Neş'etu Usûli'l-fıki'l-Hanefî ve Tatavvuruhu

Yıl 2008, Sayı: 35, 25 - 56, 05.03.2014

Mehmet Boynukalın

Öz

Özet
Îsâ b. Ebân fıkıh usulü meselelerini Hanefî mezhebine uygun biçimde ele alıp bu konuda eser
veren âlimlerin ilklerinden sayılır. Mezhebin kurucusu olan üç alimden biri İmam Muhammed b.
Hasan eş-Şeybânî’nin talebelerinden olan İsa b. Eban’ın görüşleri Hanefîlerin fıkıh usulünü
oluşturmada önemli ölçüde etkili olmuştur. Bu makalede Hanefî usulünün doğuşuna ışık tutmak
amacıyla İsa b. Eban’ın Hanefî usul eserlerindeki görüşlerini takip ederek bir araya getirdik ve
zaman içinde kendisinden sonraki Hanefi usulcülerle onun görüşleri arasında meydana çıkan
ortak ve farklı noktaları ortaya koymaya çalıştık.
Anahtar Kelimeler: İsa b. Eban, Fıkıh usulünün doğuşu, Hanefî usulünün doğuşu, Hanefî
usulünün gelişimi, âmm ve hâss, sünnet, haber, haber-i vâhid, teâruz ve tercih, mutezile.
Abstract
Îsâ b. Abân is one of the foremost scholars in early period who have spoken of and written on the
questions in Islamic jurisprudence according to Hanafi school. Being one of the students of Imam
Muhammad b. Hasan al-Shaybani who is one of the three founders of this school, his views had a
significant impact on the composition of Hanafi Jurisprudence. In this article I collected his views
mentioned in Hanafi jurisprudence books trying to shed light on the early development of Islamic
jurisprudence and compared his views with views of later Hanafi Jurisprudence scholars to find
the points of agreement and disagreement between them over time.
Key Words: Îsâ b. Abân, birth of usul al-fiqh, birth of Hanafi usul, development of Hanafi usul,
al-âmm wa’l-khâss, sunnah, khabar, khabar al-wâhid, at-taârud wa’t-targih, al-mutazila.

Anahtar Kelimeler

Isa b. Eban, Fıkıh usulünün doğuşu, Hanefî usulünün doğuşu, Hanefî usulünün gelişimi, âmm ve hâss, sünnet, haber, haber-i vâhid, teâruz ve tercih, mutezile