Din Eğitiminde Bir Değer Olarak “Kul Hakkı” Kavramı: İmam Hatip Liseleri Meslek Dersleri ve Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Ders Kitapları Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2013, Sayı: 44, 205 - 246, 07.03.2014

BANU Gürer

Öz

Öz: Değerler, eğitim sürecinin önemli unsurlarından biridir. Zira her eğitim sistemi bir takım değerleri
kazandırmayı hedef alır. Bu değerler çeşitli sınıflandırmalar tabi tutulmaktadır. Bu sınıflandırmalardan
biri olan dinî değerler de özellikle din eğitimi açısından önemli kazanımları ifade
eder. Kul hakkı da bir değer olarak İslâm din eğitimi açısından önemli bir yere sahiptir. Ancak
din eğitimi sürecinde değer olarak ele alınmasının ve güncellenmesinin yeteri kadar gerçekleştirilmediği
kanaatinden hareketle makalemiz kavramı bir değer olarak ele almayı ve örgün din öğretimindeki
yerini tespit etmeyi hedeflemektedir.
Anahtar Kelimeler: Din Eğitimi, Değerler, Kul Hakkı, Ders Kitapları.
Concept of "Human Right" As a Value in Religious Education: An Examination on
Textbooks of Imam Hatip High Schools and Religious Culture and Moral Knowledge
Classes
Abstract: Values are important components of process of education. Because every educational
system has their own values in its acquisitions. These values can be classified differently. One of
them is religious values are also acquisitions of religious education. Concept of human right has
very important place in religious education in Islam. But according to us, it hasn't mentioned and
actualized enough in process of religious education. Thus we aim to examine the concept as value
and to ascertain its place in formal education.
Keywords: Religious Education, Values, Human Right, Textbooks.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Değerler, Kul Hakkı, Ders Kitapları.

Kaynakça

• Adem Esen, "Verimlilik Kavramı ve İslâm İktisadında Verimliliği Artırıcı Değerler", Diyanet İlmî Dergi, C: 29, S: 2, Ankara 1993.
• Ahmet Türkan vd., Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Ders Kitabı 9. Sınıf., Ankara 2012.
• Ahmet Ekşi vd. , İmam Hatip Liseleri Fıkıh Ders Kitabı, Ankara 2012.
• Ahmet Ekşi vd. , İmam Hatip Liseleri Temel Dinî Bilgiler Ders Kitabı, Ankara 2010. Ahmet Ekşi vd. Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Ders Kitabı 10. Sınıf., Ankara 2012.
• Ahmet Onay, "Dinin Değer Oluşturma Öğretisi", Değerler Eğitimi Konferans Bildirileri, İstanbul 2012.
• Ahmet Kerem Sever, Kul Hakkı, İstanbul 2011. Bkz. Recep Kaymakcan, "Gençlerin Dinî Değerlere Bakışı: Türkiye ve Avrupa Karşılaştırması", Değerler Eğitimi Konferans Bildirileri, İstanbul 2012, ss. 13 - 30.
• Ahmet Nedim Serinsu, “Bizi Biz Yapan Değerlerimiz ve Hayatı Anlamlandırmadaki Rolü”, Üçüncü 1000’e Girerken Türkiye Kutlu Doğum Sempozyumu 1999, Ankara 2000.
• Ali Bardakoğlu, "Hak" Md., Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), C. 15, İstanbul 1997, ss. 139 - 151.
• Ayşe Sıdıka Oktay, "İslâm Düşüncesinde Ahlâki Değerler ve Bunların Global Ahlâka Etkileri",Değerler ve Eğitimi, Ed. Recep Kaymakcan ve diğerleri, İstanbul 200 Bayraktar Bayraklı, İslâm’da Eğitim, İstanbul 1989.
• Bayraktar Bayraklı, Kur’ân Ahlâkı, İstanbul 2011.
• Beşir Atalay, "İktisadî Kalınmada Geleneksel Değerlerin Yeri (Japon Örneği)", İktisadî Kalkınma ve İslâm, İstanbul 1987.
• Cafer Sadık Yaran, İslâm’da Ahlâkın Şartı Kaç, İstanbul 2005.
• Cemal Yıldırım, Ansiklopedik Çağdaş Felsefe Sözlüğü, Ankara 2004
• Celal Yeniçeri, İslâm İktisadının Esasları, İstanbul 1980.
• Ebü'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî İbn Manzur, Lisanü’lArab, C. 5, 10, Beyrut [t.y.] Ekrem Özbay vd. İmam Hatip Liseleri İslâm Tarihi Ders Kitabı, Ankara 2012
• Ekrem Özbay vd. İmam Hatip Liseleri Karşılaştırmalı Dinler Tarihi Ders Kitabı, Ankara 2012.
• Ekrem Özbay vd. İmam Hatip Liseleri Siyer Ders Kitabı, Ankara 2012.
• Emile Durkheim, Moral Education, Çev. Everett K. Wilson – HermanSchnurer, London 1973.
• Hasan Hacak, İslam Hukukunun Klasik Kaynaklarında Hak Kavramının Analizi, (Basılmamış doktora tezi), Danışman: İbrahim Kafi Dönmez, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2000.
• Hayrettin Karaman, Mukayeseli İslâm Hukuku, C. I, İstanbul 1996.
• Hikmetullah Babu Sahib, " Islamic Values In A Multi-Cultural Society", Çev. Serdar Demirel, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S:22, İstanbul 2010, ss. 211-2
• İsmail Doğan, "Türk Eğitim Sisteminde Değer Sorunu", Değerler ve Eğitimi, Ed. Recep Kaymakcan ve diğerleri, İstanbul 2007.
• İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4,5,6,7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu, Komisyon, Ankara 2010.
• İmam Hatip Lisesi ve Anadolu İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Programları. Komisyon, Ankara 2010.
• Macit Yaşaroğlu, Çocuklarımız İçin Din Bilgisi, Ankara 2008.
• Mehmet Akgül vd., İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Ders Kitabı 6. Sınıf, Ankara 2012.
• Mehmet Akgül vd., İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Ders Kitabı 7. Sınıf, Ankara 2012.
• Mehmet Akgül vd., İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Ders Kitabı 8. Sınıf, Ankara 2012.
• Mehmet Akgül vd., Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Ders Kitabı 12. Sınıf., Ankara 2012.
• Muhammed Hamidullah, İslâm’da Devlet İdaresi, Çev. Hamdi Aktaş, İstanbul 1998. Muhammed Hamidullah, İslâm Anayasa Hukuku, Ed. Vecdi Akyüz, İstanbul 1995.
• Muhammed Tahir bin Aşur, İslâm Hukuk Felsefesi, Çev. Vecdi Akyüz – Mehmet Erdoğan, İstanbul 1988.
• Mustafa Çağrıcı, Anahatlarıyla İslâm Ahlâkı, İstanbul 1991.
• Mustafa Çağrıcı, "Hak" Md., Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), C. 15, İstanbul 1997, ss. 136 - 139.
• Mustafa Çağrıcı, "Kul Hakkı" Md., Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), C. 26, Ankara 2002, ss. 350 - 351.
• Mustafa Usta, Divan-ı Kebir’de Mevlana’nın Eğitim Görüşü, İstanbul 1995.
• Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (9,10,11, ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı, Komisyon, MEB Yayınları, Ankara 2010.
• Ramazan Yıldırım vd., İmam Hatip Liseleri Hadis Ders Kitabı, Ankara 2012.
• Ramazan Yıldırım vd., İmam Hatip Liseleri Kelam Ders Kitabı, Ankara 2012.
• Ramazan Yıldırım vd., İmam Hatip Liseleri Tefsir Ders Kitabı, Ankara 2012.
• Recep Kaymakcan, "Gençlerin Dinî Değerlere Bakışı: Türkiye ve Avrupa Karşılaştırması", Değerler Eğitimi Konferans Bildirileri, İstanbul 2012.
• Remzi Öncül, Eğitim ve Eğitim Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2000.