Determinizm ve Okasyonalizm Arasında: Mu'tezile'de Tevlld Dü§üncesi ve Ehl-i Sünnetin Ele§ tirisi

Yıl 2009, Sayı: 36, 63 - 82, 05.03.2014

Osman Demir

Öz

Özet
Tevlld, Mu'tezile kelamcıları tarafından insanın iradi fiilieri ile bu fiilierin dı§ dünyada gerçeklqen
sonuçları arasındaki ili§kiyi insan sorumluluğu açısından izah etmek için geli§tirilen bir dü§üncedir. Tevlld
teorisi Ehl-i sünnet alimleri tarafından alemin i§leyi§inde determinizme yol açtığı ve bunun sonucunda
mucize anlayı§ı ve Allah'ın alem üzerindeki mutlak otoritesi ile çeli§eceği için reddedilmi§tir. Bu makalede
öncelikle Mu'tezile'de tevlldin tanımı ve faili üzerinde yapılan tartı§malar ele alındıktan sonra Ehl-i
sünnetin tevlldi ele§tirdiği konulara değinilecek ardından sebep, illet ve Icab kavramları etrafında tevllddeterminizm
ınukayesesi yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Tevlld, Sebep, İllet, Sebeplilik, Determinizm, Okasyonalizm
Abstract
The tawlid, which was improved by the mutakallımOn of Mu'tazilah deals with the rdationship between
the voluntary acts of humans and its effccts in the outer world, on account of human responsibility.
Theory has rejected by the authors of Ehl-i Sunnah because it causes determinism in the operation of
universe. For them that thought condradicts the absolute power of God in the universe and with the
understanding of miracle. İn that article firstly the meaning of tawlld in Mu'tazılah tradition and the
discussions on it will be handled then the aspects which were critisized by Ehl-i Sunnah will be thouched
on. Finally the tawlıd and related matters will be compared around the concepts of sabab, ılla and
determınısm.
Key Words: Tawlıd, Sabab, illa, Causality, Deterıninism, Occasionalısm

Anahtar Kelimeler

Tevlîd, Sebep, illet, Sebeplilik, Determinizm, Okasyonalizm