“Âlim”den “Aydın”a Geçiş Sürecine Bir Örnek: “Hattat” Abdülkadir Saynaç Efendi ve “Yazı Ustası” Oğlu Sait Yada Bey

Yıl 2013, Sayı: 44, 123 - 181, 07.03.2014

AHMET Karataş

Öz

Öz:
Osmanlı’nın yetiştirip Cumhuriyet’e miras bıraktığı son hattatlardan olan Abdülkadir Efendi
unutulmuş değerlerimizden biridir. Devrin meşhur hattatlarından Hasan Rızâ, Bakkal Ahmed
Ârif, Karınâbâdî Hasan Hüsnü ve Sâmi Efendilerden değişik yazılar meşketmiş, Dârülfünûn’un
Ulûm-ı Şer‛iyye (İlâhiyât), Edebiyat ve Cumhuriyet’ten sonra da Hukuk fakültelerini bitirmiş bir
münevver olan Hattat Abdülkadir Efendi aynı zamanda eski şiirimizin geleneklerini sürdüren son
şâirlerdendir. Abdülkadir ve Kadrî mahlaslarını kullanan Abdülkadir Efendi’nin bazı şiirlerini
topladığı Dîvânnâme’si ve manzum Arınâme’si dikkat çeken edebî eserleri arasında sayılmaktadır.
Abdülkadir Efendi’nin çocuklarından Sait Yada Bey ise Cumhuriyet’in yetiştirdiği bir aydın,
babasından öğrendiği hat sanatının inceliklerini Almanya’da gördüğü kaligrafi eğitimiyle telif
ederek Latin harflerine uygulayan bir “yazı ustası”dır. Bu makalede çeşitli kaynaklar taranarak
baba ile oğulun hayat hikâyeleri ve şahsiyetleri hakkında bilgi verilmiş, düşünce yapıları
aktarılmış, eserlerinden örnekler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Abdülkadir Saynaç, Sait Yada, hat, hattat, şiir, şâir, kültür, yazı sanatı.
An Example of the Transition from "the Scholar" to "the Enlightened": "The Calligrapher"
Abdülkadir Saynaç and His Son Sait Yada "the Master of Writing"
Abstract:
Abdulqādir Efendi is one of our forgotten calligraphers, who grew up in the late Ottoman period
and left his heritage to Republican days of Turkey. He learned different types of writing from his
era’s famous calligraphers like Hasan Rıza, Bakkal Ahmed Ârif, Karınâbâdî Hasan Hüsnü, and

Sâmi Efendi, as well as graduated from the Faculty of Theology and Literature of Dar al-Funun,
and from Law School in the republican period. He is also one of the latest representatives of
classical Turkish poetry. His son Sait Yada is also an intellectual of the Republican era. He was a
“master of writing”, who combined the subtle features of traditional calligraphy that he learned
from his father with his modern calligraphy education he receieved in Germany, and applied the
traditional calligraphy to Latin writing. Deriving from various sources, this article analyzes the
biographies of Abdulqādir Efendi and his son, and offers remarks about their scholarly mindset
with examples from their works.
Key words: Abdulqādir Efendi, Sait Yada, calligraphy, calligrapher, poetry, poet, culture, the art
of writing.

Anahtar Kelimeler

Abdülkadir Saynaç, Sait Yada, hat, hattat, şiir, şâir, kültür, yazı sanatı.

Kaynakça

• Altunya, Niyazi, Gazi Orta Öğretmen Okulu ve Eğitim Enstitüsü: 1926-1980, Ankara 2006.
• Artun, Ali - Aliçavuşoğlu, Esra, Bauhaus: Modernleşmenin Tasarımı, İstanbul 2009.
• Aslıer, Mustafa, “Düşünen Bir Sanatçıyı Kaybettik”, Ankara Sanat, III/31 (Ankara 1968), s. 5.
• ____________, Meslekî ve Teknik Öğretim, XVII/196 (Ankara 1969), s. 35-36.
• Bayat, Ali Haydar, Hüsn-i Hat Bibliyografyası (1888-1988), Ankara 1990.
• Cumhuriyetin 50. Yılına Armağan, Ankara 1973.
• Derman, Uğur, “Medresetü’l-Hattâtîn”, DİA, XXVIII, Ankara 2003, 341-342.
• ___________, Emin Barın ve Koleksiyonu, İstanbul 2010.
• Elcil, Fatih, Feyhaman Duran ve Koleksiyonu Hatlarının Çağdaş Türk Resmine Yansımaları, doktora tezi, 2007, İstanbul Üniversitesi SBE, 2007.