Üsküdar Kadısı Ali Nureddin Yüce ve Kasîde fî Esmâi’s-Süver Tercümesi

Yıl 2013, Sayı: 44, 67 - 86, 07.03.2014

ALİ Benli

Öz

Öz: Arapların Müslümanlığı kabulünden sonra, asırlardır önemli bir gelenek olarak yaşattıkları
şiirin muhtevâsında bazı değişiklikler olmuştur. Hz. Peygamber devrinden başlayıp günümüze
kadar gelen peygamber methiyeleri, İslam ile beraber Arap şiirinin önemli bir nazım türü haline
gelmiştir. Söz konusu methiyelerden biri de İbn Câbir el-Endelüsî’nin her beyitte Kur’ân-ı Kerîm
sûrelerinin adlarını telmîh yoluyla verdiği kasîdesidir. Son devir Osmanlı âlimlerinden Üsküdar
Kadısı Ali Nureddin Efendi bu kasîdeyi Türkçeye çevirmiş ve Cevâhiru’z-zevâhir adlı eserinin içerisinde
neşretmiştir. Bu makalede Ali Nureddin Efendi’nin hayatı anlatılıp eserleri tanıtılacak,
ardından mezkûr tercümesinin çeviriyazımı verilecektir.
Anahtar Kelimeler: Ali Nureddin, Üsküdar Kadısı, Kasîde fi Esmâi’s-Süver, İbn Câbir
el-Endelüsî.
Uskudar’s Judge Ali Nureddin Yuce and His Translation of “Qasidah fi Asmâ Al-Suver”
Abstract: The contents of Arabian poems, which had kept its existance for centuries, changed to
a certain extent after the Arabs embraced Islam. The panegyric odes of the prophet, that started
in his day and continued to modern-day, became an important genre of prose in the Arabian poetry
with Islam. One of these odes is Ibn Caber al-Andalusi’s qasidah, which makes references to
the names of Quranic suras in each couplet. Ali Nureddin, the judge of Uskudar, who lived in
the last period of the Ottoman State, translated and published this qasidah in his book
Cevâhiru’z-zevâhir. This article analyzies Ali Nureddin’s life and works, followed by the translation
of the said qasidah.
Keywords: Ali Nuraddin, Uskudar’s Judge, Qasidah fi Asma al-Suver, Ibn Caber al-Andalusi.

Anahtar Kelimeler

Ali Nureddin, Üsküdar Kadısı, Kasîde fi Esmâi’s-Süver, İbn Câbir el-Endelüsî.

Kaynakça

• Ayvansarâyî, Hüseyin, Hadîkatu’l-cevâmi, Matbaa-i Âmire, İstanbul 1281.
• Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, Matbaa-i Âmire, İstanbul 1333.
• Çankırılı Sadreddin Efendi, Mefâtîhu kunûzi’l-islâm, el-Esed Kütüphanesi, Yazma Eserler: 10650.
• Dikici, Recep, “Kâzî ‘İyâz’ın Hz. Peygamberi Medhettiği Kasîdesi”, Diyanet İlmî Dergi, c. 28/3, s. 45-52. Ebû Ya‘lâ, Ahmed b. Ali, Müsned, (thk. Hüseyin Selim Esed), Dâru’l-Me’mûn li’tTürâs, Dımaşk 1989.
• Heytemî, Mecmau’z-zevâid ve menba’u’l-fevâid, (thk. Abdullah Muhammed edDervîş), Dâru’l-Fikr, Beyrut 1994.
• İstanbul Barosu Arşivi, Sicil No: 284. İstanbul Müftülüğü Meşihat Arşivi: Sicill-i Ahvâl Dosyaları, No. 111. Sicil Defterleri, I, 197. Başbakanlık Osmanlı Arşivi: Sadaret, Mühimme Kalemi Evrakı, Dosya no: 440, Gömlek no: 35 Sadâret, Mühimme Kalemi Evrakı, Dosya no: 440, Gömlek no: 81. DH. SAİD. Dosya No: 72, Gömlek No: 249. İrâdeler, Taltîfât, Dosya no: 13, 1310/B-039.
• Makkarî, Nefhu’t-tîb, (thk. İhsan Abbas), Dâr Sâdır, Beyrut 1988.
• Mardin, Ebu’l-Ulâ, Huzur Dersleri, (yay. haz. İsmet Sungurbey), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul 1966.
• Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî, Matbaa-i Âmire, İstanbul 1308.
• Müslim, Ebu’l-Huseyn el-Kuşeyrî en-Nîsâburî, Sahîhu Muslim, I-V, (thk. Muhammed Fuad Abdülbaki), İstanbul 1992, 2. bsk.
• Nesâî, es-Sünenü’l-kubrâ, (thk. Hasan Abdülmün’im), Müessesü’r-Risâle, Beyrut. Revnakoğlu, Cemaleddin Server, İstanbul Tekkeleri Tarihi, Süleymaniye Kütüphanesi, Cemaleddin Server Revnakoğlu Arşivi, (234). Suyûtî, Câmi‘u’l-ehâdîs, (thk. Abdülkadir Arnavut), Mektebetu Dâri’l-Beyân, Dimaşk. eş-Şattî, Muhammed, A‘yâni Dımaşk fi’l-karni’s-sâlis aşer ve nısfi’l-karni’r-râbi aşer, Dâru’l-Beşâir, 409-411. Kılıç, Hulusi, “İbn Câbir”, DİA, XIX, 384-385. Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ, el-Câmi’, I-V, (thk. Ahmed Muhammed Şâkir), İstanbul 1992, 2.