, Mesut Aygün, Ali Önal, Kübra Altıparmak, Cansu Kaya (edr), Milletlerarası Özel Hukukta Güncel Konular Sempozyumu, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Eskişehir 21-22 Nisan 2016 Sempozyum Bildirileri ve Tartışmalar (Yetkin 2016) 53-81.
• Çiçekli B, Yabancılar ve Mülteci Hukuku (6. Baskı, Seçkin 2016).
• De Bruycker P, ‘The New Pact on Migration and Asylum: What it is not and what it could have been’ (EU Migration Law Blog) <https://eumigrationlawblog.eu/the-new-pact-on-migration-and-asylum-what-it-is-not-and-what-it-could-have-been/ > Erişim Tarihi 25 Ağustos 2021.
• Destombes E, ‘L’UE dans le domaine migratoire : la persistance de l’adolescence ou l’avènement de l’âge de raison ?’ (2020) Réseau universitaire européen ELSJ <http://www.gdr-elsj.eu/2020/09/23/asile/lue-dans-le-domaine-migratoire-la-persistance-de-ladolescence-ou-lavenement-de-lage-de-raison/> Erişim Tarihi 23 Ağustos 2021.
• Digidiki V and Bhabha J, ‘EU Migration Pact Fails to Address Human Rights Concerns in Lesvos, Greece’ (2020) 22(2) Health and Human Rights Journal 291-296.
• Dottori G, ‘Immigration as a Domestic Policy Issue: What Strategy to ‘Save’ Europe?’ (2018) 30(2) New England Journal of Public Policy, 1-9.
• Duffy A, ‘Expulsion to Face Torture? Non-refoulement in International Law’ (2008) 20(3) International Journal of Refugee Law, 373-390.
• Duruel M, ‘Avrupa Birliği Göç Politikası ve Kitlesel Göç Akınları Karşısındaki Durumu’ (2017) 3 (3) Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu Yayınları, 1-12.
• Ekşi N, ‘Mevzuat ve Antlaşmalar Kapsamında Çocukların Uluslararası Korunması’ (2016) (7) Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 559- 574 (Ekşi, Çocukların Korunması).
• Ekşi N, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Hukuku (5. Baskı, Beta 2018).
• Eren-Yılmaz E, Mülteci Hukukunda Geçici Koruma (Seçkin 2018).
• Farmer, A, ‘Non-refoulement and Jus cogens: Limiting Anti-Terrror Measures that Threaten Refugee Protection’, (2009) Georgetown Immigration Law Journal, 1-38.
• Goodwin-Gill GS and Mcadam J, The Refugee in International Law (3rd ed., Oxford University Press, 2007).
• Göçmen İ, ‘AB Göç Hukukunun Genel Çerçevesi’ iç Bilgin Tiryakioğlu, Mesut Aygün, Ali Önal, Kübra Altıparmak, Cansu Kaya (edr), Milletlerarası Özel Hukukta Güncel Konular Sempozyumu, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Eskişehir, 21-22 Nisan 2016 Sempozyum Bildirileri ve Tartışmalar (Yetkin 2016) 103-141.
• Göçmen İ, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında Avrupa Birliği ve Türkiye Göç Hukuku, (Seçkin 2015).
• Hathaway JC., The Rights of Refugees Under International Law, (2nd Edition, Cambridge University Press 2021).
• İneli-Ciğer M and Ulusoy O, ‘A Short Sighted One Side Deal: Why The EU-Turkey Statement Should Never Serve As A Blueprint’ in Sergio Carrera and Andrew Geddes (eds.), The EU Pact on Migration and Asylum in the light of the United Nations Global Compact on Refugees. International Experiences on Containment and Mobility and their Impacts on Trust and Rights (European University Institute 2021) 111-124.
• Kilkelly Ursula, ‘Protecting Children’s Rights Under the ECHR: the Role of Positive Obligations’ (2010) 61(3) Nothern Ireland Legal Quarterly, 245-261.
• Kirişçi K, Migration and Turkey, The Collection of Turkish Jurisprudence on Asylum, Refugees and Migration, (UNHCR 2000).
• Konyalı G, Uluslararası Hukukta Sığınma Hakkı (Seçkin 2021).
• Köktaş A, ‘Özgürlük, Güvenlik ve Adalet Alanı, Avrupa Birliği: Tarihçe, Teoriler, Kurumlar ve Politikalar’ iç Belgin Akçay, İlke Göçmen (edr), (2. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2014) 439-462.
• Küçükyazıcı N, Mülteci Hukukunda Çocukların Statüsü (Adalet 2020).
• Lauterpacht E and Bethletem D, ‘The Scope and Content of the Principle of Non-Refoulement: Opinion’ in Erika Feller, Volker Türk and Frances Nicholson (eds), Refugee Protection in International Law: UNHCR's Global Consultations on International Protection (Cambridge University Press, 2003).
• Moreno-Lax V, Accessing Asylum in Europe Extraterritorial Border Controls and Refugee Rights under EU Law, Oxford Studies In European Law, (Oxford University Press 2017)
• Öktem SM, Uluslararası Göç Hukukunda Çocuklar ve Hukuki Statüleri (On İki Levha 2018).
• Özcan M, Avrupa Birliği Sığınma Hukuku Ortak Bir Sığınma Hukukunun Ortaya Çıkışı (Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu Yayınları, 2002).
• Özkan I, Göç, İltica ve Sığınma Hukuku (3. Baskı, Seçkin 2018),
• Sezgin H, ‘Avrupa’da Kayıp Refakatsiz Mülteci Çocuklar, Araştırma 104’ (İNSAMER, Ağustos 2019) <https://insamer.com/tr/avrupada-kayip-refakatsiz-multeci-cocuklar_2331.html> Erişim Tarihi 25 Ağustos 2021.
• Spijkerboer T, ‘I Wish There Was a Treaty We Could Sign’ Leonard Cohen’ (2016) in Sergio Carrera and Andrew Geddes (eds), The EU Pact on Migration and Asylum in the light of the United Nations Global Compact on Refugees. International Experiences on Containment and Mobility and their Impacts on Trust and Rights, (European University Institute 2021) 61.
• Syd B, Best Interests‘Best Interests: Safeguarding and Promoting the Welfare of Children in Immigration Law and Practice’, in Lisa Woodall (ed), Working with Refugee Children Current Issues in Best Practice (2. Baskı, Immigration Law Practitioners’ Association 2012) 1-39.
• Töre N, Uluslararası Göç Hukuku (Turhan 2016).
• Uzun E, ‘Geri Göndermeme (Non-Refoulement) İlkesinin Uluslararası Hukuktaki Konumu Üzerine Bir Değerlendirme’ (2012) 8(20) Uluslararası Hukuk ve Politika, s. 25-58 (Uzun, Değerlendirme).
• Uzun E, ‘Uluslararası Hukuk Kuralı Olarak Geri Göndermeme İlkesi’ iç Bilgin Tiryakioğlu, Mesut Aygün, Ali Önal, Kübra Altıparmak, Cansu Kaya (edr), Milletlerarası Özel Hukukta Güncel Konular Sempozyumu, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Eskişehir 21-22 Nisan 2016 Sempozyum Bildirileri ve Tartışmalar, (Yetkin 2016) 81-103.
• Yılmaz-Elmas F, ‘AB Dış Göç Politikasındaki Kayıp Parça: Göçmen-Odaklı Yaklaşım’ (2017) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Avrupa Birliği ve Uluslararası Ekonomik İlişkiler Anabilim Dalı, 25. Yıl Armağanı, 401-429.