Taha Abdurrahman. Bilgi Ahlaktan Ayrıldığında (trc. Abdi Keskinsoy). İstanbul: Pınar Yayınları, 2020, 176 sayfa.

Yıl 2020, Cilt: 59 Sayı: 59, 165 - 170, 24.12.2020

Muhammet Ateş

Öz

Son iki asırda İslâm âleminde “modernleşme tasavvuru” ve “geleneği okumada yöntem” konusu bir problematik olarak peyderpey kendisini daha baskın bir şekilde dayatmıştır. Müslümanların içinde yaşadığı çağla ve Batılı modernitenin pratiğiyle “kimliklerini” kaybetmeden iletişim kurma istekleri, farklı temayüllere sahip Müslüman düşünürleri bu konuda düşünsel projeler ortaya koymaya sevk etti. Modernleşmek için gelenekle mutlak bir “epistemolojik kopuş” yaşamanın şart olduğunu ileri süren Müslüman düşünürlerin yaklaşımları pek yankı bulmamıştır. Diğer bazı Müslüman düşünürler ise “kimlik kaygısı” güden her toplumun, kimliğini yeniden inşa etmek durumunda kaldığında kendi geleneğine başvurup onu eleştirmesi ve gerekliyse revize etmesi gerektiği düşüncesindedirler. Bu görüşü benimseyenler geleneğin hangi metodolojiyle kritik edileceğini belirleyip bunu ikna edici şekilde gerekçelendirmek durumundaydılar. Bu hususta 20. asrın ikinci yarısına damgasını vuran iki düşünsel ve kısmen karşıt proje ortaya çıktı: (1-) Muhammed Âbid el-Câbirî’nin geleneğin muhtevasını onu ortaya çıkaran metodolojilerden arındırarak modern metodolojilerle kritik ve revize eden yapısalcı yaklaşımı, (2-) Geleneğin muhtevasını dikkate alıp onun kritik ve revizyonunda modern metodolojilerin yanı sıra -hatta ondan önce- bizzat geleneği ortaya çıkaran klasik metodolojilerin de işletilmesini savunan Taha Abdurrahman’ın pragmatik (pragmatics) okumasıdır. Zira her gelenek karakteristiğini belirleyen bir pragmanın, yani dilsel, kültürel ve dinsel hususiyetlerin meydana getirdiği gerçekliğin gölgesinde teşekkül eder.

Anahtar Kelimeler

Taha Abdurrahman, modernleşme, ahlak

Kaynakça

• Abdurrahman, Taha. Bilgi Ahlaktan Ayrıldığında (trc. Abdi Keskinsoy). İstanbul: Pınar Yayınları, 2020.