Erken Dönemlerden Yakın Geçmişe Kadar Açe Alimlerine Kısa Bir Bakış

Yıl 2009, Sayı: 36, 237 - 254, 05.03.2014

Mehmet Özay

Öz

Bu çalı~mada, Malay toplumunun ve Güneydoğu Asya'nın diğer topluluklarının İslamla~masındaki
önemi ile dikkat çeken Açe'dc, kadim dönemlerden görece yakın geçmi~e kadar önem arz eden
alimlcrle ilgili genel bilgi verilecektir.
Sumatra Adası'nın kuzeyinde yer alan Açe'de ya~amı~ olan alimler ile ilgili olarak Türkçe kaynaklarda,
sınırlı malumatın bulunması böyle bir metnin kaleme alınmasını zorunlu kıldı. XVII. yüzyılda
yaşamı§ olan dört büyük alimin -Hamza Fansur!, Şemseddin Sumatran!, Nureddin er-Ranir! ve
Abdurrauf es-Singkil!- yanı sıra, farklı dönemlerde Açe'ye gelerek hizmet etmi§, yerli alimierin
yeti§mesine önemli katkılarda bulunm u§, din1 eğitim kurumlarının açılmasına vesile olm u§ alimler
kadar, zamanla Açeli ve Takımadalar'ın farklı bölgelerinden Açe'ye gelerek öğrenim gören alimler
kısa da olsa tanıtılacaktır.
Bu vesile ile, Açe bölgesinde kurulan çeşitli sultanlıklara ve İslam alimlerinin bu sultanlıklara
gelişi, verdikleri eserler, eğitim çalı§maları, dönemin yönetim çevreleri ile kurdukları ili§kilere de
değinilecektir.
Anahtar Kelimeler: Açe, Samudra-Pasai, İslam, Açe Darüsselam Sultanlığı, Güneydoğu Asya.
Abstract
Aceh is known as a region which has become historically a place where Islam was introduced and
expanded to not only Malay society but also the whole Southeast Asian societies. The present
study mainly aims to give brief information about the works, educational activities, relations with
the rulers of the lslamic scholars who paid a visit relatively short time or got education in Islamic
schools in Aceh from the very early ages un til the relatively near past.
The main reason to write this article is that there is not much information about the Islamic
scholars who lived in Aceh, in the norhem tip of Sumatra Isiand in Turkish sources. Beyond the
four well-known Islamic scholars -Hamzah Fansuri, Syamsuddin Sumatran!, Nureddin ar-Ranir!
ve Abdurrauf as-Singkil!- who lived in Aceh in around 1 7th century, some other scholars who
came to Aceh in various eras contributed to developed Islam in the region. The paper includes
the Islamic sultanates throughout the history in Aceh in terms of the religious scholars lives.
Key W ards: Aceh, Samudra Pasai, Islam, Southeast Asia, Aceh Darussalam Sultanate.

Anahtar Kelimeler

Açe, Samudra-Pasai, islâm, Açe Dârüsselam Sultanlığı, Güneydoğu Asya