Fürû‘ Fıkıh Sistematiği Üzerine

Yıl 2006, Sayı: 31, 5 - 32, 14.02.2014

BİLAL Aybakan

Öz

Özet
Müslüman bireyin davranışlarına biçilen dinî değeri tespite çalışan fıkıh ilmi, usûl ve fürû‘ adıyla iki ayrı düzlemde faaliyet yürütmüştür. Bu faaliyetlerden zengin bir birikim oluşmuş ve zamanla kendine özgü bir yapıya kavuşmuştur. Bu makale, fürû‘ birikiminin sistematik yapısını incelemeyi amaçlamaktadır. Fürû‘ fıkıh, bazen en genel biçimiyle ibâdât ve muâmelât şeklinde ikili, bazen
de çoklu ayırımlara tâbi tutulmuştur. Ayrım sayısı arttıkça kapsamı etkilenen hep muâmelât olmuştur, ibâdât ise genellikle sabit kalmıştır. İkili ayırımda muâmelât, fıkhın ibadetler dışında kalan bütün kısımlarını kapsarken çoklu ayırımlarda özel hukukun mal varlığını düzenleyen kısmına
kadar daralmaya uğramıştır. Klasik dönemden itibaren muâmelât, mâmelek hukukundan, medenî
hukuk, özel hukuk, iç hukuk, hattâ hukukun tamamına karşılık gelecek kullanımlara konu olmuştur. Modern dönemde akademik çevrelerde tedâvüle giren “İslâm hukuku” deyimi de muâmelâtın en geniş kullanımına karşılık gelir.
Anahtar Kelimeler: İslâm hukuk sistematiği, ibâdât, muâmelât, teabbüdî, talil, medenî hukuk, Mecelle. 

Abstract
Fiqh, which endeavors to discover the religious value of the behaviors of Muslim individual, pursues its activities in the lines of usûl (theory of fiqh) and furû‘ (substantive fiqh). Consequently, the activity in both areas has produced a huge stock of scholarship, and acquired a sui generis structure. This article aims to examine the taxonomy of the substantive fiqh. The entire body of substantive fiqh is divided sometimes into two main parts known as “ibâdât” and “mu‘âmalât”, and sometimes into multi sub-divisions. In the multi sub-divisions, while the compass of “ibâdât” remains consistent, that of the “mu‘âmalât” is always prone to change. Along with increasing the number of the sub-divisions, the scope of mu‘âmalât ranges across a spectrum of law of estate,
civil law, private law, domestic law, and the entire body of law. The phrase “Islamic law”, which came to be circulated in academic circles, coincides squarely with the usage of mu‘âmalât that of the broadest range.
Key Words: Taxonomy of Islamic law, ibâdât, muâmalât, ta‘âbbudî, ta‘lîl, civil law, Majalla

Anahtar Kelimeler

İslâm hukuk sistematiği, ibâdât, muâmelât, teabbüdî, talil, medenî hukuk, Mecelle