Bir Cerh Sebebi Olarak Teşeyyu‘ (Şiîlik Eğilimi) Kavramına Tarihsel Bir Bakış

Yıl 2012, Sayı: 42, 47 - 76, 05.03.2014

MUHAMMED Topgül

Öz

Öz
Şiî eğilimlere sahip olmak (teşeyyu‘), Ehl-i hadîs’e göre bid‘at olarak kabul edilmekte ve râvinin
rivâyetlerinin, bazı durumlar hariç, terkini gerektirmektedir. Ancak teşeyyu‘ kavramı incelendiğinde,
onun geniş bir içeriğe sahip olduğu, kavramın kullanıldığı döneme ve müellife göre farklı
anlamlar taşıdığı anlaşılmaktadır. Özellikle mezhepleşme öncesindeki birtakım cemaatlerin telakkîleri
ile müesses mezhebin doktrinleri arasındaki fark, râvi değerlendirmeleri esnasında mutlaka
dikkate alınmalıdır. Bunun yanı sıra bölgesel anlayışların ve özellikle de tafdîl tartışmalarının,
kavramın kullanımlarında önemli etkileri bulunduğu görülmektedir. Bu makalenin son kısmında
cerh-ta‘dîl âlimlerinden Ahmed b. Hanbel, İclî ve İbn Hibbân’ın eserleri çerçevesinde yapılan
inceleme, kavramın farklı kullanımlarının görülmesine ve anlam alanının netleştirilmesine
imkân vermiştir.
Anahtar Kelimeler: Teşeyyu‘/Şiî, cerh-ta‘dîl, Ahmed b. Hanbel, İclî, İbn Hibbân.
A Historical Glance to the Concept of Tashayyu (Shī‘īte tendencies) as a Reason for Jarh
Abstract
To have Shī‘īte tendencies, i.e tashayyu, considered bid'a according to Ahl-al Hadīth. And, except
for some circumstances, reports of a narrator with Shī‘īte tendencies are refused. However,
when the concept of tashayyu is studied, it should be kept in mind that it has a wide, range of
usage, and thus different meanings depending on the period and the author. Especially before the
foundation of Shī‘īsm, the difference between the considerations of some communities and established
mazhab must be taken into account while evaluating the rāwī. On the other hand, regional
understandings and especially tafdeel discussions had an important impact on the use of the concept.
The article, also includes a brief study of three leading hadith scholars’ works (Ahmad b.
Hanbal, Ijlī and Ibn Hibbān), which will help realize different meanings of the concept and clarify
its background.
Keywords: Tashayyu‘/Shī‘ī, jarh-ta‘deel, Ahmad b. Hanbal, Ijlī, Ibn Hibbān.

Anahtar Kelimeler

Teşeyyu‘/Şiî, cerh-ta‘dîl, Ahmed b. Hanbel, İclî, İbn Hibbân