Biyografik Tarih Yazımı İçinde Siyer

Yıl 2013, Sayı: 44, 263 - 290, 07.03.2014

NİHAL Utku

Öz

Öz: Hz. Muhammed’in biyografisi için kullanılan siyer, İslam tarih yazıcılığının temelini
oluşturur. Bu sebeple İslam geleneğinde biyografi, Batı literatüründeki tarihle ilişkisine nispetle,
daha ziyade tarih yazımının bir parçası olarak görülmüştür. Bu çalışma, tarih yazımı
çerçevesinde biyografi türünün Batı geleneği içindeki gelişimini ve ona eşlik eden metodolojik
problemleri ele almaktadır. Bununla beraber bu problemlerin, tarihçilerin yüzyüze geldiği
benzer problemlerin esasında bir uzantısı olduğu ortaya konmaktadır. Batı’da biyografinin
gelişimi ve bu dal etrafındaki tartışmalar, İslam tarih yazıcılığındaki durumla karşılaştırılmıştır.
Ardından biyografiyle ilgili problemlerin siyer yazımı açısından anlamı değerlendirilmiş
ve siyerin odağındaki kişinin (Hz. Peygamber) tabiatı gereği, siyer yazarlarının objektif olamayacağı
ileri sürülmekte, ancak tarihçilerin ellerindeki belli yöntemlerin yine de kullanılabileceği
sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Siyer, Biyografi, Hagiografi, Tarih Yazıcılığı.
The Life of the Prophet in Historiography Based on Biographies
Abstract: Sirat, Prophet Muhammed's biography, is the starting point on which Islamic historiography
is based upon. This has caused the biographic genre to be seen more a part of historiography
in the Islamic tradition, especially when compared to the genre's relation with history in
the Western literature. This article explores the development of the biographic genre in the
Western tradition within the framework of historiography and highlights the methodological
problems attributed to it. These problems, however, are shown to be an extension of similar problems
facing historians. The development of and the discussions around biography in the West are
also compared to the case in the Islamic historiography. The problems attributed to biography are
then extended to their implications for Sirat writing and it is proposed that due to the nature of
the person around which this biography tradition has developed, it would be impossible to approach
the subject objectively, although certain methods available to historians could still be
used.
Keywords: Sirat, Biograpy, Hagiograpy, Historiography.

Anahtar Kelimeler

Siyer, Biyografi, Hagiografi, Tarih Yazıcılığı.

Kaynakça

• Avcı, Casim, “Tabakat – İslam Tarihi”, DİA, XXXIX, İstanbul 2010, s. 297-9.
• Bloch, Marc, Tarihin Savunusu ya da Tarihçilik Mesleği (çev. Mehmet Ali Kılıçbay), Ankara 1985.
• Breisach, Ernst, Tarihyazımı (çev. Hülya Kocaoluk), İstanbul 2007.
• Carr, Edward Hallett, Tarih Nedir (çev. Misket Gizem Gürtürk), İstanbul 1987.
• Chamberlain, Prue, (ed. J. Bornat ve U. Apitzsch), Biographical Methods and Proffessi- onal Practice – An International Perspective, The Policy Press, Glasgow, 2004.
• Chamberlain, PruE, (ed. J. Bornat ve Tom Wengaf), The Turn to Biographical Met- hods in Social Science: Comparative Issues and Examples, Routledge, Londra, 2000.
• Collingwood, R. G., Tarih Tasarımı (çev. Kurtuluş Dinçer), Ankara 1996.
• Çetin, Mahmut, Biyografi Kitabı, İstanbul 2012, s. 15-7.
• Davutoğlu, Ahmet, “Tarih İdraki Oluşumunda Metodolojinin Rolü: Medeniyetler arası Etkileşim Açısından Dünya Tarihi ve Osmanlı”,Dîvân İlmî Araştırmalar, sayı: 7, İstanbul 1999.
• Delahaye, Hippolyte, “Hagiogragy”, The Catholic Encyclopedia, c. VII, New York, Robert Appleton Company, 1910, s. 1, www.newadvent.org/cathen/07106b.htm adresinden temin edilmiştir.
• Deline, Tracy, “Ancient Biography”, Gateway Online Academic Journal, Issue No:1 içinde, http://grad.usask.ca/gateway/archive2.htm.
• Erşahin, Seyfettin, “Osmanlı Toplumunun Hz. Muhammed Hakkındaki Bilgi Kay- nakları Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi”, İslami Arastırmalar Dergisi, XVIII, sayı:3, 2005, s. 335-9.
• Gmirkin, Russell, "Berossus and Genesis, Manetho and Exodus”, Continuum, 2006.
• “Hagiography”, Enclyclopædia Britannica (Internet Edition), http://www.britannica.com/EBchecked/topic/251586/hagiography.
• Halkin, Leon – E., Tarih Tenkidinin Unsurları (çev. Bahaeddin Yediyıldız), Ankara 1989.
• Hizmetli, Sabri, İslam Tarihçiliği Üzerine, Ankara 1991.
• İbn Hişam, Sîret-i İbn Hişam – İslam Tarihi, (çev. Hasan Ege), I, İstanbul 2006.
• İsen, Mustafa, Tezkireden Biyografiye, İstanbul 2010.
• Kendall, Paul Murray, “Biography”, Enclyclopædia Britannica (Internet Edition), http://www.britannica.com/EBchecked/topic/65924/biography/51194/Firsthan d-knowledge.
• Kennedy, Ruth, “Recreating Chaucer”, Writing the Lives of Writers (haz. Warwick Gould ve Thomas F. Staley), New York 1998.
• Kireççi, Akif, “Arap Dünyasında Biyografi”, Prof. Dr. Mustafa İsen Adına Uluslararası Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyum Bildirileri (Nevşehir, 6-8 Mayıs 2010), Ankara 2011, s. 441-447.
• Ortaylı, İlber, “Türk Tarihçiliğinde Biyografi İnşası ve Biyografik Malzeme Sorunsa- lı”, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Problemler, Araştırmalar, Tartışmalar - I. Ulusla- rarası Tarih Kongresi, 24-26 Mayıs 1993, Ankara Tarih Yurt Vakfı Yayınları, İstanbul, 1998 içinde.
• Öz, Yusuf, “Tezkire”, DİA, XLI, İstanbul 2012, s. 68-9.
• Özcan, Abdülkadir, “Tabakat – Osmanlı Dönemi”, DİA, XXXIX, s. 299 – 301.
• Özdemir, Mehmet, “Siyer Yazıcılığı Üzerine”, Milel ve Nihal, IV, sayı:3, Eylül-Aralık 2007, s. 134-5.
• Popkin, Jeremy D., “Biography and History – Review (of Barbara Caine’s book)”, Biography, c. 34, sayı: 2, Bahar 2011, s. 329-31.
• Possing, Birgitte, “The Historical Biography”, ilk basımı International Encyclopedia of Social and Behavioral Sciences, Elsevier, 2013 içinde, http://www.possing.dk/pdf/historicalbio.pdf,
• Renders, Hans, “Did Pearl Harbor Change Everything? : The Deadly Sins of Biog- raphers,” Journal of Historical Biography, c. 3 (Bahar 2008), s. 100.
• Rensburg, Gary, "The Biblical Flood Story in the Light of the Gilgamesh Flood Account," Gilgamesh and the World of Assyria, (ed. Azize, J ve Weeks, N. Pe- ters) içinde, 2007.
• Rewa, Michael P., “Early Christian Life-Writing: Panegyric and Hagiography”, Biography, c. 2, sayı: 1, Kış 1979, s. 60-1.
• Rodinson, Maxime, Hazreti Muhammed – Yeni Bir Dünyanın, Dinin ve Silahlı Bir Peygamberin Doğuşu (çev. Atilla Tokatlı), İstanbul 1997.
• Rublack, Ulinka, A Concise Companion to History, Oxford 2012.
• Schimmel, Annemarie, “Müslüman Hayatının ve Düşüncesinin Bir Merkezi Olarak Hz. Muhammed (s.a.v.)”, Tasavvuf Dergisi, sayı:9, s. 406.
• Şahin Utku, Nihal, “Prototip Modern Türkçe Siyerler ve Peygamber Algısı”, Siyer- Edebiyat İlişkisi, Siyer Atölyesi-2, İstanbul 2010.
• Şahin Utku, Nihal, “Popüler Siyer Eserlerinde Peygamber Tasavvuru”, Türkiye’de Popüler Siyer Çalışmaları – Türkiye’de Çocuklara Yönelik Siyer Çalışmaları, Siyer Atölyesi – 3 ve 4, İstanbul 2013.
• Şeşen, Ramazan, Müslümanlarda Tarih-Coğrafya Yazıcılığı, İstanbul 1998.
• Taşdelen, Vefa, “Biyografi: Ötekine Yolculuk”, Milli Eğitim, sayı: 172, Güz/2006, s. 8- 15.
• Terzioğlu, Derin, “Tarihi İnsanlı Yazmak: Bir Tarih Anlatı Türü Olarak Biyografi ve Osmanlı Tarih Yazıcılığı”, Cogito, sayı: 29, 2001, s. 284-6.
• Togan, Zeki V., Tarihte Usûl, İstanbul 1985.
• Türesay, Özgür, “Tarihyazımı ve ‘Biyografinin Dönüşü’”, DOĞUBATI – Halil İnalcık Armağanı-I”, Temmuz 2009.
• Uzun, Mustafa, “Tezkire”, DİA, XLI, İstanbul 2012, s. 70-2.
• Wood, Ian Nicholas, “Saint Gregory of Tours”, Encyclopedia Brittanica Onli- ne,www.brittannica.com/EBchecked/topic/245712/Saint-Gregory-of-Tours.