Program Formatları Arasında Önemli Ölçüde Benzerliğin Tespiti Yöntemleri ve Fikir/ İfade Ayrılığı Doktrini

Yıl 2022, Cilt: 28 Sayı: 2, 1111 - 1137, 24.12.2022

Rabia Eda Giray

https://doi.org/10.33433/maruhad.1207908

Öz

Program format benzerliklerinden doğan uyuşmazlıkların tüm dünyada üst sıralarda olduğu görülmektedir. Yapımcıların yeterli yasal koruma elde edemedikleri yönündeki eleştirileri ile de formatların eser niteliği, formatların telif hukuku çerçevesinde koruma kapsamı ve iki format arasındaki benzerliğin tespiti noktasında farklı yöntem ve doktrinlerin oluşmasına sağlamıştır. İncelememiz format uyuşmazlıklarının ilk olarak 1930’larda ortaya çıktığı Amerikan ve İngiliz Hukuku özelinde, mahkeme ve doktrin görüşlerini Türk yargı kararları ile mukayese ederek, objektif kriterlerin ve yöntemlerin uygulanmasını önermeyi amaçlamaktadır. Zira incelememiz sırasındaki tespitimiz, yabancı mahkeme kararlarında format benzerliklerinde kullanılan Scènes À Faire doktrinin ve Merger doktrinin uygulanmadığı, formatların arasındaki önemli ölçüde benzerliğin tespiti noktasında objektif yöntemlere yer verilmediği şeklindedir.

Anahtar Kelimeler

Scènes À Faire, Merger doktrinin, Soyutlama, Fikir- İfade Ayrılığı, Format, Televizyon Formatları, İçsel Test, Dışsal Test, Eser Kavramı

Methods For Determination of Substantially Similarity Between Program Formats And The Idea/Expression Dichotomy Doktrine

Öz

It has been seen that the conflicts arising from similarities of program format appears to be at the top of the list all over the world. With the criticism of the producers that they could not obtain sufficient legal protection, the nature of the works of the formats has led to the formation of different methods and doctrines in terms of the scope of protection of the formats within the framework of copyright law and the determination of the similarity between the two formats. Our review aims to propose the application of objective criteria and methods by comparing the opinions of courts and doctrines with Turkish judicial decisions, in particular in which American and English Law where format disputes first emerged in the 1930s. Our determination during our review is that the Scènes À Faire doctrine and the Merger doctrine, which are used in format similarities in foreign court decisions, are not applied, and that objective methods are not included in the determination of Substantially similarity between formats.

Anahtar Kelimeler

Scènes À Faire, doktrini, Merger doktrinin, Soyutlama, Fikir- İfade Ayrılığı, The Idea/ expression dichotomy, AFC, Abstraction- Filtration- Comparision, Extrinsic Test

Kaynakça

• Arıkan M, Fikri Mülkiyet Hukukunda Televizyon Program Formatlarının Korunması (XII Levha 2012).
• Ateş M, Fikri Hukukta Eser Sahipliği (Adalet, 2007).
• Ayiter N, Hukukta Fikir ve Sanat Ürünleri (Sevinç Matbaası 1981).
• Balcı E, ‘Televizyon Program Formatları, Çarkıfelek ve Kim 500 Milyon İster’ Üzerine Bir İnceleme’ (2009) 12(2) Kültür ve İletişim Dergisi 47 – 78.
• Bellican C, ‘Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Açısından Hususiyet Kavramı’ (2008) 7(1) İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 67-90.
• Bergman JE ‘No More Format Dısputes: Are Realıty Televısıon Formats The Proper Subject Of Federal Copyrıght Protectıon?’ (2011) 4(2) Journal Of Busıness, Entrepreneurshıp & The Law 244-267.
• Brigitte J, ‘Alternative Dispute Resolution under WIPO Rules for TV Format Protection Right Issues’ < https:// www.wipo.int/export/sites/www/amc/en/docs/article.pdf> accessed 13 July 2022.
• Bozbel S, Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku (XII Levha 2012).
• Bozgeyik H, ‘Fikir ve Sanat Eserlerinde Hususiyet’ (2009) 15(3) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 167-222.
• Bunker M, ‘Reality Bites: The Limits of Intellectual Property Protection for Reality Television Shows’ (2018) 26(1) UCLA Entertainment Law Review 1-18.
• Chalaby J, ‘The Making of an Entertainment Revolution: How the TV Format Trade Became a Global Industry’ (2011) 26 European Journal of Communication 293-
• Çolak U, ‘Televizyon Program Formatlarının Korunması’ (2004) 4 (3) Ankara Barosu Fikir Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi 11-34.
• Day LA ‘A Copyright Dilemma: The TV Format’ (1978) 22(2) Journal of Broadcasting 249 – 258.
• Dönmez Ü ve Sargın B, ‘Televizyon Program Format Lisans Sözleşmesi’ (2021) 7(1) Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi 69 – 96.
• Er S, ‘Televizyon Program Formatlarının ve Televizyon Programlarının Telif Hukuku Kapsamında Korunması’ (2019) 23(3) Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 239-261.
• Erdoğan İ ve Budak L, Anglo-Amerikan Eğlence Endüstrisinde Televizyon Program Formatları ( Kalkedon 2016).
• Erel Ş, Türk Fikir ve Sanat Hukuku (Yetkin 1988).
• Gottlieb NE, ‘Free To Air? – Legal Protection For TV Program Formats’ (2011) 51(2) The Intellectual Property Law Review 211 – 270.
• Güneş İ, Son Yasal Düzenlemelerle Uygulamada Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku (Seçkin 2008).
• Hirsch EE, Fikri ve Sınai Haklar (Ar 1948).
• Jones RH, ‘The Myth of the Idea/Expression Dichotomy in Copyright Law’ (1990) 10 Pace Law Review 551–580.
• Karabağ T, Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku Açısından Televizyon Programları ve Özellikle Televizyon Program Formatları (Seçkin 2012).
• Karnell GWG, ‘Copyright to Sequels – With Special Regard to Television Show Formats IIC – International Review of Intellectual Property and Competition Law’ < http://beck-online.beck.de/Bcid/Y-300-Z-IICB-2000-S-886-N-1> accesed 07 Temmuz 2022.
• Koros C, ‘Protection of TV Formats: Legal vs Non-legal Approaches’ (2019) 10(7) Queen Mary Law Journal 7-25.
• Lane S, ‘Format rights in television shows: Law and the legislative process’ (1992) 13(1), Statute Law Review 24–49.
• Logan L, ‘The Emperor’s New Clothes? The Way Forward: TV Format Protection under Unfair Competition Law in the United States, United Kingdom and France: Part 1’ (2009) 20(2) Entertainment Law Review 37 – 45.
• Moran A and Malbon J, Understanding the Global TV Format, (Intellect Books London, 2006).
• Özgür Z ve Esen H, ‘TV Eğitim Programlarında Etkili ve Yaratıcı Senaryo Yazımı’ (Açık Öğretim Fakültesi Uygulamaları 22 Ekim 2019) <https://aof20.anadolu.edu.tr/bildiriler/Aydin_Ozgur.doc.> Erişim Tarihi 8 Temmuz 2021.
• Öztan F, Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku (Turhan Kitapevi 2008).
• Raygor KR and Komen E, ‘Lımıtatıons On Copyrıght Protectıon For Format Ideas In Realıty Televısıon Programmıng’ 97-121 <http://www.medialaw.org/Template.cfm?Section= Home&Template=/MembersOnly.cfm&ContentID=7929.pdf > accessed 22 June 2022.
• Samuels E ‘The Idea-Expression Dichotomy in Copyright Law’ (1989) 56 The University of Tennessee Tennessee Law Review 325 – 463.
• Sargın B, Yabancı Unsurlu Televizyon Program Formatlarının Korunması (Yetkin 2020).
• Tekinalp Ü, Fikri Mülkiyet Hukuku (5. Bası, Vedat 2012).
• Tosun Y, Sinema Eserleri ve Eser Sahibinin Hakları (XII Levha 2013).
• Üstün G, Fikri Hukukta İşleme Eserler (Besam 2001).
• Yavuz L, Alıca T ve Merdivan F, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Yorumu (Seçkin 2013).
• <https://www.mipcom.com/en-gb/conferences-events/diversity-inclusion.html.>
• <https://www.natpe.com/about/ >
• <https://www.asiatvforum.com/en-us.html>
• <https://www.discop.com/johannesburg#about-johannesburg>
• <https://www.natpe.com/category/press-releases/>
• < https://cite.case.law>
• < https://case-law.vlex.com>
• < https://www.kazanci.com.tr/>
• <https://www.lexpera.com.tr/>
• <https://legalbank.net/ >
• <https://www.hukukturk.com/>
• <https://karararama.yargitay.gov.tr/>